Gaurko hitza

Recent Updates Page 93 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:46 pm on 2020/09/11 Permalink | Reply  

  astazakil 

  adj./iz. Astakirtena.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  astazakil . astazakil (AN-gip ap. Gte Erd 287). Tonto. v. astapito .

  astapito. (V, AN, B, S), astopito (L, BN), astapitu. Ref.: Lh; Lrq; Gte Erd 287 (s.v. tontoa). “Astapito, -pitotx, imbécile (triv. [= ‘expression triviale’])” Lh. v. astapotro, astazakil. Erradaziet emaztekiak / eztienez prebalitzen / astapitu handi zonbait / dutieneian hatzamaiten. AstLas 41.

  Sinonimoak: izond.

  [astapotroa]: aker, astakaiku, astakirten, astakume, astalapiko, astaputz, asto, astotzar, mandotzar, astaña Ipar., astapotro beh., astakilo Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  izond. burro, -a; asno, -a; borrico, -a; zopenco, -a; bobo, -a
  fr  izond. niais, -e ; imbécile, abruti, -e
  en izond. stupid; clumsy; dope, half-wit
  port izond. jumento,-a, burro, -a; asno,-a

  Testuinguruan

  –Astazakil galanta haiz hi! – esan zion, aurpegira begiratuz. [On Camillo, Giovanni Guareschi / Koldo Biguri (Ibaizabal, 2001)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:05 pm on 2020/09/09 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bosturteko 

  iz. eta izlag. 1. Bost urte irauten duena; bost urtez behin gertatzen dena. 2. TAUROM. Bost urte dituen zezena. • bosturteko plan. Bost urte irauten duen plan ekonomikoa. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. lustro, quinquenio
  fr iz. quinquennat
  en iz. five-year period
  port iz. qüinqüênio

  Testuinguruan

  Hurrengo bosturtekoan ezagutuko du munduak 1,5 graduko berotzea [Iñaki Petxarroman (berria.eus, 2020-09-09)]

  

   
• 

  Maite 8:51 pm on 2020/09/08 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zingil 

  adj. Batez ere Ipar. eta Naf. Ahula eta mehea. Gizon zingil horrek ez du indarrik.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zingil. v. xingil.
  (B, BN), zingil (V-arr-oroz-m, L, B, BN), xingail (BN-arb). Ref.: A (xingil, xingail, zingil); Inza EsZarr 178; Izeta BHizt2 (zingil). “Seco y avellanado. Gizon xingail bat, un hombre avellanado, largo y delgado” A. ” Zingil, cenceño, de pocas carnes” Ib. “Enclenque, debilucho (B)” Inza EsZarr 178. ” Gizon zingil orrek eztu inderrik. […] Gizon zingille ta itxure txarrekoa ” Izeta BHizt2. . Gazte xingil bat. ‘Un jouvenceau de race déliée’ . Or Mi 13. Xingil-itxurakoa izan arren, giarra ta kiriotsua [zala mutilla] . TAg Uzt 47 (218 mutil xingil). Egazti latz, zatar, zingil, beltz orrek. Mde EG 1950 (9-10), 6. Soinez xingil (xingail, zimel eta luze) eta sendixun baitzan. Zait Plat 118. [Ur-liliak] alkarri asperenka ari dira […], lepo zingil latzak zerurantz luzatuz. Mde Pr 117. Oi Jainko, Zu ez al zara itxaso? / Ta ni? Belaki zingil. / Zu eta ni, or oso. SMitx EG 1955 (5-12), 83.

  Sinonimoak: iz.

  [zingil] : ahul, mendre, erkin (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (batez ere GN/Ipar.) delgado, -a, enjuto, -a, de pocas carnes
  fr izond. (batez ere GN/Ipar.) maigre, fluet, -ette
  en izond. (batez ere GN/Ipar.) thin, slim
  port izond. (batez ere GN/Ipar.) magro, -a, descarnado

  Testuinguruan

  Gizon zingil horrek ez du indarrik.  (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 7:14 pm on 2020/09/06 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bitxilore 

  iz. Belar landarea, loreak erdigune biribil hori batez eta hosto zuriz osatuak dituena (Bellis sp.). Ik. txiribita; margarita. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bitxilore. (Hb <bichi->), bitxilora (V-ger-m, G; Lar, Añ (G), Izt C 42, Lcq 106), pitxilore, pitxilora (V-gip). Ref.: A (bitxilora); Elexp Berg (pitxi lora).
  Margarita; manzanilla. “Manzanilla, yerba y flor” Lar, Añ. “Margarita menor” Elexp Berg. Cf. LzG 204: “Bichilora, maya o bellorita (Bellis perennis)”, y Baraib RIEV 1907, 362s. : “Bichilindra (Salvatierra), primavera silvestre, planta de la fam. de la primuláceas. Primula veris”. v. bitxi (I, 3) ; kamamila. Eskeñiten deutseez inzensoa, urrea, bitxilorak ta doe estimagarri balio andikoak. Añ MisE 46. Bidexigorraren ertzetan loratutzen diran pitxiloreak. Otag EE 1882c, 480. Bera izan zan ume denporan pitxi-lora bat, / Lirio zuri niri eskua emotean. AB AmaE 169. Belasoruetan bitxilorak (margaritas) ereiten dira. EEs 1913, 113. Ai Magali, i pitxi-lore egiñen? ni ur garbi egiñen; ureztaturen. ‘Marguerite’ . Or Mi 38 (en la versión de Otag EE 1884a, 30 pitxilora). Nexka zurbiltzen ari zen, zabaldu orduko eguzki-izpiek erretzen duten pitxi-lore zuria bezala. Ib. 147. Eldu iaken andreak / nai eban eguna / erakusteko gona / bitxi loraduna. Azc PB 97.

  Sinonimoak: iz.

  [kamamilaren antzeko lorea duen landarea]: margarita, txiribita, burupil g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Bot.) margarita, vellorita, chiribita (Bellis sp.)
  fr iz. pâquerette, marguerite
  en  iz. daisy
  port iz. (Bot.) margarida

  Testuinguruan

  Mendizerran, artean elurra dagoela, zelaietan, dagoeneko, bitxiloreak loratu dira eta lorategiak lore zuriz eta gorriz beteta daude. [Kriseiluaren argipean, Anxel Fole / Josemari Navascues (Alberdania-Elkar, 2010)]

  

   
• 

  Maite 11:39 pm on 2020/09/05 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  marroiz 

  adj. Pertsonez edo gauzez mintzatuz, arlotea, zarpaila, narrasa.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 marroiz. (V-m ap. A ), marroix, marrox, marruiz (V-m ap. A ), marrux (V-ger ap. A ). Andrajoso, ajado, desaliñado. ” Marroiz (V-m), narras (G), maras (V-arr), maiz (Vc) esaten dabe soiñeko asko-erabilli ta ezainduagaitik” A Ezale 1897, 150b. Gizon marroix bat, ain ez-euki ta premiñatua ze, ezeukan zegaz iantzi iaio bear iakon zortzigarren umea. Ezale 1897, 397b. Seiaska marroiz (pobre) baten aurrean. Ag Ezale 1897, 22a. Ez dala jakiñ lekua eta aberatsa, baizik umilla ta marroixa. Ezale 1898, 324a. Gizon marrux edo ez euki bat. Ib. 364a. Soiñeko marroix, maiz da pistindunakaz. A Txirrist 140. v. tbn. Marrox: Kk Ab I 25. (Uso adv.). Zaldun batek ain ederra ta ain marroiz yantzita ikusirik. (V-m) A EY II 21. (Con reduplicación intensiva; uso adv.). Atsotxu bat, marroiz marroiz iantzia. A Ezale 1897, 149b.

  2 marroiz. 1. (G-goi ap. A ). “Balido” A. v. 1 marraka. 2. Balando. v. 1 marraka (II, 1), marroizka, 2 marruka. Inguratu zaizkiyo / marroiz bildoztxuak. EgutTo 7-1-1921 (ap. DRA).

  Sinonimoak: izond.

  [arlotea]: aketo, arlote, desatsegin, ezatsegin, muker, zakar, piltzar Ipar., atsekaitz g.e., basatxori g.e., ezkibel g.e., tratagaitz g.e., basto Heg. beh., saskar Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. andrajoso, -a, desaliñado, -a
  fr loc adj en haillons, adj dépenaillé
  en ragged, dressed in rags; scruffy, untidy, slovenly
  port adj andrajoso(a), esfarrapado(a), maltrapilho(a)

  Testuinguruan

  Ustezko paradoxa ez da horren paradoxikoa. [Europako mugetan barrena, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2000)]

  

   
• 

  Maite 7:43 pm on 2020/09/04 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  elebidun 

  adj./iz. Bi hizkuntza dakizkiena; bi hizkuntzakoa. Hezkuntza, ikastetxe elebiduna. Hiztegi, aldizkari elebiduna. Eskualde elebidunak. Euskaldun elebidunak. Elebidunen arazoak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  elebidun. (PMuj). Bilingüe. v. bi-eledun. Begira asi nintzan […] irakurriko zizkidan morisko aljamiaturen bat agertzen ote zan; ez zan oso zailla izan onelako ele-bi-dun bat arkitzea. Berron Kijote 108. Gainerat, ez dutea geroztik eskola elebiduna sartu irisartar burasoek beren eskola batean! Larre ArtzainE 300. En DFrec hay 13 ejs.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  adj./iz. bilingüe
  fr  adj./iz. bilingue
  en adj./iz. bilingual
  port adj./iz. bilíngüe

  Testuinguruan

  Gaur zortzi, manifestu bat aurkeztu zuen kazetari euskaldun talde batek, hurrengo Eusko Jaurlaritzan arduradun elebidunak izenda ditzatela eskatzeko. [Diskriminazioa eta sailburu elebidunak, Garikoitz Goikoetxea (Berria.eus, 2020-09-03)]

  

   
• 

  Maite 11:06 pm on 2020/09/03 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  sasiordeka 

  iz. Laua iruditu arren, gorantz egiten duen bidea. (Euskalterm)|| iz. Ordeka faltsua.  (Egungo Euskararen hiztegia)

  Sinonimoak: iz.

  [sasiordeka] : ordeka faltsu (Euskalterm)

  Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm):

  es iz. falso llano

  Testuinguruan

  Sasiordekan itolarrian dabilena, ito egiten da mendatean. [Xabier Usabiaga, @XabierUsabiaga

  

  Sasiordekan itolarrian dabilena, ito egiten da mendatean!!

  — Xabier Usabiaga (@XabierUsabiaga) September 3, 2020