Tag Archives | kulturartekotasuna

Izango al zinateke XVIII. mendean bezala bizitzeko gai?

By on 2013(e)ko azaroak 10 in erlijioa, gizartea
amish umeak (FlickrCC, trustypics)

amish umeak (FlickrCC, trustypics)

Aurreko batean, Callejeros Viajeros telebistako programa ikusten ari nintzela, Estatu Batuetan eta Kanadan Amish izeneko komunitate berezietan duela lau mendetako bizitza daramatela jakin nuen. Kristau anabaptista taldeak dira, bakezaleak eta teknologiaren inongo eraginik jaso ez dutenak. Antzina alemanen eragina jaso zuten, eta, ondorioz, dialekto aleman bat hitz egiten dute. Gaur egun, 230.000 amish bizi dira.

“Ordnung” izeneko araudi bat dute, komunitateko bizitza arautzen dieten legeez betea. Oso zorrotzak dira, zorrotzegiak nire ustetan. Horren zehatzak dira, non daramatzaten txapelek zenbat tolestura izan behar dituzten ere agintzen duten. Janzkerarekin jarraituz, bibotea eramatea (militarren ezaugarria kontsideratzen dutelako), eskularruak edota kirolerako zapatilak janztea guztiz debekatua dute. Gizonezkoek jantzi ilunak eta lastozko edo txapela beltzak janzten dituzte. Emakumezkoek, berriz, kolore bakarreko soineko sinple batzuk mantalarekin, eta buruan, motots bat buruko zuri batez estalita.

Ez hori bakarrik; izan ere, XXI. mendean bizi garen arren, teknologiarik erabili gabe bizi dira, guztiz isolatuta. Aurrerapen guztiak baztertzen eta gutxiesten dituzte. Gauzak horrela, ez dute ez telebista, elektrizitate, eta ezta mugikorrik ere. Etxea argitzeko eta hozkailua martxan edukitzeko gasa erabiltzen dute. Kontuan izan behar dugu amish komunitateko gizon gehienen ogibidea zurgintza dela, eta eurek eginiko altzariak Estatu Batuetako beste hiri batzuetara esportatzen dituztenez gero, euren produktuak sailean ekoizten dituzte. Ezingo litzateke hori posible izan XVIII. mendeko lan-tresnekin. Hortaz, 12V-ko bateriak erabiltzen dituzte soldatzeko eta zulatzeko. Garraiobideari dagokionez, ez dira motordun ibilgailuetan ibiltzen, zaldi-gurdietan baizik.

amish komunitatea (FlickrCC, cindy47452)

amish komunitatea (FlickrCC, cindy47452)

Ordnungak diktatzen dituzzten zenbait lege ez zaizkit batere egokiak iruditzen. Izan ere, ikaragarrizko kaltea eragiten die horretan sinesten duten amish biztanleei. 16 urtera arte ez dute aukerarik bizimodu hori uzteko. Behin adin hori iritsita, amish izaten jarraitu nahi duten ala ez aukera dezakete. Euren sinesmenetan itxita bizi dira, eta nekez dute euren komunitateaz kanpoko munduaren berri. The Shunning filmak, haien bizitza eta arauak irakasteaz gain, neskatxa batek bere familiak amish komunitatetik botatzen duenean bizitzen duena ere erakusten digu.

Esan bezala, kaltetuak eurak dira. Amish taldea ez du jende ugarik osatzen, eta asko eta asko odol bereko jendearekin ezkontzen dira. Horrek herentziazko gaitz genetikoak ekar diezazkieke. Hori gutxi balitz, gaixotasun horiek izatea Jainkoaren nahia dela esanez justifikatzen dute. Gainera, ez dute medikamendurik hartzen. Antza denez, sendatzeko fedean sinesten dute.

Hitz gutxitan esanda, benetan onuragarria al da inguratzen dituen errealitatetik kanpo bizitzea? Nire uste apalean, gizartean ematen diren aldaketekin batera bizi beharko lukete, beste kulturekin gehiago sozializatuz. Zein da zure iritzia?

Comments { 2 }

Bekaturik ez duenak bota dezala lehenengo harria

By on 2011(e)ko otsailak 8 in arazoak, gizartea

Ikastolatik atera ondoren, ia egunero, herriko taberna batera joan ohi gara lagun talde bat arratsalde pasa. Baina aste hartan filosofiako azterketa genuen, San Agustin, eta errepaso moduan kristautasunari buruz hitz egiteari ekin genion. Ondoko mahaian herriko hainbat marokoar zeuden eta, azkenean, denok bukatu genuen kontu-kontari, bai kristautasunaz eta bai islamari buruz. Hasieran, Jainkoaren existentziaz berba egiten hasi ginen; azkenerako, baina, islam kultura izan genuen hizpide. Zergatik eraman ohi dute emakumeek burka? Zergatik dute gizonek hainbat emakumekin ezkontzeko eskubidea? Eta horrela milaka galdera atera ziren.

Sakineh Mohammadi Ashtiani, 2006an, 99 zigorrada hartzera zigortu zuten bi gizonekin harreman debekatuak izateagatik Iranen. Ondoren, bere ezkontzatik at beste erlazio bat izateagatik kondenatu zuten, eta zigorra harrika hiltzea izango zela erabaki zuten. Horrez gain, Somalian, Nigerian eta horrelako herrialde gehiagotan, hainbat emakume erail dituzte “delitu” berberagatik. Nola liteke XXI. mendean horrelako gauzak jazotzea? Zer egin beharko genuke horren aurka? Gobernuak egin al dezake zerbait?

«Bekaturik ez duenak bota dezala lehenengo harria». Hau esan zien Jesusek emakume bat harrika hil nahi zuten gizonei. Delitua berbera zen, zigorra ere bai, baina duela bi mila urte. Ia erlijio guztietan, denetan ez esategatik, jendea barkatzea ezinbestekoa da; beraz, zergatik hil nahi zuten Iraneko emakume hura harrika Koranaren arabera bizi diren gizon haiek beraietako asko hiru emakumerekin ezkonduta badaude? Nire aburuz, eta askoren aburuz uste dut, herrialde horietan emakumea guztiz mespretxatzen delako eta, gainera, gizona emakumea baino garrantzitsuagoa delako.

Europan, emakumeak orain dela gutxi arte ez ziren kontuan hartzen. Emakumeek ez zuten eskubiderik: etxetik irteteko gizonari galdetu behar zioten, mundu honetan gizona zerbitzatzeko zeudela esaten zitzaien, eta gizonei nahi zutena eta nahi zuten momentuan eman behar zitzaiela… Baina denbora pasa ahala, gizonezkoei aurre egiten ikasten joan dira -eta gara-, gehienbat hainbat emakume ausartari esker (Marie Curie, Rosalind Franklin, Gabriela Mistral, Clara Campoamor, Rosalia de Castro, Valentina Tereshkova…). Herrialde aurreratuetan emakumea jada berdintasunean bizi da gizonarekin, arlo batzuetan behintzat, eta, egia esan, hori herrialde guztietan jazotzeko zerbait egin beharko genuke. Lan munduan, adibidez, Espainian emakumeak gehienetan gizonak baino gutxiago irabazten du, baina Iranen, esaterako, emakumeak ezin du burka gabe atera; beraz, ezin ditugu bi egoerak alderatu. Zuen ustez, zer egin beharko genuke emakume horien egoera konpontzeko? Ez al dute eskubiderik gu bezala bizitzeko?

Comments { 2 }
-->