Gaurko hitza

Updates from urtarrila, 2016 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:36 pm on 2016/01/10 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  horditasun 

  iz. Horditzea; horditurik dagoenaren egoera.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  horditasun (c. sg. A; SP, Dv (+ o-, que cita a Bilintx), H (+ o-)). “État d’ivresse” Dv. “Ivresse. Sagarnoaz denean horditasuna berantago iragaiten da mahats arnoz denean baino” H. “Estado de embriaguez” A. Kristoren odola, orditasun santu batekin orditu nazazu. Echve OngiB 67. Amoriyozko orditasun arrek ematen dit toteltasun ura zurekin izketan astian. Bil 161.

  Sinonimoak:  iz.

      [mozkortasuna]: hordialdi, hordikeria, mozkor, mozkorkeria, mozkorraldi, mozkortasun, mokoilo Gip., aitzur beh., zakur beh., katu Bizk. beh.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es embriaguez; estado de embriaguez
  fr ivresse
  en drunkenness, intoxication ny
  port embriaguez, ebriedade

   

  Hitz debekatuak

  Hitz debekatuak
  asfalto bustian
  desegiten dira
  eta laino bihurtzen
  edo fosforo hautsa.
  Bizkarra miazkatzen dizut
  nire galdera guztiak ezabatuz
  eta berriak eginez,
  jakinda
  erantzunak
  poeta zaharren hitzetan baino
  ez ditudala aurkituko,
  inoiz ez zure ezpainetan.
  Atzoko mina berpizteko beldurrak
  amildegiraino eramaten gaitu
  horditurik,
  gure nahi guztiak
  puzten dituen
  horditasuna…
  Berriz musukatuko ez ditugun ezpainek
  gure gogoan hartzen dute bizileku
  hilero alokairua ordaintzen.

  [Mugarri estaliak, Castillo Suarez (Susa poesia, 2000)]

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 12:59 pm on 2016/01/09 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  sakabanaketa 

  iz. Sakabanatzeko ekintza.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [dispertsioa]: dispertsio (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es dispersión, diseminación
  fr dispersion, dissémination
  en dispersal, dispersion
  port dispersão

  Entzun:

  Joseba Azkarraga eta Teresa Toda Sareko bozeramaileek agerraldia egin dute Areatzako karpan. Todak esan du manifestazio “oso jendetsua” espero dutela Bilbon. “Etorri ez direnek ere espero dugu hurrengo hilabeteetan presoen eskubideen alde egiteko bat egingo dutela”, esan du, eta gaineratu “alderdi berriekin” ere bilduko direla sakabanaketaren “harri handia mahai gainean jartzeko”, Bilbo eta Baiona, jendetza jasotzeko prest (Berria.eus)
  

  

  sakabanaketa (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 1:18 pm on 2016/01/08 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  penatu 

  da/du ad. 1. Zigortu. 2. Oinazetu, nekea eman. Eta penatu zara ni penetarik ateratzeagatik. 3. Nahigabetu, atsekabetu. Penaturik egon.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [zigortu]: g.e.zigortu, gaztigatu Ipar., larderiatu Ipar., kastigatu Heg., atarratu g.e., nekaldu g.e., punitu Ipar. g.e.

      [oinazetu]: g.e.mankatu, min hartu, mindu, oinazetu, min egin Ipar., oinaztatu Ipar., nekepetu g.e., hiratu zah., doloratu Ipar. zah., tormentatu Ipar. zah.

      [nahigabetu]: beh.atsekabetu, desolatu, nahigabetu, dolutu Ipar., lazeriatu Ipar., nahigabeztatu Ipar., ondikatu Ipar., bihozmindu g.e., tamaldu g.e., atsekabe egin zah., desplazer egin zah., aflijitu Ipar. zah., atsekabeztatu Ipar. zah., damuztatu Ipar. zah., doloratu Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 da/du ad. castigar(se), culpar(se) 2 da/du ad. atormentar(se), martirizar(se) 3 da/du ad. disgustar(se); desconsolar(se), apenar(se), afligir(se)
  fr 1 da/du ad. (se) tourmenter, (s’)inquiéter 2 da/du ad. (s’)affliger, (se) fâcher
  en da/du ad. to sadden, to grieve
  port 1 da/du ad. castigar-se, culpar-se 2 da/du ad. atormentar-se 3 da/du ad. desgostar-se

  Entzun:

  Penatzen ikasi beharko du Aitzol Atutxak. EITB1

  Penatuta joan zen Matias afaltzera, anaia penatu zitzaiolako. [Van’t Hoffen ilea, Unai Elorriaga (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  penatu (Irudia: eitb.eus)

   
• 

  Maite 5:30 pm on 2016/01/07 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  galbana 

  iz. Nagitasuna, gaitzesgarritzat hartua; alferkeria.. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘nagikeria’)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  galbana (V-arr-gip; Lar, Añ). Ref.: Totor Arr; Elexp Berg. “Galbana, pereza, es voz bascongada” Lar. “Au de galbánea” Totor Arr. “Atzo farrandan ibilli eta gaur galbana demasa” Elexp Berg. Laister joaten zitzaion / dantzako galbana. Insausti 314.

  Sinonimoak: iz.
  [galbana] : e. nagikeria, nagitasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia) / alferkeria, alfertasun, baldankeria, lasaikeria, mandrainkeria, nagi, nagitasun, trapukeria, zabarkeria, laxokeria Ipar., totalkeria Ipar., alprojakeria Heg., nasaikeria Bizk., aroikeria zah., bagaitasun zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, nagikeria)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es galbana, pereza
  fr fainéantise, oisiveté (sens péjoratif)
  en laziness, idleness
  port lerdeza

  Entzun:

  “Atzo farrandan ibilli eta gaur galbana demasa” , Elexp Berg (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  galbana (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:22 pm on 2016/01/06 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  autereste 

  auteste, autestie. iz. (Aramaio) “Pentsamendua, akordua, ideia. Autesteik pe ez gauken ba ori pasauko zanik.” (Orm Aram). (Bergarako Euskara, auteste)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  autereste (-teriste V-gip; -teeste V-gip), auteresti (V-al-och-gip; VocCB > Dv), auterezti, auteriste (V-gip), auterizte (FSeg (V-gip)), auteste (V-gip). Ref.: A (auteresti, auteriste); Gte Erd 171.

  1. Pretensión; ilusión. “(V, G-goi), ilusión engañosa, apariencia falaz” VocCB. “Auteristi (V-al-gip-och), pretensión, aspiración” A. “Auteriste (V-gip), jactancia, presunción, temeridad” Ib. “Ori zeozer amak emongo deutsen autestian dago (V-gip), amak zeozer emongotzen esperantzan dao (V-arr)” Gte Erd 171. Bakoitza egon dedilla berea daben tokian, bata bestiaren tokira iragoteko auterizte bagarik. msOñ 234r. Euskeriari gorroto eta / Gozau nai bere foruak, / Dirala uste dot barru barrutik / Auterestia zoruak. AB AmaE 5. Ain da laburra gure bizia / nola egun motx batena, / amets-aldi bat, autereztia, / ezertxo ez, uts azkena. EA Ezale 1898, 218b.

  2. auteristi (V-gip ap. A). “Alegatos, excusas” A.

  3. auteste. “Auteste (V-ger?), queja” A.

  4. auteste (V-gip). “Autéste. Etxérako autéestia dauko, deseo, inclinación de un animal” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: iz.

      [pentsamendua]: pentsamendu, akordu, ideia (Bergarako euskara)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) pretensión, ilusión (2) excusa
  fr prétention,  illusion
  en  aim
  port pretensão, ilusão

  “Autestie (auterestea) kentzeko lain bakarrik ekarri dot” (gutxi batzuk ekarri dituela esateko, gogoa-edo kentzeko lain)

  

  autereste (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:13 pm on 2016/01/05 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arrokatu 

  iz. 1. Xakean, aldi berean, alderdi bereko erregea eta dorrea mugitu. En ajedrez, mover simultáneamente el rey y la torre del mismo bando. 2. Irudizko zentzuan, tematu, setatu.
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 arrokatu (G). Ref.: A; Iz To (s.v. arroka).

  “(v. arrotu, 1.º) [= “ahuecarse un árbol, p. ej. un castaño”]” A. “Arrokatu, ponerse hueco el interior del árbol” Iz To. Cf. 2 arroka.

  2 arrokatu. “Enrocar, en el juego de ajedrez, tiene raíz bascongada, arrokatu” Lar.

  Sinonimoak: iz.
  [xakean] : endrokatu (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ajedrez) enrocar
  fr (Ajedrez) roquer
  en  (Ajedrez) to castle
  port (Ajedrez) rocar

  Arrokatze bikoitza Katalunian

  CUPek Masen inbestidura ukatu eta fitxak mugitzeko eskatu dio Junts Pel Siri; hark, ordea, bereari eusteko asmoa agertu du. ERCk negoziatzeko eskatu die biei. Bañosek dimisioa eman du CUPen [Samara Velte, Berria.ues (2016-01-05]
  

  

  arrokatze (Irudia: http://es.ajedrez.wikia.com)

   
• 

  Maite 7:38 pm on 2016/01/04 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bahe 

  iz. 1. Hondo saredun edo zuloduna duen lanabesa, tamaina desberdineko aleak edo zatikiak bereizteko erabiltzen dena. 2. (hed.) Baliagarri edo onargarri ez dena bereizteko irizpide, prozedura, etab.ez esaten da. • bahe larri. Zulo handikoa. || bahe xehe. Zulo txikikoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [galbahea]: artza, galbahe, bahola Ipar., zetabe Ipar., maze Ipar./Naf., zetatxu Zub., arrazko g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. cedazo, criba; tamiz, harnero (2) iz. (hed.) criterio o método para hacer una criba, para seleccionar
  fr iz. tamis, crible, van
  en iz. sifter; sieve
  port iz. peneira, crivo; tamis

  Entzun:

  Meza bukatu zenean altxatu, sendagilearengana joan, albo bat bahe baten antzera utzi zioten perdigoiak aterarazi eta ez zuen txintik ere atera. [On Camillo, Giovanni Guareschi / Koldo Biguri (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bahe (Pixabay, CC0 Public Domain)