iz. Baraua; denbora asko jan gabe dagoenaren egoera. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[jan-zahar] barau (egoera) (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es [egoera] ayuno; que lleva horas sin comer
fr jeûne
en fast, fasting
port jejum
Gosariaz geroztik fitsik ahoratu gabea nintzen, eta jan zaharra egoteak muturtzen eta zakartzen ohi nau. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)
adb. Jana eta ostatuan truke lanian. (Eibarko Euskara)
Orotariko Euskal Hiztegian:
TRIPA-TRUKE (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. “(V-gip), estar sirviendo a cambio de alimentación, sin salario” Zt (comunicación personal). “Anguan iru urtian egon nitzuan kriau, tripa-truke” Elexp Berg. 
Asko basarrietara juan ziran morroi tripatruk. SM Zirik 48.
Aldaerak: adb.
[tripa-truke] tripa-truk (Labayru Ikastegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Labayru ikastegia eta Word Reference):
es a cambio de la comida
fr en échange de nourriture
en in return for food
port em troca de comida
grez
Morroi dago tripa-truke, gosia baiño ez dan baserri baten. / Está de criado por la comida, en un caserÃo en que no hay sino hambre. [Toribio Etxebarria (T. ETXEBARRIA, 1998)] (Eibarko euskara)
iz. ZUZ. Koartada. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[alibi] koartada (Labayru Ikastegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es coartada
fr alibi
en alibi
port álibi, coartada
grez
Halatan, alibi egoki-egokia izango nuen egun hartan Tenshi jaunaren bulegoan egingo nituen orduetarako. [Durduzaz eta dardaraz, Amélie Nothomb / Joxan Elosegi (Igela, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)
iz. Pospoloa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegian:
supizteko.
“Suphitztekoa, sulphuratus funiculus, mecha, mèche soufrée” Sb-Urq. 
Cerilla; encendedor. Hobeki ageri zen oraino berinaki pozi bat supizteko baten lanoarekin apur bat belztuz. HU Zez 96. Erri askotan, supiztekoa sakelatik aterata egiten yunate [illobietan argia piztea], bañan etzaidan ain eder. Or QA 114.
Sinonimoak:Â iz.
[pospoloa] pospolo, arrast g.e., misto Heg. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es cerilla, fósforo; yesca, encendedor, chisquero
fr allumette
en match [for lighting fires]
port fósforo; isqueiro, acendedor
grez
Barnean ezko argiaren pizteko supizteko bat eta kandela puska belztu zenbait baziren, baina besterik deus ez. [Hautsi da katea, Toti Mtz. de Lecea / Elena Touyarou (Erein, 2004) (Ereduzko Prosa Gaur)
 |
 |
| FlickrCC, Gustavo (lu7frb) | FlickrCC, by ElGekoNegro |
iz. ZOOL. Kokzinelidoen familiako intsektu koleopteroen izen arrunta. Gorputza globularra eta beltza dute eta bizkarraldea (elitroak) gorria, horia edo beltza, eta sarritan marraz edo titaz apainduta dago. Landareen izurrite diren hainbat intsektuz elikatzen dira. • marigorringo zazpitita. Elitroak gorriak dituzte eta zazpi orban edo titaz apainduta daude. Oso arrunta da (Coccinella septempunctata.). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
1. iz. Maitasunaren adierazgarri den besarkada, musu edo fereka. Laztan estu bat eman zion. 2. iz. eta izond. Maitea, kutuna. Nire bihotzeko laztana. Adiskide laztana. 3. izond. (L) Pertsona garbi eta apaindua. • LAZTAN EMAN. Laztandu. Aitari laztan emanik, irten zen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â
laztan iz.
[besarkada] besarka, besarkada, besarkaldi Ipar., orakada Bizk.
[musua] muin, musu, musuka, pot Ipar., apa Bizk., muxu adkor., ma haur., pa haur., apaka zah.
laztan izond.
[maitea] kutun, maite, txatxan Bizk., kuttun adkor., kario Zub. g.e.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) caricia, arrumaco, carantoña, mimo (2) abrazo; beso (3) amado, -a, querido, -a (4) aseado, -a
fr (1) caresse, câlinerie, cajolerie (2) embrassade, accolade (3) cher, chère, chéri, -e
en (1) caress, stroke, gentle touch (2) hug, embrace (3) dear, loved, beloved
port (1) carÃcia, afago (2) abraço (3) amado(a), querido(a)
grez
1. interj. Laztana, maitea. 2. iz. amorantea. (Labayru Ikastegia)
Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[laztana] laztana, maitea, kuttuna
[amorantea] maitale, ohaide, ohekide, ohelagun, amante Heg.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) querido -da, cariño, amado -da (2) amante
fr (1) cher, chère, chéri, -e (2) amoureux, -euse
en (1) dear, loved, beloved (2) lover
port (1) querido(a) (2) amante
grez
Zatoz amamagana, amante! (Labayru Ikastegia)
Uscaras no tengo, amante! (Barretartia.com via Sustatu.com)
Uscaras no tengo, amante!
Esango nuke berba hau ezagutzen dugunon guztiondako oso berezia eta maitatua dela; izan ere, umetan horrela deitu izan digute amamek, izeko nagusiek eta hauen lagunek. Umetako oroitzapenak dakarzkigu, une eskasetan kontsolagarri eta lasaigarri izan delako; eta askotan, falta zaizkigun pertsona zoragarri horiekin gogorarazten dizkigulako. Ume-denborara bidaia nostalgiko eta ederra!
Inspirazio iturri izan da berba hau! Erantzuna laga dudanean post bat idatzi dut erantzunetik abiatuta http://eibar.org/blogak/leire/amante
Ze xelebrea den hizkuntza, Leire! Toki askotan hain ezaguna, erabilia, maitatua… den hitza, besteetan haren arrastorik ere ez, Goierrin adibidez (nik dakidala). Polita idatzi duzun posta! 🙂
Maite 10:09 am on 2013/01/18 Permalink