onkeria. (L ap. Lh ). Golosina, plato delicado. Saindu ona, hitzemaiten dautzugu ez zitugula gehiago goserik utziko, bethi aseko zitugu gure onkeriez… Lf Murtuts 8. Kavalier jaunak suprefetaren izenean eman diozko loreak eta onkeriak. Herr 4-4-1957 (ap. DRA ). Zeren ohoretan ditutzue onkeria horiek mahainean? Larz HilEspos 156.
Sinonimoak: iz.
[onkeria]: gozoki; litxarreria, mizkinkeria
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. golosina, plato delicado fr iz. friandises en iz. (UK) sweeties (US) candy port iz. guloseima
Testuinguruan
Ikusten hasita geunden luze joko zuela auziak, baina giza borondatea flakoa baita, hasiera bateko euforia onkeriazkoa etsipenezko ihesa bihurtua zen jada, carpe diem gaizki ulertu baten bidetik. [Hil-kanpaiak airearen zabuan, Anjel Lertxundi (berria.eus, 2021-04-04)]
oraindinokarren. (V), ondiñokarren (V), oraindiñokorren (Añ (V)), oraindokoarren (Añ), oraindiokorren (Añ (V)), oindiokarren (V), ondiokarren (V-ple; A Apend), oindokarren ( oinddo- V-ple, onddo- V-ger), oraindokorren. Ref.: A (oindiko, ondiño, oraindiño); EI 164. “Aún, todavÃa” Añ. “(Hasta) ahora, todavÃa” Ib. “TodavÃa, hasta ahora” A. “Lumorratzean dagoz ondiokarren eskillaso-kumak” Ib. (s.v. lumorratz). Gure attak amar semerartekuak ixan zittuzala, eta ni oindiñokarren nazan lez, beti ixan zala txiro ta biartsuba. Otx 57. Ik euk […] oindiñokarren ezton iñoganako joera berezirik, ezton? Erkiag Arran 108. Arkaitzean egoan ondiñokarren. Gand Elorri 74. Gau illunean datza oraindiñokarren arima gaixoa. Onaind in Gazt MusIx 148. Ondiñokarren zu bizi zara / lora mardulen artean. BEnb NereA 181. v. tbn. Ondiñokarren: Enb 40. (Con sintagma con suf. -ago; con valor intensivo) Oraindokorren geiago. Ur Bula Al 14. Au zan bat, bestea ondiokarren andiegoa. A BGuzur 136. “Ondiokarren, presizokarren, de precisión, de necesidad (V, G)” A Apend.
ORAINDINOKARRENGOAN. “Oindiñokarrengoan, por ahora, por el tiempo presente. Egingo ete da ba? –Ez oindiñokarrengoan” Zam Man 61.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
esiz.ataque; asalto friz.attaque, assaut en   iz.attack, assault port
Testuinguruan
Gutxienez pertsona bat zauritu dute tiroz manifestarien oldarraldian. Kongresua bilduta zegoen Joe Biden demokratak azaroko hauteskundeetan lortu zuen garaipena berresteko. [Trumpen aldeko manifestariak Washingtongo Kapitolioan sartu dira indarrez, EITB media (eitb.eus, 2020-01-06)]
iz. Ona denaren nolakotasuna. Ik. zintzotasun. Jainkoaren ontasun amaigabe eta baztergabea. Zer ontasun handia agertu duzun bekatari oker honekin! Gogoan har dezagun Salbatzailearen ontasun miragarria bere dizipulu fede-galduaren aldera. Ontasunean irauteko. Jakinik ontasunez eta eskuzabaltasunez epaituko gaituzula. Ohaidea onetsak eder denagatik; ezkontidea, bere ontasunagatik (esr. zah.). (Hiztegi Batua)
iz. Gip. Ordokia, eremu laua. Ik. zelai. Bi herri horietako ordeka zelaiak ureztatzen dituen ibaia. Ordeka mehar batean. Ordeka eta aldapa. Efraimgo ordekan. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
ordeka.
1. (G-azp-goi-bet; Dv (que cita a Lard), H (G)). Ref.: A; EI 185. (Sust.). “Llanura, campo sembrado” A. v. ordoki. Baldin tokia bazan ordeka luze ta zabala, izena jarriko zioten Naba edo Nabia, […]; baldin ordeka bazan medarra, deituko zioten Ibarra. Izt C 22. Eta bi Martiztiak Efraingo ordekan aurkez-aurke jarri ziran. Lard 200. Galileako itsas-ondoko ordekaetara aldegin zien. Ib. 403. Ordekatik (zelaia) etxera ioan da. Ag AL 116. Ordeka erdian bei gorriak bedarra jaten. Ag Kr 205. Euskalerria nenkusan, ordeka soil bat iduri. Ez mendi, ez baserri […]. Ldi IL 63. Aren ingurua, ezker ta eskubi, zelai ta ordeka omen da, batere maldarik gabe. A. Zavala in Goñi 12. Kamio ortan danetik dago / ordeka eta aldapa. Basarri 94. Ordeka zahaletan etzan ageri tontorrik. Zubill 118. Zelaien baño ordekan, landereak indar geiago (AN-larr). Inza EsZarr 154. Makina oiek dira ordekan / ibilli izan diranak, / gu gera berriz malda txarretan / lanian ari geranak. Uzt Sas 75. Basalgo mendi orrek ordeka batzuk baditu. Alkain 95. En DFrec hay 10 ejs. v. tbn. AZink 76. Insausti 41.
2. (Adj.). Llano. Artzairen batek laxter joko zin begiz txokon babes ordeka xamarra ta ezea zala. Ataño TxanKan 26. Aurpegi-zabala, lepondo-ordeka, sudur-motza, begi bat oker ta bestea ez oso xuxena. “Llana de cogote.” Berron Kijote 173.
3. (Adv.). “Horizontalmente” Garate 6. . a Cont BAP 1962, 261. MENDI-ORDEKA. v. mendi. ORDEKA-ANTZEAN. Ordeka antzean, itz argiak eta garbiak egoki-egoki jarriaz, doiñu gozo-alaikoa izan deilla zure esaldia. “A la llana” . Berron Kijote 22. ORDEKA-ZELAI. Llano, llanura. Bi erri oetako ordeka zelaiak ureztatzen ditu murruak jotzeraño. Izt C 113. Erribera, ibar ta ordeka zelaiak; aldapa, egi, muno ta malkorrak. Ib. 25. Ordeka-zelai andi batera joan zan. Lard 46. Sakanean, erdi gorderik, ordeka-zelaia. Mok 13.
adj. Pertsonez mintzatuz, erraz berotzen edo sutzen dena. Ik. haserrekor. Mutil odolberoa. Azkar eta odolbero bezain bakezko eta ororen adiskide zen. || Ganadu ausart odolberoa. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
odolbero. (V-gip, S). Ref.: Lh Eusk 1919-20 (II), 82; Lrq; Etxba Eib ; Elexp Berg. “Violent” Lh. “Irascible. Oso odol-berua zan eta karzelarako bidia eiñ eban ” Etxba Eib. “Impetuoso, impulsivo, irascible.Bixak odolbero samarrak izan, da burrukan ein zeben ” Elexp Berg. Haritchabalet haatik azkar eta odol bero bezain bakezko eta ororen adiskide zen. Const 18. Odolbero ta erreberak ziran izatez ta asmorik onenakin esandako edozertxo, txarkeriz esandakotzat artzen zuten sarri. Etxde JJ 55. Odol-zurbillak eta odol-beroak eztute beren atsegiña gauza berberatan jartzen. Vill Jaink 85. Eskual Seme, / gazte odol bero, / nola zinen / kanbiatu gero! Ardoy SFran 354. Euren ganadu ausart odolberoaren atzetik. Erkiag BatB 52. Kondairatzailleek alakoxeak izan bear bait-dute: zeatzak, egizale ta ez odol-bero. “Nada apasionados” . Berron Kijote 112. Valiente. Aize-burrunbak izutu ordez, / odol berogo besteak. Or Eus 391.
Eta ni odolberoa naiz, ordea, eta odolbero direnekin baizik ez naiz ondo moldatzen, bai eguneroko bizitzan, bai artean edo pentsamenduan. [Buda zoriontsuen etxea, João Ubaldo Ribeiro / Karlos Zabala (Txalaparta, 2003)]
Reply