Gaurko hitza

Tagged: I Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 12:25 pm on 2015/06/01 Permalink | Reply
  Tags: I   

  izter-lehengusu 

  iz. Hirugarren mailako lehengusua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, “herengusu”)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  IZTER-LEHENGUSU (ister- G-azp; istar- V-arr, G). a) “(V-arr, G), pariente lejano” A. “Ister-lengusu, pariente lejano” (G-azp; comunicación de I. Gurrutxaga, 1931) ABibl. v. IZTER-SENIDE. Aitor-en iztar-lengusuak. Lab EEguna 64. Eta anaia ez bada ixtar-lengusua. EG 1957 (7-8), 104. Askazi kontuan esan daiteke ez dugula artean [euskararen] izter-lehengusu ezagunik ere aurkitu. MEIG VI 126.

  (iztar- G-azp, AN-gip ap. Gte Erd 211; ixter- G-bet). Primo tercero. v. herengusu.

  b) “Primo hermano, primo carnal. Bixen aittak anaiak ziranetik eurak istar-lengusuak” Etxba Eib.

  Sinonimoak: iz.

  [lehen mailako lehengusua]: lehengusu, kusi Ipar., lehenkusi Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) primo, -a carnal; (2) pariente lejano.
  fr (1) cousin germain, cousine germaine; (2) parent éloigné.
  en (1) first cousin; (2) distant relative
  port (1) primo carnal; (2) parente distante

  Egunotako stress politikora ere ekar liteke hitza: alderdiak hasita daude itunen kromo-trukaketak mahairatzen, musaldi batean nola. Kromoak usaindu eta enbidoen aldia dute oraindik. Laster hasiko dira hordagoka. Irrikaz gaude jakiteko ahaide hurbilenen artean elkartuko diren edo, aitzitik, izter-lehengusuengana joko duten…  .  [Izter-lehengusua, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2015-05-31)] (Berria.eus)

  

  izter-lehengusu (Nacy Waldman, FlickrCC)

   

   

   

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:42 am on 2015/04/18 Permalink | Reply
  Tags: I   

  internauta 

  INFORM. internet sarearen erabiltzailea.  (Euskalterm)

  Wikipedian

  Internauta edo zibernauta Internet maiz erabiltzen duen pertsona da. Telebistako ikusleak eta irratiko entzuleak ez bezala, internautek rol aktiboagoa dute, bereziki gizarte-sare zerbitzuen eta haien inguruan Interneteko kultura izenekoa garatu da.

  Sinonimoak: ad.  (Euskalterm)

  [internauta]: zibernauta

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Inform.) internauta; cibernauta
  fr cybernaute, internaute
  en internaut, cybernaut
  port internauta

  Entzun:

  Internauta mordo bat bildu zen azken encounterren.

   

  

  internauta (Argazkia: dotdotcomdotcomcom.com)

   
• 

  Maite 9:56 am on 2015/02/18 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ihardetsi 

  du ad. (Ipar.) Erantzun. Galderari ihardetsi.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  ihardetsi ad. Ipar.

  [erantzun]: jas.erantzun, iharduki Ipar., errespondatu Naf., kontestatu Heg. beh.

  [buru egin]: g.e.aurka egin, aurpegi eman, aurpegia eman, aurre egin, aurre eman, buru atxiki, buru egin, buru eman, burura eman, gogor egin, gogortu, indar egin, kontra egin, kontrakarrean jarri, burutzia egin Ipar., iharduki Ipar., jarki Bizk., dorpetu g.e., kontratu Ipar. zah.

  ihardetsi iz. Ipar. g.e.

  [erantzuna]: erantzuera, erantzun, erantzupen, arrapostu Ipar., ihardespen Ipar., erantzuki g.e., erantzute zah., errepusta Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (Ipar.) contestar, responder; replicar (2) responder
  fr répondre, répliquer
  en to answer, to reply
  port responder, replicar

  Entzun:
  

  Bi pertsona elkarren artean mintzo balira bezala, galdeginez eta ihardetsiz egina. [Doctrina christiana, Esteve Materre [moldatua] (Bordel, 1617)]
  

  

  ihardetsi (Argazkia: Berria.eus)

  Gaiari buruz gehiago jakiteko:

  • Bazena badena bihurtu da, Mikel Lizarralde (Berria.eus)
  • Nor zen Esteve Materra, lapurtera klasikoz idatzitako lehen obraren egilea? Gorka Bereziartua (Argia.eus)

   
• 

  Maite 11:11 pm on 2015/02/10 Permalink | Reply
  Tags: I   

  inoratu 

  da ad. Inora joan. Esan zioten ez zedila handik inora. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 inoratu, ignoratu (Chaho), iñoratu (Chaho). Ignorar. Ezen haur bere nahiz ignoratzen duté, nola zeruek lehenagodanik bere izatea ukhan dutén. Lç 2 Petr 3, 5. Inoratzen <-nn-> dieno absoluzioniaren errezebitzeko indigno da. In CatLan 4. Jesusek ez du inoratzen zer zaien konbeni haren esposei. Mih 47. Ene haurra, onets zazu gordea, iñoratua, ahantzia izatea. Ib. 128. Ore krimo handia / nahi ükhia ignoratü? Xarlem 1356. En DFrec hay 3 ejs. de ignoratu.

  2 inoratu, inora. (En contextos negativos). No ir a ninguna parte. “Erritik iñoratu gabe, sin salir del pueblo (G, AN)” A EY III 334. Esan zion etzedilla andik iñoratu, aren neskatxakin batean garagar-buruak bildu zitzala (Rut 2, 8). “Nec recedas ab hoc loco”. Lard 160 (Ol iñoratu; Dv ez bezedi nihora goan, Ker ez joan beste iñora). Bitartean israeltarrak iñora gabe geldi egon ziran. Ib. 89. (En contextos condicionales). Ir, llegar a alguna parte. Inora nahi badugu, horrelako buru argiak eta zentzudunak behar ditugu gure artean. MIH 392. Abiatu egin behar dugula handik edo hemendik, inorako baldin bagara, lehenbizi edo lehenbizikoaren hurrengo zer datorren erabaki arte egonean egon gabe. Ib. 284.

  
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) ignorar (2) no ir a ninguna parte (OEH); irse o marcharse a cualquier lugar (Elhuyar)
  fr(1) ignorer (2) aller quelque part
  en (1) ignore, disregard (2) go nowhere; go somewhere
  port (1) ignorar (2) ir a algum lugar

  Entzun:
  

  Esan zioten ez zedila handik inora [le dijeron que no se fuera de allí (a ningún sitio)] Elhuyar hiztegia (Ereduzko Prosa Gaur)

   

  @euskaljakintza Animo, Maite! Zuk sekula ez gaituzu inoratzen! @desplazatua @bsarasola @berria

  — leire narbaiza arizm (@txargain) February 10, 2015

  

  inoratu (Irudia: jeffbullas.com)

   
• 

  Maite 10:32 am on 2015/02/07 Permalink | Reply
  Tags: I   

  informatikari 

  iz. Informatikan aditua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 Adorez eta Word Reference hiztegiak):

  es informático, -a [persona], especialista en informática
  fr informaticien, -enne
  en computer scientist; computer technician
  port informático(a)

  Gehigarria:

  Informatikari euskaldunen bilkurak (Wikipedia)

  Informatikari Euskaldunen Bilkurak (IEB) bi urterik behin Udako Euskal Unibertsitateko Informatika sailak antolatzen dituen biltzarrak dira.

  Lehenengoa 1996. urtean antolatu zen, eta honela definitu zen bilkura hauen hasierako helburua:

  Ordenadoreak, Internet, datu-baseak, editoreak… mundu berria agertzen zaigu aurrean. Makinen garaia datorkigula dirudi; kultura berria kultura bakarra? ingelesa nagusi? aurrerapenak ala atzerapausoak… Kultura ingelesa nagusi dugu mundu honetan: merkatuan topatzen ditugun produktuak, adibidez editoreak edo Interneten topatzen ditugun eztabaida-taldeak…

  Beste hizkuntza batzuek ere badute beren tokia, esate baterako gaztelaniak. Baina, gure hizkuntzak etorkizunik ba al du informatika munduan? Arazo asko sortzen dira euskarazko produktu informatikoak ekoiztu nahi ditugunean: bezero gutxi, hizkuntzaren normalizazio-egoera… (jarraitu irakurtzen…)

  Entzun:
  

  Iturri ofizialen arabera, garai batean, Rondontek aholkatuta, zerbitzu sekretuetan aritu zen informatikari batek AEDSrentzat lan egin zuen aurrerago. [Defentsa ministroaren eta haren aholkulari baten bulegoak miatu dituzte, erredakzioa (Berria, 2006-04-16)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  informatikari (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 10:24 am on 2015/02/01 Permalink | Reply
  Tags: I   

  itogin 

  iz. Ura tantaka erortzen den sabai edo teilatuaren gunea; tantaka erortzen den ur hori bera. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [itogin] : itaxur (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es gotera
  fr gouttière
  en leak
  port goteira

  Entzun:
  

  ITOGINA

  

  itogin (irudia: casatoc.es)

  Banaka-banaka
  itogina bezala
  erori zitzaizkidan lurrera begiak,
  batak besteari bultza egin gabe
  galdu zitzaizkidan euritan muxuak,
  banaka-banaka
  isuri nituen malkoen bila.

  Banaka-banaka
  erori zitzaizkidan lurrera eskuak,
  taupadak zainetan,
  batak besteari bultza egin gabe
  bilatu zituzten zure aintzirak,
  negar egin ez diren malkoak
  banaka-banaka,
  ukitu nahi nuen azalaren bila.

  Izotzezko desertuetara abiatu nintzen
  aintzira berrien bila,
  itogina bezala,
  banaka-banaka
  gaztainentzako malko bila.

  Begiak erori zaizkit lurrera
  zure bila.

  [Hodeiak zapatetan, Mikel Etxaburu (Susa poesia, 2014) cc-by-sa ]

   
• 

  Maite 7:45 am on 2015/01/16 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ihartu 

  da/du ad. Hezetasuna kendu edo galdu, ihar bihurtu; bizitasuna galdu edo kendu. Errorik egiten ez duen landarea fite ihartzen da. Inoiz ihartuko ez den Lizardiren poesia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  ad.  [lehortu]: agortu, elkortu, lehortu, idortu Ipar., sikatu Bizk., kabartu g.e.

  izond. [lehortua]: lehortu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) ad. [landarea] secar(se), desecar(se); marchitar(se) (2) da/du ad. (hed.) secar(se), marchitar(se) || (1) izond. seco, -a; marchito, -a (2) izond. (Hizkl.) fósil
  fr ad. (se) sécher, (se) dessécher, (se) faner, (se) flétrir || izond. fané(e)
  en ad. to shrivel (up); to wither || izond. withered, shriveled adj
  port ad. murchar-se || izond.  murcho(a)

  Entzun:
  

  Gehiegizko ureztatzearen ondorioz ihartu da Gernikako arbola. 2005eko otsailean jarri zuten —egun 28 urte ditu—, baina ez da Bizkaiko juntetxearen lurrean behar bezala itsatsi. [Gernikako arbola ihartu egin da, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ihartu (Alfredo Aldai / Efe. Berria.eus-etik hartua)