aialdeko

iz.  1 iz. Naf. Laguna, albokoa. Bere ikaslea aialdeko zuela. 2 iz. Ezkontzetan, andregaiaren lagun joan ohi ziren emakumeetako bakoitza. Aialdekoak emaztegaiaren neska lagunak izaten ziren. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

aialdeko (AN ap. A; H).

Compañero, socio, el que está al lado; protector, ayudante. “Guardián” A (que cita el ej. de LE Urt). Cf. VocNav: “Ayaldeco, en vascuence significa espantajo o espantapájaros” Lurréko gizón pobre miserableén aialdéko ta lagún goarda gaitzáten. LE Urt ms. 136r. Kasto barin banaiz, naiz aingiruen lagun, Kristoren mutil aialdeko (177). LE-Ir. Ontas landara bear tu bi guardia aialdeko bekala (178). Ib. Zego bein Lutero udako arrats sereno bates balkon batean freskurain artzen, aialdeko zuela bere goakide urdea (319). Ib. Jesusen bi aialdekoak (357). ‘(Los dos ladrones crucificados) a los lados de Jesús’. Ib. Oná bi aialdéko edérrak bizikó, iltzekó ta ilondoréko: Jesús aldebatétik, Maria bérze aldétik. LE Doc 143. Yesusek ainbeste aldiz itzeman zien Aialdeko, Laguntzalea. Ir YKBiz 542n. Ta nik otoitz egingo diot Aitari ta beste Aialdeko bat (laguntzalea, gure alde-egillea, mintzaidea (abogado)) emango dizuet, egun-ta-beti zuekin egon dedin. Ib. 450. Nik Aitagandik bidaliko dizuedan Aialdekoa. Ib. 456. Ni yoan ezpanadi, Aialdekoa ezta etorriko; ni yoan banadi berriz, bidaliko dizuet. Ib. 457.

Lagun bitxiak zituen aialdeko gramatika zelakoak aspaldidanik. MEIG VI 110.

(AN ap. A <- Aq 594). Mujer que acompaña a la novia en la boda. “Compañeras de la esposa cuando se casa, aialdekoak (AN)” Aq 594. Cf. VocNav: “En la Cuenca y Montaña llaman aialdeko a la mujer que acompaña a la novia en la ceremonia nupcial”. Cf. tbn. LzG: “Novialdeco, padrinos de la boda (Llanada)”. Neskatx aialdekoak –ez iñor ergela– / senargaiaren billa egun-xintaz bêla. / Mutillengandik bereiz erdian dutela, / andregaiarengana; ark ustua du gela. Or Eus 360. Aialdekoren batek ez begiak legor; / izanen âl-da noizpait arentzat beste nor. Ib. 363. Aialdekoek lagun zioten / erdi-illetaz Elizara. Ib. 410.

Sinonimoak: iz. Naf.

    [laguna]: kide, kideko, lagun, lagunkide, arrunkide Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. (GN) mujer que acompaña a la novia en la boda (2) iz. (GN) (hed.) compañero, -a, socio, -a, ayudante, protector, -a (3) iz. (GN) espantapájaros
fr (1) cime, sommet (2) terrasse
en (1) summit, peak (2) flat roof; balcony
port (1) cume, cume (2) terraço

Neskatzaren aialdekoaksenargaiaren bila joan dira.  (Eñhuyar hiztegia)

aialdeko (Argazkia: http://lasamigasdelanovia.com)