euskaljakintza

Greziar eta erromatar historialariek antzinateko zazpi monumentu adierazgarrienak aukeratu zituzten. Zerrenda hori gaurdaino iritsi da eta honako monumentuek osatzen dute: Gizako Piramide Handia , Alexandriako Itsasargia, Rodasko Kolosoa, Halikarnasoko Mausoleoaren Hilobia, Babiloniako Lorategi Esekiak, Efesoko Artemisaren Tenplua eta Olinpiako Zeusen Estatua.

Hauek guztiak, bat izan ezik, natura eta beste arazo batzuk zirela eta, suntsituta gelditu ziren. Gehienak K.a. VII eta III. mendeen artean sortu baziren ere, aipatzekoa da, oraindik zutik dirauen bakarra, Gizako Piramide Handia, K.a. 2750. urtekoa dela.

Egipto baxuan guztira 80 piramide dira eta lehenengoa Sakkarako piramidea da. Piramide hau Inhotep ospetsuak eginarazi zuen Djoser faraoiaren hilobia izateko helburuaz . Altuena, ordea, Keops faraoiaren agindupean eraiki zen. Keopsek eguzkia estaliko zuen eraikuntza bat nahi zuen. Gaur egun, 146,59 metroko altuera eta 230 metroko zabalera du. Piramide hau eraikitzeko ehun mila esklabo erabili zituzten hogei urteko lanean; baita 2.300.000 bloke kare-harri ere, bakoitza bi tona eta erdiko pisukoa. Lan honen handitasunaz ohartzeko, komeni da jakitea esklaboak blokeak eskuen indarrez eraman zituztela.

Edonola ere, gerta daiteke denbora gutxi barru, piramideak ez izatea zutik dirauten antzinako mirari bakarrak, artikulu honetan esaten denez, Europako zenbait estatuk Alexandriako Itsasargia berregin eta zaindu nahi baitute. Besteei dagokielarik, denborak esango du berriz ere ikusteko aukera izango dugun edo ez.

Denok ezagutzen ditugu Zara, Stradivarius, Bershka, Massimo Dutti, Pull & Bear… Noiz eta non sortu ziren baina?

Inditex taldea, Zara dendarekin hasi zen lanean. 1975. urtean, A Coruñan ireki zen lehenengo denda eta, antza denez, bertan kokatzen da taldearen egoitza nagusia. 1976an, GOASAM elkarteak Zara denden nagusitasuna hartu eta Espainian denda gehiago ireki zituen. Beranduago, 1985ean, Inditex, enpresa hauen guztien buru geratu zen.

Espainiatik kanpo ireki zen lehenengo Zara denda Portugalen izan zen, Oporto hirian, 1988ko abenduaren 1ean, hain zuzen ere. Irekitze honen ondoren, geografikoki gehiago zabaltzea erabaki eta denda honen saltokiak jarri ziren Frantzian ( Paris,1990) eta AEBn (New York, 1989).

1991n, Pull&Bear kate berria sortu eta Massimo Dutti taldearen %65a erosi zuen Inditexek. 1992-1994 urteen tartean, beste hainbat lekutan ireki ziren denda berriak, Mexiko, Grezia, Belgika eta Suedian, besteak beste, gero eta handiagoa bihurtuz enpresa hau.

1995ean, Massimo Dutti osoa eskuratu zuen, 1997ra arte aipatutako enpresak dendak ireki zituen munduko toki desberdinetan eta 1998an Bershka denda katea bereganatu eta hainbat estatutan dendak ipini zituzten. Urtebete beranduago, Stradivarius katea ere Inditexen zerrendara batu zen, beste guztiak bezala, salmentarako lokalak herrialde desberdinetan jarriz.

Sormenak, berrikuntzak, zalutasunak eta, era berean, merkatuak eskatutakoari erantzuteko izandako erraztasunak egin du Inditex enpresa handi eta garrantzitsu, gazte gehiengo eta heldu askoren erosketak bere dendetara eramanez. Zergatik, bada, hori? Denda hauek guztiak edozein tokitan aurkitzeaz gain, saltzen diren artikuluak eskuragarriak direlako.

Bukatzeko, aipatzekoa da Zarak 990 denda dituela 63 estatu desberdinetan gaur egun; Massimo Duttik, 398 denda 29 estatutan; Bershkak, 24estatutan, 433; Stradivariusek, 19 estatutan, 302 eta Pull&Bearrek, 455 denda 27estatutan. Edonola ere, arropa denda soilik ez direnak ere badituela esan beharra dago, hala nola, Oysho, Zara Home eta Kiddy´s Class.

Denda bakoitzaren izenaren gainean sakatuz gero, bakoitzean zer arropa mota saltzen duten ikusi ahal izango duzue.

Badakizue inauteriak ez direla Euskal Herrian bakarrik ezagutzen eta ospatzen? Mundu osoan egiten dela festa hau? Bada, inauteri garaian gaudenez bete-betean eta gehienek, ospatu bai, baina nondik datozen jakingo ez duzuenez, horri buruz idaztea otu zait. Hona hemen historia pixka bat.

Hasteko, esan beharra dago inauteriak ospatzeko ohitura oso zaharra dela, historiaurretik datozkigu aztarnak. Kobazuloetan bizi ziren garai haietan, ehiza, arrantza eta fruitu bilketatik bizi ziren haiengan urtaroen aldaketek eragin handia zuten, baina are gehiago artzaintzatik bizi behar zutenengan, udako beroaldietan mendi gainetara jotzen baitzuten eta neguko elurtzetan, berriz, ibarretara eta itsasaldetara. Bizitza toki finko batean egin beharrean, aldatu egiten zuten, udarako toki bat zeukaten, eta negurako beste bat. Dena den, nekazaritzarekin gehiago finkatu zitzaion gizakia lurrari, uzta eta erein garaiak zirelako.

Bizitza ez zen beti berdina, jakina, batzuetan errazagoa eta beste batzuetan zailagoa egiten zitzaien. Bizitza horren oinarria eguzkia zen eta horregatik leku guztietan eguzkia jartzen zuten. Neguko eta udako solstizioak kontuan izaten hasi, eta data horiekin lotutako jai bereziak ospatzen hasi ziren: negutik udaberrirako bizitza berri baten pozez sortu zen inauteri aroa eta uda ospatzeko, ekainean, “San Joanak”.

Inauteriak ospatzeko eguna kokatzean, kontuan hartu zuten noiz bukatzen zen urtaroa eta noiz hasten zen urtaro berria. Sasoi hartan, abereak hartu eta beste lurralde batera joaten ziren janari bila eta honen aurrean, bai janariz, bai dantzaz, bai edariz hornitutako jai batez agurtzen zuten aurretiko urtaroa.

Baina inauterien datu zehatzagoak kristautasuna zabaldu ondoren datozkigu. Kristautasunak, ohitura zaharrago bati jarraituz, Garizuma ezartzen zigun. Gizakia, oreka bilatu nahian, inauteriak antolatzen hasi zen Garizumaren aurretik. Oreka hori erdiesteko, Garizuman egiten diren ekintzen aurkakoak antolatzen ziren. Inauteriak, azken batean, Garizumaren “zigorra” jasan aurreko gizartearen eta gizakiaren prestakizun psikologiko bat baino ez direla esan genezake.