Gaurko hitza

Updates from abendua, 2015 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Inaki Agirre 10:51 pm on 2015/12/16 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  motelgarri 

  iz. Ibilgailuen abiadura moteltzeko kalean edo errepidean ezartzen den oztopoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  motelgarri (-th- SP, sin trad.) Entumecedor. “Mothelgarrizko hotza, froid engourdissant” SP.

  Sinonimoak: (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  1. isilgarri.
  2. geldogarri.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  atenuante (Elhuyar);  entumecedor (OEH)
  fr ralentisseur (WP); engourdissant (OEH)
  en speed bump, speed hump
  port lombada, quebra-molas, ondulação transversal

  Entzun:

  Zaharra berri: babes sozialak gizabanakoentzat motelgarriak dira, jokabide estrategikoak sustatzen dituzte, eta abar, eta abar. [Txanponaren bi aldeak, Iñaki Heras (Alberdania, 2003), Orr.: 148 (EPG)]

  Kale irteeran jarri berria duten motelgarrira hurbiltzerakoan ia gelditzeraino apaldu du abiada.  [Martutene, Ramon saizarbitoria (Erein, 2012)]

  

  motelgarri (Flickr, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:25 pm on 2015/12/15 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  muskildu 

  da ad. Kimatu, kimuak erne, kimuak eman. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

      [inausi]: inausi, kimatu, murriztu, kapetatu Ipar., mozkindu Ipar., xedarratu Ipar., adaburutu g.e., moarratu g.e.

      [kimatu]: altsumatu, kimatu, aldaxkatu Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 (ad. dau) dejar algo a medio comer 2 (ad. dau) desaprovechar(se), malgastar(se), desperdiciar(se) 3 (ad. da) echar renuevos, retallar. 4 (ad. dau) podar, deshojar ramillas de una rama. 5 (ad. dau) despojar, desplumar, limpiar el dinero. Ref. al juego y las apuestas. 6 (ad. da) entumecer(se) un miembro del cuerpo. 7 (ad. da) echarse a perder. Ref. a personas.
  fr (1) da ad. tailler, émonder (2) da ad. fleurir, bourgeonner
  en da ad. to sprout; to bud; to come out

  Entzun:

  Nekazari xeheak auzo artean moldatzen dira, ereinaldian, uztaldian, belarrak egiteko, mahats edo patata edo gaztain biltzeko garaian, egurrak moztu, gari-jo, hesi-jarri, txerri-hil, ardiak muskildu, urtean behingo lixiba handiarentzat, edo lihoaren trangatzearentzat, bospasei auzoren artean egiten zena; zaldia utzi, traktorea eskatu, umea zaindu, ura ekarri, sagar batzuk oparitu, arropa puska bat eman, auzo-etxean kozinatu, gaixorik dagoenari behatu, tratu txarrak hartzen dituela-ta auzo-emaztea barrendu, “esku bat eman”, “mesede bat egin”, edo bizitzan behingo laguntzak: ezkontza bat, hileta batzuk. [Batzarra, gure gobernua, Pablo Sastre (Elkar, 2013) Orr.: 9] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  muskildu (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 1:39 pm on 2015/12/13 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  okerbide 

  iz. Okertzeko edo makurtzeko bidea, bide okerra. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  okerbide (Izt 22r, H). Tr. Documentado en textos meridionales de los ss. XIX y XX. Hay un ej. suletino en GH. En DFrec hay 3 ejs.

  1. Camino de perdición, mala vida. “Chemin de perdition, voie vicieuse, de péché” H. Alderatu ofendidu ziñaidezan oker bidetatik. Añ EL1 7s. Zuzendu daizuzala nire oñak, oker-bideetara joan ez ditezeen. Ib. 92. Iñoiz okerbidian [umiak] ikusi ezkero. Kk Ab I 40. Gazteen yoera ain oker-bideetara etziña dagon aro makal ontan. Ldi IL 86. Autetsiak berak, al baliteke, okerbidez eramateko erakoak. Ir YKBiz 411. Batean oker-bidera saiesten da; bestean, bide onez dijoa. ‘Al mal’. Zait Sof 171. Lengo okerbideak erabat utzi zitun. Etxde JJ 98. Alabaren oker-bidea zuzendu eziñak. NEtx LBB 64. Irakaspide ona eman beharrean datozkigula, okerbideak utzi ditzagun. MEIG I 150.

  Camino equivocado. Dirautsiela: oker-bidetik / ibilli gara oñarte. Enb 45. Aide batek […] xenda hun batetan ezarten ahal gütü, bena hanitxetan aide bati josi proba ezdeüs da edo okherbide gisa zerbütxa leite. J.B. Mazéris GH 1933, 309. Makiña bat aldiz okertzen da gizadia betiko okerbideetan barrena. Txill Let 100. Oker-bidian doian untzia. BEnb NereA 89. Ez dezagun pentsa […] zaharragoak oker-bidetik zebiltzanik beti. MIH 393s.

  2. Situación peligrosa. “Peligro” A (que cita a Añ). Gorde nagizu estuera ta okerbide guztietan. Añ EL1 11. Il ninteke oker-bide edo era-aldi deungaren baten. Añ EL2 26.

  3. “Escándalo, okerbidea […], bekaturako bide emon” Añ. Gazte aiei sarrera ukatzea iritxi zuen; eta ala okerbide hura bukatu zan. ‘Mal ejemplo’. Aran SIgn 51.

  4. Trastorno, problema. Egiteko onetatik gertatu al zitezkean okerbide guztiak zuzendurik. Izt C 405 (v. tbn. 407). Artzen badute ezta-baidaren bat alkarren artean, gizonik elduenetako bana edo biña alde bakotxetik ifintearekin, berealaxen daukate zuzendua okerbide guztia. Ib. 228s.

  5. “Jugarreta” A.

  6. Injusticia. Jaunak, okerbide barik, kendu egikeoezan [emaitzak Adani]. KIkV 23. Eztadin okerbiderikan egon, eztadin bidegaberikan egon. Arti Tobera 267. Gizonen artean zuzenbidea, okerbidea adinbat gertatu baita. Ibiñ Virgil 80. v. tbn. KIkG 15.

  7. Medio, procedimiento injusto. Legezko beren eskubideari eusteko okerbidetik ez ibiltzea [langilleak]. KIkG 54. Oker-bidez besteren ondasunik ez nai izatea. Ib. 38.

  8. Medio, instrumento de perdición. Euskera ezta, nabarbenki, oker-bide, yakin-bide egin eztegulako. Ldi IL 52.

  9. Vía indirecta. Irakurlea zentzatzea eta hobetzea ere eleberriaren eginkizunen artean badaude, inolaz ere okerbidez eta zehar esanez bete behar du eginbide hori. MEIG III 78.

  Sinonimoak: iz.

      [galbidea]: erorbide, gaizpide, galbide, hondabide, makurbide, erortoki Zub., galmenta zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. mal camino, camino equivocado
  fr iz. perdition, égarement
  en iz. wrong track
  port iz. mau caminho

  Entzun:

  ZORROTZAKO PORTUAN ALDARRIKA

  Aleman barkua atrakatu da Zorrotzan.

  Zimentua dakar, ehun kiloko sakoetan.
  Bien bitartean
  Anton eta Gilen zeuden
  zerrarekin
  tronko hura erdibitzen.
  Sokarekin…
  Eztago kablerik…
  Bestela…
  Tira eta tira,
  orain Anton,
  gero Gilen,
  eznaiz hilen,
  Gilen.
  Hemen euskeraz
  ta han erderaz.
  Birao egiten zuten.
  Okerbideak ezpaitaki mintzaerarik,
  berdin tratatzen baitu
  erdalduna
  eta
  euskalduna.
  Arbolaren neurriak hartu nituen.
  Antiojuak bustitzen zitzaizkidan.
  (Amak gauean pentsatu zuen errekara
  erori nintzela). Eta esan nuen:
  Beti paratuko naiz
  gizonaren alde.
  Gilen.
  Anton.

  Harri eta herri, Gabriel Aresti (Susa poesia, 2000)

   
• 

  Maite 10:44 pm on 2015/12/12 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pantaila 

  iz. 1. Argi-izpiak, haizea, beroa, erradiazioa, etab. pasatzen ez uzteko jarritako oztopoa. Argiaren kasuan, normalean argi-iturri baten inguruan jarritako tamaina desberdineko xaflez osatuta dago, zeintzuk argia norabide batean zuzentzen baitute. 2. Zerbait ezkutatzen duen objektua edo pertsona. 3. Hodi katodikoetan, irudia proiektatzen den gainazala. Telebista-pantaila. 4. Filmak, diapositibak, etab. bertan proiektatzeko erabiltzen den gainazal zuria. • kristal likidozko pantaila.INFORM. Argirik igortzen ez duen pantaila-mota. Bi elektrodo gardenen tartean kokatutako likido anisotropoa daukan gelaxka batek osatzen du pantailaren puntu bakoitza. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
  

  Sinonimoak: iz.
  [pantaila] : monitore (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es pantalla
  fr écran
  en screen
  port tela

  Entzun:

  Mahai gainean zenbait paper, eta aldamenean ordenagailuaren pantaila, modelo berri-berrikoa, telebista-aparatu bat bezain handi, erredakzioan nuena baino lau aldiz potentzia handiagokoa. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  pantaila (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 7:19 pm on 2015/12/11 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  afixa 

  iz. Iragarki, propaganda edo abisu moduan, erraz ikusteko lekuetan jartzen den paperezko edo beste materialezko pieza, irudi eta inskripzioak dituena. . (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘kartel’)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [horma-iragarkia]: kartel Heg.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) cartel
  fr iz. affiche
  en iz. poster
  port iz. cartaz

  Entzun:

  Zehazkiago, afixa ikusgarri haien atzean zeuden ideia ustelak izan ziren hiri eder hartako karrikak infernu bilakatu zituztenak. [Eguzki beltzaren sekretua, Alberto Ladron Arana (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  afixa (Wikimedia Commons, Public domain)

   
• 

  Maite 11:56 pm on 2015/12/10 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  tutulu 

  1. iz. Erabilera desberdinetarako balio duen zilindro-formako pieza, barrutik hutsa. 2. iz. Mototsa. 3. izond. Adimenez motela den pertsona, leloa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [tontoa]: arin, babalore, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 iz. tubo, caño, canuto 2 iz. moño, coleta 3 iz./izond. (batez ere Ipar.) atontado, -a, alelado, -a, lelo, -a, turulato, -a, zopenco, -a, lerdo, -a, embobado, -a, tonto, -a
  fr 3 adj hébété(e), ahuri(e)
  en 1 tube, pipe 2 bun 3 absentminded, scatterbrained
  port 1 tubo 2 (de cabello) coque, rabinho m, rabicho m 3 abestalhado(a)

  Entzun:

  Zer esanik ez, bost direnean: kukulumuxu, tutulu-tuntun.  [Hitza azti, Iñaki Arranz (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Apoa, tutulu sodomitaren bidez putz eginik handitzen genuen, zangodun pilota berdea bihurtu arte. [Lagun izoztua, Joseba Sarrionandia (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  tutulu (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:02 pm on 2015/12/09 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  askojakin 

  izond. 1. (zah.) Jakintsua. 2. Maltzurra.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz./izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [jakintsua]: aditu, argitu, jakintsu, jakitun Bizk., esperto g.e.

  askojakin izond.

      [maltzurra]: azeri, maltzur, amarruti Ipar., amarrutsu Ipar., artez Ipar., asmotsu Bizk., malmutz Bizk., mazi Zub., maleziatsu g.e., artetsu Ipar. g.e., filus Ipar. g.e., finezios Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 izond. sabio, -a 2 izond. astuto, -a; malicioso, -a
  fr izond. savant, -e ; puits de science
  en 1 izond. [jakintsua] wise 2 izond. [maltzurra] malicious, malevolent, spiteful; wicked
  port 1 sábio(a) 2 adj astuto(a), astucioso(a)

  Entzun:

  Ez dut askojakin itxurarik egin nahi nire ezjakintasuna presakako irakurketa entziklopedikoekin estaliz. [Arbelaren gainean, Xabier Mendiguren Elizegi (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  askojakin (Gaurkohitza, CC)

  Nire azken ekoizpenak: Hizpide 87 eta Itzulpen Saila 54 | Ikasle eta irakasle is discussing. Toggle Comments