Updates from iraila, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:14 pm on 2017/09/22 Permalink | Reply
    Tags:   

    tranpol 

    iz. Tranpa; tranpa-zuloa ixten duen ohol edo ate modukoa. Makurtu eta tranpolaren zirgiloari tira egin zion, eta tranpola altxatu eta zabaldu egin zen. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    tranpol. v. TRANPA-OHOL (s.v. 1 tranpa).

    TRANPA-OHOL (tranpol Vc, G-to ap. A). a) “Agujero del piso superior por donde, sin necesidad de bajar a la cuadra, se echa la comida al pesebre del ganado” A.

    b) “Tranpol (V-m), defensa del pesebre para que no caiga la comida” A.

    c) Tablero de una trampilla. Nikanor-ek, arako tranpa-ola jaso dau isil-isillik, eta zeozer ikusi ta erdi-susmau egin dau. Erkiag BatB 141.

    Sinonimoak: iz.
    [tranpol] : sabai-zulo, tranpa  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. trampilla, ventanilla, portezuela (referida a la que comunica con la cuadra o con el trastero)
    fr iz. trappe, petite porte
    en iz. hatch; trapdoor
    port iz. alçapão

    Makurtu eta tranpolaren zirgiloari tira egin zion, eta tranpola altxatu eta zabaldu egin zen. (Hiztegi Batua)

    tranpol

     
  • Maite 11:58 pm on 2017/09/20 Permalink | Reply
    Tags:   

    trankart egin 

    ad. Bizk. g.er. Engainatu. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    TRANKART EGIN (A, que cita RS). Engañar. Trankart egiten deustak ta ulerretan deustat. RS 49. Iak, emak, erak ta zegiok trankart. “No le hagas falsía”. Ib. 272. Lukiari trankart <trançart> egiteko goxtu bearko. Ib. 437. Gabonzar gabean jandako marraskilloen masalak ingi-txatal zurijetan bilduten egon ei zan luzaro, mutikoei trankart egitiarren. Kk Ab I 63. Sozialisten barriketak langilleai iruzur eta trankart egiteko baño bestetarako eztirala-ta. Eguzk GizAuz 85.

    Sinonimoak: ad. Bizk. g.e.

        [engainatu]: atzipetu, burlatu, ederra sartu, engainatu, iruzur egin, iruzurtu, marro egin, sakatu, zilibokatu, ziria sartu, enganatu Ipar., droga egin Bizk., bairatu g.e., gezurtaratu g.e., zurikatu g.e., zimardikatu zah., tronpatu Ipar. beh., malmuzkatu Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es engañar
    fr duper, séduire
    en to deceive; to cheat; to trick
    port enganar

    Trankart egiten deustak ta ulerretan deustat. RS 49.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

    trankart egin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

    Save

    Save

     
  • Maite 10:41 pm on 2017/09/19 Permalink | Reply
    Tags:   

    arrakada 

    iz. Gehienetan pl. Bizk. Belarritakoa. Eraztun edo arrakada diamantezkoak. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 arrakada (V-oroz-arr-ple; Lar, Añ, Hb ap. Lh), arrekada (V-ger). Ref.: A; EI 381. (Pl.). Pendientes. “Arracadas, es voz vascongada, arrakadak, y viene de arraka hendedura, abertura, por las que hacen en las orejas, arrakadak, zirziluak” Lar. Alde batetik dagoz ebilla, ereztun eta arrakada diamantezkuak, bestetik espadin, bastoe eta botoe arri balijosoz betiak. Astar II 135s.

    2 arrakada (Lar, Hb ap. Lh), arrakara (V-gip ap. Iz ArOñ). Desgarrón, rotura. “Rajadura” Lar. “Resentimiento, principio de quebrarse alguna cosa” Ib. “Arrakara bat in xako, una rotura en la ropa” Iz ArOñ. v. 1 arraka, arratada.

    Sinonimoak: iz. Bizk.pl.

        [belarritakoak]: belarritako pl., zirtzilu pl., petenta Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (B) (batez ere pl.) pendientes
    fr boucle d’oreille
    en earring
    port brinco

    Urrezko hiruki txikiak eta arrakada luzeak belarrietatik dilindan, zilarrezko uztai nielatuak lepoaren bueltan, harribitxizko katea bikoitzak beso-hanken inguruan, perlez, turkesez eta kornalinez nahasitako zintzilikario aberatsak txirikorda luzeen muturretan dar-dar. [Mikel Strogoff, Jules Verne / Karlos Zabala (Ibaizabal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    arrakada (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

    Save

    Save

     
  • Maite 10:58 pm on 2017/09/18 Permalink | Reply
    Tags:   

    arrakero 

    izond. Jokalari tranpatia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    arrakero.

    1. “(V, G), jugador mañoso, tramposo etc.” A.

    2. “(V-m), tacaño” A Apend.

    Sinonimoak: iz.
    [tranpatia] : iruzurgile, zimarkun, tranposo; tranpati, iruzurti, amarrutsu, artetsu, azpijale

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. fullero, -a; tahúr, ventajista
    fr trompeur, qui triche loc, tricheur
    en cheat, cheater
    port tramposo(a), trapaceiro(a)

    Zurekin ez dut gehiago kartetan egingo, arrakero hutsa zara!

    arrakero (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

    Save

     
  • Maite 10:52 pm on 2017/09/17 Permalink | Reply
    Tags:   

    hegaztada 

    iz. 1. Hegan egiten den bitartea. || Hegaldixa; baitta hegan egotteko modua be (ETNO). Hegaztada baten, itsasuen gaiñetik igarotzen dira. (Eibarko euskara hiztegian) 2. Abiadura.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    hegaztada (V-m-gip), egaztara (V-ple-gip). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg (egaztara).

    1. Vuelo.Espacio que se vuela de una sola vez, generalmente, vuelo rápido o ruidoso” Elexp Berg. Cf. hegaldi. Elai-egaztada luzeak. B. Aurre-Apraiz in Onaind MEOE 767. Aguro bialdu eben, egaztada batian. SM Zirik 83. Egaztada baten, itxasuen gañetik igarotzen dira. Etxba Eib.

    2. “Burpillak a ze egaztadia (velocidad) eruan daben aldaz bera” SM EiTec1 s.v. burpil

    Sinonimoak: iz.

    [hegan egiten den bitartea] : hegaldi
    [abiadura] : abiada, abiadura, ziztu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) vuelo (2) velocidad
    fr (1)  vol (2) vitesse
    en (1) flight (2) speed
    port (1) vôo (2) velocidade

    Hegaztada baten, itsasuen gaiñetik igarotzen dira. (Eibarko euskara hiztegia)

    hegaztada (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     
  • Maite 11:26 pm on 2017/09/16 Permalink | Reply
    Tags:   

    babes 

    iz. 1 iz. Gordetzen, zaintzen edo zerbaitetatik begiratzen duen gauza. Ik. geriza 2. Haizearen ihesi babesaren bila. Horma baten babesean atseden apur bat hartu zuen. Gauaren babesean gorde. Gurasoen babesa. Ontzia haize babesean jarri. Ginbailtxo hura beroaren babes bikaina baitzen. 2 iz. Gordetzea, zaintzea edo zerbaitetatik begiratzea. Babes eskubidea. Babesa eskaini, eman, eskatu, ukatu. 3 iz. Egitasmo edo ekimen bati ematen zaion laguntza. Euskaltzaindiaren babesa lortu nahiz. Coca Colaren babesaz. 4 adj. Lekuez mintzatuz, babesean edo babestua dagoena. Leku babesean dago. Sakonik babesenean.

    babes erakunde, babes-erakunde Arrisku edo premia egoeran dagoen norbait edo zerbait babesten duen erakundea. Nerabe horietatik ia gehienak adingabekoentzako babes-erakunde publikoek hartzen dituzte.

    babes etxe, babes-etxe Behartsuei eta gabetuei babesa eskaintzen zaien etxea. Emakume askok bizilekua utzi behar izaten dute eta babes etxeetan aurkitzen dute beharrezkoa duten laguntza eta aldi baterako ostatua.

    (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak:

        iz. [geriza]: antapara, ateri, aterpe, babesgarri, babesgune, babespe, babestoki, beroki, estalgune, estalpe, gorape, gordegarri, hegazpe, itzalpe, lehorpe, magalpe, begiragailu Ipar., geriza Ipar., malda Ipar., sikupe Bizk., babeski jas., babesleku, aterki g.e., gerizagarri g.e., hegipe g.e., eskepe Bizk. g.e.
       iz.  [anparoa]: anparo Heg. beh., arrimu Ipar. zah.
    babes izond.
       izond.  [babeslea]: babesgarri, babesle, gerizagarri, gordegarri, maldagarri Ipar.

    (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. protección, amparo, defensa (2) iz. protector, protección (3) iz. apoyo, sostén; ayuda; tutela, apadrinamiento; patrocinio (4) iz. (Pol.) (Zuz.) Ik. asilo (5) izond. [tokia] protegido, -a, resguardado, -a, abrigado, -a, cobijado, -a
    fr (1) iz. protection, abri, défense (2) iz. soutien, tutelle, appui, aide (3) izond. [tokia] abrité, -ée
    en (1) iz. protection, shelter, refuge (2) iz. [objektua] protector; cover (3) iz. [laguntza] support (4) izond. [tokiaz] protected, sheltered
    port (1) proteção,  abrigo (2) apoio, sustentação

    Kataluniako erreferendumari babesa agertu diote manifestariek, eta “demokrazia” galdegin dute. Ez, ordea, Kataluniarentzat bakarrik; baita Euskal Herriarentzat ere. Herritar plataformak adierazi duenez, Euskal Herrian badaude baldintzak erabakitze bideari ekiteko, eta elkarlanerako deia egin du, norabide horretan urratsak emateko. [Bilboko kaleak gainezka, Euskal Herriak ere erabaki nahi duela aldarrikatu du Gure Esku Dago-k  (Berria, 2017-09-16)]

    babes (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     
  • Maite 8:38 pm on 2017/09/15 Permalink | Reply
    Tags:   

    arrats-askari 

    iz. Arratsaldeko askaria, atsaskaria.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ats-askari. v. ARRATS-ASKARI.

    ARRATS-ASKARI. Merienda. “Goûter, petit repas […], arats-askari” T-L. “Merienda o ats-azkaria” (Ae) CEEN 1971, 346. “Arrats-azkari (BN-baig), merienda” Zt (comunicación personal). v. ARRATSALDE-ASKARI. Jaun merak jende guziak gomitatu ditu arats-askarirat. Herr 26-10-1961 (ap. DRA). Giltzapean sartu zituan klasea amaitu zanean, bakhoitza gela batean, arrats-askariko jolas-aldian, bostetatik seirak arte egoteko. Osk Kurl 198. San Xipirine kari, adios ats-askari. EZBB II 108.

    Sinonimoak: iz.
    [arrats-askari] : arratsalde-askari; askari, arratsaldeko; merienda (Heg.)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Ipar.) merienda
    fr goûter
    en snack, afternoon snack
    port merienda, lanche

    17.00ak aldera atsaskari bat antolatu dute herriko etxearen aitzinean. [Sudmineko presidentearen etxearen aitzinean ekintza burutu du Bizik, Iurre Bidegain (Kazeta.info, 2017/09/14)]

    arrats-askari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel