Nola konpondu musikarien egoera?

By on 2009(e)ko irailak 6 in denetarik

AresLehengo batean, bateriako irakasleak disko berri bateko abesti bat aipatu zidan. Klasea amaitu bezain laster, etxera joan eta egin nuen lehenengo gauza logelako ordenagailua piztea izan zen. Ares klikatu eta bertan ipini nuen abestiaren izenburua, segundo gutxi barru irakaslearen aholkua entzuteko irrikaz. Zuek ez al dituzue maiz diskoak grabatzen edo abestiak jaisten? Nire ustez, galdera hau guztiz inozoa da, egun, denok egiten baitugu. Hainbatek pentsatuko du musika arriskuan jartzen dela horrelakoekin, baina benetan uste al duzue gaur egungo musikaren eta musikarien egoera kaxkarrak hemen duela jatorria? Azter dezagun auzia.

Alde batetik, disko originalak erostearen ohitura murriztuz doa. Izan ere, jendeak nahiago izaten du lagunak erositako diskoaren kopia bat egin edo Internet bidez jaitsi, dendara joan eta bertan erosi baino. Honen arrazoietako bat diskoen prezioen igoera dela esaten du jendeak. Bai, egia da prezioek gora egin dutela, baina hauek jaistea al da konponbidea? Nire ustez, musu-truk lor daitekeen gauza baten aurrean, edo ordaindu behar den beste baten aurrean, lehenengora joko dugu, dudarik gabe, gehienok.

Ildo beretik jarraituz, demagun diskoak erosten ditugula. Horrek musikarien egoera hobetzera eramango luke? jazzAdituek diotenez, erosten ditugun diskoetatik %0,5 baino ez dagokie musikariei, beste guztia diskoetxeetara doa. Beraz, dirudienez, disko originalak erostea ez da arazoaren konponbidea.

Honez gain, ez dut uste internet bidez jaitsitako musika kaltegarria denik musikariarentzat. Gaur egun, leku eta mota guztietako musikaz gozatzeko aukera ematen digu baliabide honek; bai gehien entzundako kantuez, eta baita oraindik ezezagunak zaizkigun abesti bitxiez ere. Gauzak horrela, oraindik ezezagunak diren taldeentzako lagungarria da internet bidez zabaltzea, euren musika ezagutzera emateko aukera baitute.

Arestian aipatu dudana errepikatuz, egungo musikaren eta musikarien egoerak hobera egiteko, ez dut uste disko originalak erostearen aukera dela egokiena, hauetatik ez baitute etekin nahikoa ateratzen euren sabelak betetzeko. Musikariak, hitzak dioen bezala, musika jotzetik bizi beharko luke; beraz, egoera honen konponbideetako bat kontzertuen mugimendua sustatzea da, musikariei zuzeneko kontzertuak ematetik bizi ahal izateko aukera emanez.

Comments { 0 }

Kalamidadeen liburua – JOAN MARI IRIGOIEN

By on 2009(e)ko irailak 2 in irakurlearen txokoa

Joan Mari IrigoienZaila izan ohi da liburu bat aukeratzea, beharbada gustatuko ote zaigun betiko zalantza dela eta; oraingo honetan, ordea, J.M. Irigoienen Kalamidadeen liburua aukeratzeko dudarik ez dut izan. Izan ere, benetan erakargarria iruditu zait titulua, ohikoa ez den zerbait. Horregatik, garrantzitsua deritzot idazle honi buruzko informazioa biltzeari eta behar bezalako aurkezpena eskaintzeari.

Joan Mari Irigoien 1948ko irailaren 30ean jaio zen, Donostiako Altza auzoan. Ingeniaritza ikasi zuen bere ikasle garaian eta futbolaria ere izan zen. Hala ere, biak utzi zituen Venezuelara joateko; bidaia honek berebiziko eragina izango zuen bere bizitza eta literaturan. Irakasle lanetan aritu zen eta ETBrentzako ehunka filmen itzultzaile izandakoa da. Irun Hiria Saria irabazi zuen Hutsatik esperantzara bere lehen poema liburuarekin. Dena den, genero gehiago landu ditu; besteak beste, eleberria, haur eta gazte literatura eta biografia. Eleberri asko idatzi ditu, baina guztietan ezagunenak Babilonia (1989) eta Lur bat haratago (2000) dira. Azken hau, gainera, euskaraz idatziriko fikziozko libururik luzeena den. Kalamidadeen liburua lanean apurtu zituen idazleak molde guztiak. Hona hemen idazle ikaragarri honi eginiko elkarrizketa bat El País egunkariaren eskutik.

Liburuan azaltzen den istorioaren generoari dagokionez, komedia da eta autorea hirugarren pertsonan kontatzen duen narratzaile orojakilea da. Lan honetako gertakizunak argitzeko, idazleak deskribapen anitzez eta elkarrizketez baliatzen da, irakurleari erosoa eta eraman erraza suertatuz istorioa.

azalaLiburuaren gaia ez da bakarra; nolabait esateko, familia xelebre batean sortzen diren harremanak, matxismoa, sexua eta erlijioaren arteko nahasketa baizik. Istorioak hasiera eta bukaera izan arren, esan liteke bizitza bateko zati bakarra baino ez duela hautatu. Kontua da Enriketa nazkatuta dagoela bere senar Ladisez, errealitatean bizi ez den poeta delako. Hark bere aita Gorki ezagutzen duenean hasiko dira komeriak, euren etxera joango delako bizitzera. Bestalde, bi alaba bikiak senargai bila dabiltza, baina ez edonolakoak. Egun batean aldizkari batean iragarriko dute euren nahiak eta hala ezagutuko dituzte Koldobika eta Krispin. Hemendik aurrera, dena korapilatzen hasiko da eta benetan dibertigarriak diren gertaerak jazoko dira: bi bikoteen arteko sexu-arazoak, Koldobikaren haurdunaldia…

Pertsonaiei dagokielarik, ez dago protagonista bakarra; halere, badirudi Gorki eta Ladis nabarmentzen direla, hauek jartzen baitiote, azken finean, umore ukitu hori eleberriari. Beraz, hauek dira, beste zenbait pertsonaiarekin batera, istorioko gertakizun zoro eta dibertigarriak biziko dituztenak:

edukiaLadis: Gorkiren semea da (nolako egurra, halako ezpala). Poeta eta, gainera, kalamidadea. Enriketarekin dago ezkonduta (bere Mona Lisarekin) eta bi alaba ditu. Horretaz aparte, beste planeta batean bizi dela esan daiteke. Poeta Bizien Klubeko kide ere bada.

Gorki: Ladisen aita. Hau ere poeta eta, noski, kalamidadea. Ezkontzaren aurkako gizona dugu eta, horregatik, gazte zela, neska haurdun geratu eta ezkon zitezen proposatu zionean, Asturiasera alde egin zuen. Zenbait arrazoi direla eta, Euskal Herrira itzuli zenean ezagutu zuen Ladis semea. Aipatzekoa ere aberriaren aldekoa dela.

Enriketa: Ladisen emaztea. Nazkatuta bizi da. Bere bi alabei aholkuak emango dizkie Ladis bezalako gizonekin ez ezkontzeko. Istorioaren erdialdean etxetik alde egingo du, baina amaieran…

Manoli eta Juanita: Ladis eta Enriketaren bi alaba bikiak. Moja eskolan burutu zituzten euren ikasketak eta urtero ikasle ohien afarira joango dira, baita goiz etxeratuko ere. Senargaiak bilatzeko aldizkari batera idatziko ondoren, bikoteak topatu eta ezkondu egingo dira… Orduan hasiko dira komeriak!

Koldobika Sagastizabalbeitia Pagazaurtundua Gabikagogeaskoa Atxalandabaso etab. eta Krispin (D)Irureta Frescobaldiri: ahizpa bikien senarrak, zein baino zein xelebreagoa. Gainera, Makrokutxa Kutxako bi “perla” kontsidera daitezke, matxistak eta diruzaleak, alegia.

Formaren ildotik, istorioan zehar autoreak hiztegi aberatsa darabil eta elkarrizketetan hitanoa erabiltzen du, pertsonaien artean dagoen konfiantza igorriz irakurleari. Ulerterraza dela esan daiteke. Kalamidadeen liburuak, aldiz, ez du kokapen zehatzik: ematen den datu kronologiko bakarra Gorkik Gerra Karlista bizi izan zuela da, baina ez da gehiagorik zehazten. Aipatzekoa da ere liburuaren hasieran sarreratxo bat egiten dela eta, ondoren, sarreratxo horretan parte hartu dutenen bizitza eta izaeran sakontzen dela, banan-banan deskribatuz eta euren artean erlazionatuz.

Estilo-baliabideei erreparatuz, ironia eta konparazioa azpimarratuko nituzke. Metafora anitz ere topa dezakegu. Orokorrean hitz eginda, ordea, ez dira ulermena zailduko duen estilo-baliabide ugari erabiliko. Badirudi autoreak liburua guztiz ulergarria izatea nahi izan duela. Irakurtzea gehiegi gustatzen ez zaigun gazteoi erakargarriagoa egiten zaigu horrela, zalantzarik gabe. Hona hemen liburuaren zati bat baliabide horien erabileraren froga gisa:

Baina nola zegoen Ladisen etxea Enriketak bertatik alde egin zuenetik? Huts egiteko beldur handirik gabe espero zitekeen bezala, desastre bat egina! Hautsa hemen, hautsa han; armiarmak nonahi, beren trapezioetan zabuka… eta giroan zegoen keru gaizto hura, etxeko leiho guztiek Frantziara joko balute bezala: Roquefortera edo Camembertera… Baita Frantzia hartako erregea zirudien sagu hura ere, armairu baten azpitik irten eta Rosa garrasi batean jarri zuena.

Eta benetan diotsuet lortu duela, nire kasuan, batik bat, erakartzea. Izan ere, ez naiz inoiz izan oso irakurzalea eta oso liburu gutxik lortu dute ni liluratzea. Nahiz eta liburu luzea izan, istorioa motza egiten da, oso interesgarria eta, aldi berean, dibertigarria. Alde batetik, kapitulu bakoitzaren hasieran laburpentxo bat egiten delako kontatuko denaren aurrerapen gisa eta horrek intriga handia sortzen duelako irakurlearengan. Kalamidadeen liburuak duen bereizgarrietariko bat dugu hau. Eta, bestetik, aipatzea ezinbestekoa iruditu zaidan narratzaileak irakurlearekin duen lotura zuzenarengatik. Emaile eta hartzailearen arteko konplizitate hori ondorengo adibidean ikus dezakegu:

“… irakurle batek baino gehiagok itaun lezake: nola bukatu ote zuen Koldobikak eta Krispinek?” edo “…ongi ari natzaizu, bai, irakurle: aita ez ezik, aitona ere bai! (…) Baina jadanik galderak egiten sumatzen zaitut liburua esku artean duzun gizon nahiz emakumezko hori…”

Dena den, kapitulu gutxi batzuk pisutsuegiak egin zaizkit. Gainerakoekin alderatuz, oso luzeak dira eta, gainera, liburua itxi ondoren, askorako balio izan ez zaizkidala ohartu naiz.

Ondorioz, balantze bat egin behar izango banu, ziur nago ezaugarri onek txarrei irabaziko lieketela, alde handiagatik gainera. Horregatik, zalantzarik gabe, gomendatuko nukeen liburua da Kalamidadeen liburua, gustura irakurtzen den horietakoa delako eta umore ukitu horrek berezia bihurtzen duelako.

Bibliografia

Comments { 0 }

Oraindik homosexualitatearekin bueltaka?

By on 2009(e)ko abuztuak 28 in orokorra

homofobiaModernoak omen gara, pertsona irekiak. XXI. mendean jada arraza eta etnia guztiak errespetatzen omen ditugu. Berdin ei zaigu pertsonaren azalaren kolorea zuria ala beltza izan; berdin omen zaigu pertsona emakumea ala gizonezkoa izan; berdin bide zaigu pertsonaren tendentzia sexuala bata edo bestea izan, hau da, heterosexuala ala homosexuala izan. Hain irekiak ote gara errealitatean?

2009ko martxoaren 29a. Alacanteko Unibertsitatean bioetikari buruzko hitzaldi batean, hain profesionala eta aholarri den Gloria Maria Tomas y Garrido irakasleak bere homofobia irrigarri guztia gotikatu zuen, inongo ingira arrastorik gabe. Opari mordoa gure belarrientzat; hori bai, opari kirastuak. “Homosexualitatea konpon daiteke”, “Gaixotasunerako kausa bat dago” dira, besteak beste, irakasle jakintsu honek adierazten dituen ideietako batzuk. Jakintasunez beteriko beste hainbat ideia aurkeztu ondoren, bere alboan zenak bestearen esan homofoboak nahiz kontserbadoreak oinperatu zituen, homosexualitatea gaixotasuna ez dela plazaratuz, ezta gutxiagorik ere. Ezin izan nuen algara ironiko bat estali inori errepestua faltatu ez ziola esatean Gloria Maria Tomas y Garrido andereak.

Homofobia gizon homofobiari ezedo emakume homosexualenganako nazka, beldurra eta diskriminazioa eta ehunka, edo nork daki, agian, milaka homosexual erailtzen dituen eta mundu osoan, gutxien garaturik dauden herrialdetan batik bat, hedaturik dagoen gaixotasun arriskutsu nahiz kutsakorra da (nahiz eta termino psikiatriko modura ez erabili). Homofobiaren ondorioz, zenbait lurraldetan homosexualitatea penaturik dago, eta horietako batzuetan, gaur egun, heriotza zigorra ezarrita; Saudi Arabian, Mauritanian, Iranen eta Nigeriako zati batzuetan esate baterako. Beste lurralde batzuetan, India, Nicaragua, Malasia eta Papua Ginean, hain zuzen ere, kartzela zigorra dute pertsona homosexualek.

Hala ere, ez daukagu zertan hain urrutira joan; izan ere, irakasle honen ideia atzeratu, kontserbadore eta intoleranteak gure alboan baititugu. Hainbat guraso, lagun eta ez hain lagunek ideia horiek zabaltzen dituzte oraindik. Legeak onartuak izan dira, bai. Sexu bereko bi pertsona ezkon daitezke egun, baina normaltasuna ez da oraindik iritsi, eta ez da denbora batean iritsiko guk horrela nahi dugulako. Ez gara uste dugun bezain aurrerakoiak. Ez dugu elkar errespetatzen. Nola emango da garapena gizartean, errespetu hitza ez bada gure hiztegi mugatuan sartzen?

Aurrera doan herria… Atzera doan herri kontserbadore eta itxi baten antza du errealitate intolerante honek batzuetan. Noraino iritsi behar dugu? Bizi gaitezen denak libre!

Comments { 1 }
-->