Iñaki Zabaleta Leitzan jaio zen 1952an. Informazio zientzietan doktorea da eta New Yorkeko City University-n irrati-telebistako zuzendaritzan masterra lortu zuen. Egun, EHUko kazetaritzako irakasle da eta arlo horretako ikerlan asko egin ditu euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez. Euskal Idazleen Elkarteko gunean topa dezakegu bere lanen inguruko informazio zehatzagoa. Handik ateratakoa da ondorengo pasartea:
Prentsan, irratian eta telebistan ere ekintza ugaritan parte hartu du: Munduan: Paz y Desarrollo aldizkariko zuzendaria, Erreka aldizkarian arduradun, Eurokom aldizkariaren koordinatzaile, telebistako 15 dokumentalen gidoilari eta zuzendaria, Urak dakarrena, Euskaldunon Egunkariako bultzatzaile eta fundatzaileetako bat, CNN telebistan, Euskal Herriari buruzko erreportaietan gidoilari eta zuzendaria, Euskadi Irratiko, Goizean behin irratsaioan kolaboratzaile, Euskal Telebistako asteburuetako albisteen zuzendaria…
Euskal komunikabide eta gizarte-erakunde askoren sorreran bultzatzaile edo jarduera ezberdinetan partaide izan da, hala nola, AEK, Euskal Herrian Euskaraz, Egin, ETB, Euskaldunon Egunkaria, Kontseilua, EIRE…
Literatura arloan ondorengo lanak aipa ditzakegu:
- Narrazioa: 110. Street-eko geltokia (1986, Susa) eta Carolyn Meyer Dantzaria (1986, Arabako Foru Aldundia)
- Poesia: Bertsoaren ezpata (1978, Elkar) eta Eskuaren fereka (1981, Hordago).
- Saiakera: Wihelm Von Humboldt: hezkuntza eta hizkuntza (2005, Jakin).
Nik 110.Street-eko geltokia irakurtzeko zortea izan dut. Bertan, euskaldun batek, poliziari ihesi, New Yorken izango dituen tirabirak kontatuko dira. Euskaldun hori, Joseba, poliziarengandik ihesi, New Yorken aurkituko du bizileku berria. Han, New Harlem izeneko hotel batean hartuko du ostatu. Bere gelaren ondoan, Gregory zaharra biziko da, bere lagun mina bihurtuko dena.
Alde batetik, Josebak kafetegi batean egiten du lan. Catherinek, kafetegi buruak, trafikatzeko lanak egitea behartzen du, bestela inmigrazioko poliziari deituko diola esanez. Bestalde, Angiek, estatubatuar emakumeak, publizitatean lan egiten du. Hasieran, kartel bat diseinatzeko egitekoa izango du eta hauetako bat egitean ezagutuko dute elkar bi protagonistek, kartelaren bidez mezutxoak bidaliko baitizkiote bata besteari. Josebak trafikatzen jarraituko du, gehiago ezingo duen arte. Orduan, berak xantaiatuko du Catherine, poliziari dena kontatuko diola esanez. Gauzak horrela, aske geratzen da; denbora gutxiaz, baina; izan ere, kale batean laban batekin hiltzen baitute…
Pertsonaia nagusiak, beraz, bi izango dira: Joseba, bizitzan aurrera egiteko gogo ikaragarriak dituen euskalduna eta Angie, oso langilea den estatu batuarra. Bigarren mailako pertsonaien artean, Josebaren lagun mina den Gregory, Angieren lankide eta adiskide den Tom eta Catherine, liburuko pertsonaia “gaiztoa†topatuko ditugu.
Narratzaileari dagokionez, liburu osoan zehar orojakilea dela antzeman daiteke; izan ere, lekuan gertatzen ari dena kontatzeaz gain, pertsonaien pentsamenduak ere deskribatzen baititu.
Formaren aldetik ez dut zailtasunik izan liburua irakurtzean, eta lexikoaren aldetik ere eroso egiten da irakurtzeko. Euskara Batua erabiltzen du, bai narratzean, bai elkarrizketetan, nahiz eta batzuetan ingelesezko hitzak tartekatzen dituen. Honez gain, iraganean kontaturik dago eta, lehen esan dudan bezala, era linealean; hau da, gertakizunak kronologikoki antolatuak adierazten dira.
Aipatu beharreko ezaugarri bat bi pertsonaien arteko bereizketa da, hau da, bi pertsonaia nagusiak bereizten ditu istorioan zehar. Alde batetik, Josebari gertatutakoak kontatzen ditu eta, beste aldetik, Angiren tirabirak narratzen ditu, beti ere kronologia errespetatuz, nahiz eta batzuetan ordu batzuen diferentzia egon pertsonaia baten gertakizunen eta bestearen jazoeren artean.
Espazioaren aldetik, bi leku azpimarratu nahi nituzke: New York bera, istorio osoa bertan gertatzen baita, eta 110. Streeteko geltokia, gertakari garrantzitsuenak bertan gertatzen direlako; hemendik dator, hain zuzen ere, liburuaren izenburua. Bata zein bestea toki egiaztagarriak izaki, nobelari errealitate kutsu nabarmena eransten diote.
Hasieran esan dudan bezala, liburu hau aukeratu eta irakurtzeko zortea izan dut. Nire etxeko apalategia begiratzen ari nintzela, gehien erakarri ninduen liburua izan zen izenburua ingelesez zuelako. Ingeles eta euskararen nahasketak harritu eta nire jakingura piztu zuen, lanerako zein istorio aukeratuko nuen zalantza guztiak uxatuz. Asko gustatu zait orokorrean. Aipatutako bi pertsonaia nagusien bereizketa eta, azkenean, biak elkartzeko modua bereiztu nahi nuke, sortzen duen intrigak bukaerara arte irakurtzen jarraitzera bultzatzen baitzaitu. Hala ere, bukaera, hau da, Josebaren heriotza aldatzea gustatuko litzaidake, gustu txarra uzten baitu amaieran. Bestela, istorio paregabea da mundu errealetik deskonektatzeko eta irakurtzen ondo pasatzeko (hau nahiko zaila izaten da). Gazteentzat bereziki gomendagarria iruditzen zait.
Amaitzeko, Irakurlearen Txokoko artikulu honetako informazioa liburutik bertatik eta armiarmatik lortu dut (Zabaletaren argazkia ere azken gune honetatik aterata dago).
Ezkerretara, gugandik hiru mahai harantzago eserita zegoen bikoteari begiratu nionean, neskaren azal morenoari, kaobazko adatsari baino ez nion erreparatu. Berriro so jarri nintzaienean isilik zeudela konturatu nintzen, eta oso serio gainera: haserrezko espresioz, bakoitza bazter batera begira; aurrean baso bana hutsik, pentsatzekoa zen denbora franko zeramatela hor.
Ez, ez da egia homosexualitatea XIX. mendeko kontua denik, ezta gutxiagorik ere. Esan genezake homosexualitateak berak ere, gauza guztiak bezala, baduela historia bat. Historia horrek ez du ibilbide erraza izan; izan ere, auzi honek hamaika gorabehera izan baititu.
Gaur egun, normalizazioa lortu dela esan genezake. Hala ere, gaurko artikuluan, zehazki “normalizazio horretaz” hitz egitea gustatuko litzaidake. Jakina da gaur egungo homosexual-bikoteek bai ezkontzeko, eta baita seme-alaba bat adoptatzeko ere eskubidea dutela. Beste modu batean esanda, legearen aurrean, beste edozein pertsonak izango lituzkeen eskumenak dituzte. Baina egungo arazoa ez da legean oinarritzen, gizartean baizik. Gizarteak ez du gizon homosexuala baztertzen, baina etiketatu egiten du. Homosexualez hitz egitean, gauza normaletatik ateratzen den zerbaitez arituko balitz bezala jokatzen du gehiengoak; izan ere, nahiz eta kontzientzia liberala dugula pentsatu, jendeak ez du hain libreki jarduten. Arazoa gehienbat gazteekin gauzatzen da eta diskriminazioa nahiz bullynga agertzen dira euren egoera adieraztean, eta hori da hain zuzen gizarte totalitarista baten zeinua. Gazteen artean normalizazio kontzientzia hau zabaltzen hasten ez bada, ezinezkoa izango da gizabanakoen berdintasuna lortzea; horregatik, ideia zaharrak baztertuz eta gure adimena irekiz baino ez dugu lortuko besteekiko errespetua.
Iruzkin berriak