Archive | orokorra

RSS feed for this section

Lurretik 10.000 kilometrora!

By on 2010(e)ko urtarrilak 21 in orokorra

Gaur egun arrisku gutxien duen garraioa hegazkina dela ziurtatzen da. Hala ere, jendeak oraindik ere beldur puntu hori edukitzen du. Kontua da, istripuren bat gertatzen denean, hildako gehien bertan agertzen direla, eta horrek eragin handia du. Nahiz eta ez jazo istripu ugari, erreakzioa desberdina da hegazkin istripu bat edo kotxe istripu bat ikustean. Zarrasta handiagoa ematen digu hegazkin bat erortzean, beste batekin talka egitean eta hainbeste hildako ikustean. Edozer arazorengatik istripuren bat gerta daitekeela eta ezin duzula zeure burua salbatu pentsatze hutsak atzera bultzatzen zaitu. Zergatik ezin saihestu zirrara puntu hori hegazkinean zauden momentu oro?

Lehenik eta behin, kotxe eta hegazkin istripuak alderatuz, desberdintasuna oso nabarmena da. 1990 eta 1999 bitartean, urteko 20 hegazkin istripu batez besteko gertatu ziren mundu osoan zehar. Hori ikusirik, ondoriozta daiteke akzidente bat egoteko oso probabilitate gutxi daudela. Egunero 22.000 hegaldi inguru egon ohi dira eta, beraz, argi eta garbi ikus daiteke hegazkina munduko garraiorik seguruena dela. Bestalde, automobilei dagokienez, Espainian egunero istripu ugari daude, 40-50 inguru asteburuetan soilik. Hortaz, ezberdintasuna izugarria da.

Bigarrenik, aipatzekoa da hegazkinen garapena. Gizakiak hegan egitea ia ezinezkoa zen Wright anaiak lehengo aldiz hegan egitea lortu zuten arte. Hortik orain ditugun hegazkin harrigarrietara iritsi gara. Gaur egun, teknologia dela medio, ia ezinezkoa da akatsen bat egotea. 1994. urtean, Boeing 777 hegazkina atera zen ordenagailuz osaturik lehenengo aldiz. 2001ean, “RQ-4 Global Hawk”ak Estatu Batuetatik atera zen Australiara iritsi arte. Bidaia horrek 23 ordu eta 23 minutu iraun zuen eta tripulatu gabeko bidaiarik luzeena izan zen. 2005ean, “Airbus A380”a atera zen, eta bidaiari gehien zituen lehen hegazkin komertziala izan zen. Hala ere, aurreko hegazkin horri “Antonov An-225”ak gailendu zitzaion 1988. urtean. Geroztik, munduko hegazkinik handiena izan da. Beraz, argi ikusten da, urteak aurrera doazen heinean, hegazkinak ere aurrera doazela eta gero eta seguruagoak direla eta garatuagoak daudela.

Aurreko guztia laburbilduz, zera esan daiteke: hegazkina munduko garraiorik seguruena da; beraz, hegazkin istripu bat gerta daitekeen bezala, beste hainbat istripu gerta daiteke. Ez da beti okerrena begiratu behar; izan ere, nire ustez, argi eta garbi ikus daitezke hegazkinak dituen abantailak. Ondorioz, beldurrak alde batera utzi eta lasai ibili.

Comments { 2 }

Komertzio txikien heriotza?

By on 2010(e)ko urtarrilak 13 in arazoak, gizartea, orokorra

kaleaGabonak edo udako oporrak, aste bukaera edo astegunak, zubiak edo jai egunak… edozein egunetan zerbait erosi behar badugu -bai arropa, bai oinetakoak, bai janaria, bai etxetresna elektriko edo hamar mila gauza gehiago-, dendetara jotzen dugu. Nora joaten gara, baina? Gure herriko komertzio txikietara edo merkatal gune handietara? Edozein egunetan, merkatal gune batera joanez gero, beti leporaino dagoela ikusiko dugu; gure herriko dendetara joanez, aldiz, askotan erdi hutsik edo hutsik ikusiko ditugu. Zer gertatzen ari da?, zergatik nahigo ditugu merkatal guneak komertzio txikien ordez?, zer du handiak txikiak ez duenik? Pasa gaitezen, bada, gaia atalez atal jorratzera.

Merkatal guneak ez dira atzo goizeko kontuak, aspaldikoak dira eta arrakasta handikoak gehienetan. Egia da erosotasun handiagoa, aukera anitz nahi dugun objetua aurkitzeko, promozio handiagoak produktuetan, autoentzako aparkaleku ugari, aisialdirako guneak… aurkituko ditugula merkataritza gune handietan. Hauek guztiak, orokorrean, ezin aurki ditzakegu komertzio txikietan; dena den, txikiek ere badituzte euren alderdi onak.

Hasteko, harrera. Komertzio txiki tradizional batera joaten garenean, atentzio handia eskaintzen digute. Gune handiak jendez lepo egoten direnez, korrika eta presaka hartzen gaituzte, eta edozein gauza saltzen digute. Bestetik, kalitatea. Hauetan, orokorrean, kalitate oneko produktuak aurki genitzake; izan ere, adibidez, elektronika alorrean dugun “Media markt ” delako kate handian,prezio merkeak aurkitzen ditugu, baina askotan ezin konpara ditzakegu komertzio txiki batean aurki ditzakegun produktuen kalitatearekin. Ondorioz, konfiantza ere eskaintzen digute txikiek, bere lanean espezializatuagoak daudelako.

merkatal guneBien alderdi on eta txar batzuk gainetik aipatuta, zer ari da gertatzen? Hauxe, bada, komertzio txikiak hiltzen ari direla. Bai, etorkizuna leizea baino ilunago dute komertzio txikiek! Eta hein handi batean, merkatal guneen ondorioz da, batez ere inguruan gertu badute baten bat. Jende askok, abantaila gehiago aurkituta, nahiago izaten ditu merkatal guneak; horregatik, komertzio tradizionaletara joateari utzi dio. Azken finean, merkatal guneek bai promozio, bai beherapen, bai publizitate edo mila gauza gehiagorengatik jendea irabazten dute; eta txikiek, ordea, eskaintzak edo beste edozer gauza egiten ahalegintzen badira ere jendea erakartzeko, ez dute irabaztea lortzen, ezta eta lortuko ere; izan ere, arestian esan bezala, handiak txikiak jaten ari baitira.

Are gehiago, krisian murgildurik egoteak ez du ondorio onik. Hemen ere zatirik okerrena komertzio txikiak nozitzen du,kontsumoa moteltzeak zuzenean eragin baitio komertzio tradizionalari; izan ere, jendeak diru gutxi gastatu nahi eta, behin eta berriz bai prentsan eta bai telebistan merkatal guneen eskaintza handiak ikusten ari garenez, horra jotzen du. Ondorioz, krisiak bultzatuta, urteko jai egun batzuetan, komertzio batzuk ateak ireki dituzte, mozkinak berreskuratzeko asmotan. Halere, agian ez da bide egokia; izan ere, honek merkataritza-gune handiek gauza bera egitea ekar lezake.

Aurreko guztia laburbilduz, zera esan daiteke: erosotasun edo aukera gehiago bilatzera merkataritza guneetara jotzen dugu. Nolanahi ere, merkatal zentro handiak ez du, inondik ere, merkatari txikia eta herriko bizitza sustatzen; aitzitik, faktore ilun bat da komertzio txikiarentzat. Beraz, iruditzen zait saltoki tradizionalak indartu beharrean daudela herriko ekonomia, nortasuna eta kultura galdu ez daitezen. Ez baitugu hori galtzea nahi, ezta?

Hona hemen bideo bat egungo errealitatearen erakusle:

Comments { 6 }

Delitua ala ohitura?

By on 2009(e)ko azaroak 8 in orokorra

ablazioaNahikoa da marraza bat milaka neskek bizitza osoan ahaztuko ez duten ebakuntzarik latz eta mingarriena jasateko. Ablazioaz ari natzaizue hitz egiten, hau da, nesken klitoriaren (eta batzuetan beheko eta goiko ezpainen) erauzketaz. Hemen hori astakeria iruditu arren, munduaren beste erdian, neskak emakume bihurtzeko egiten den errito tradizional bat da. Asko izango gara nesken eskubideen aurka doan ekintza bezala ikusten dugunak; hala ere, urtero ehunka neskek sufritzen duten zerbait da. Zergatik? Zein arrazoi ematen dituzte nesken familiartekoek bortizkeria hori zuritzeko?

Gorputzaren zati bat kentzeko ohitura hori, Harri aroan, Afrika zentralean sortu zen. Prepuzioa gizonaren alde femeninoa eta klitoria emakumearen alde maskulinoa zirela uste zuten. Anbiguotasun sexual hori ekiditeko, organo genitalen zati horiek kentzen zitzaizkien. Gaur egun, ablazioa praktikatzen dutenek tabu horretan sinesten ez badute ere, praktika justifikatzeko erabilitako arrazoi batzuk ez dira aurreko ideia horretatik asko aldentzen. Horietako bat estetikarekin eta higienearekin lotuta dator. Emakumearen sexu-organoak zikinak eta antiestetikoak direla uste dute; horregatik, horiek garbitzeko, erauzketa egiten zaie. Horrela emakume bihurtzen direla uste dute. Gure ikuspuntutik arrazoi zentzugabe bat izanagatik, gizonak ez dira ezkontzen ablazioa eginda ez duten emakumeekin.

Jakina da erauzketak gutxitu edo deuseztatu egiten duela plazerra sentitzeko gaitasuna. Hortik dator ablazioa egitera bultzatzen duen arrazoi nagusiena. Familiartekoek emakumeen grina sexuala murriztu nahi izaten dute, beraien sexualitatea kontrolatuta edukitzeko. Hori dena emakumea ezkontzara birjina iristeko, eta otzan eta esaneko bihurtzeko egiten dute. Horrela izanda, emakumeak senarraren menpeko izango lirateke. Zoritxarrez, neskek ez dute ebakuntza hori egin nahi duten ala ez erabakitzeko aukerarik izaten, ezta bere gorputzarekin nahi dutena egiteko askatasunik ere.

Beste arrazoietako bat ugalkortasuna da. Egia balitz, emakumea ablazioa egitera bultza dezakeen argudio indartsuenetakoa litzateke. Hala ere, ezkutuko helburua emakumeak makina erreproduzitzaile bihurtzea da. Izan ere, ablazioa eginda duten emakume horiei sexua ez zaienez interesatzen (ezin dutelako plazerra lortu), beraien motibazio bakarra horren ondorioz umeak izan ditzakeela pentsatzea da.

PROZESUA: mingarria eta larria

Hilabete bat lehenago, amak alabari erauzketa zertan datzan eta zein helburu duen azalduko dio. Etxean gizonik ez dagoen goiz batean, emakume batzuk joango dira bertara. Batek ahoa estaliko dio oihu egin ez dezan, eta gainerakoek hanka eta besoetatik eutsiko diote zalapartaka ez hasteko. Orduan esperientzia gehien duen emakumeak, xaboia eta urarekin garbituko du neskaren klitoria. Ondoren, marraza txiki batekin erauzketa egingo dio, klitoria (eta batzuetan ezpainak) moztuz. Amaitu ondoren, prozesuan isuritako odol guztia garbitzen dute, ezer gertatu izan ez balitz bezala. Neska asko zorabiatu egiten dira minarengatik; beste batzuek, aldiz, negar egiten dute inpotentziagatik. Denek, ordea, egiten dute garrasi jasaten ari diren sufrimenduaren ondorioz.
Klitoriaren erauzketa ondo aterata ere, ebaketaren ondoren neska depresio batean eror daiteke, jasandako min bortitza eta bizitako esperientziak sortutako trauma psikologikoaren ondorioz. Gainera, ebaketa prozesua kondizio txarretan eginez gero, kalte fisiko nahiko gogorrak sor daitezke: orbantze txarra, kiste eta abszesuen eraketa, infekzioak, koito mingarriak, ernaltzeko ezintasuna, erditze zailak… Erauzketa gaizki atera eta hemorragia edo septizemia sortzen badira haren ondorioz, neska hilik suerta daiteke.

Erauzketa genitala emakumeen eskubideen aurka doa: ez dira beraien bizitzaren jabe; eta, beraz, ez dute aukeratzeko askatasunik. Emakumeen kontra doan delitu bat da. Horrela izanda, ohitura zentzugabe horri amaiera eman beharko litzaioke.

Beste bideo interesgarri bat:

Comments { 4 }
-->