Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:13 pm on 2016/05/16 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  orkatila 

  iz. Zangoaren eta oinaren arteko giltzadura. Orkatila bihurritu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Wikipedia

  Giza anatomian, orkatila oina eta hanka lotzen diren tokian eratutako artikulazioa da. Hiru hezurrek osatzen dute: Tibia, peronea eta astragalo edo tortolosa. Kalkaneoak eta eskafoideak, orkatilaren zati ez diren arren, lotailu garrantzitsuak bidaltzen dituzte artikulazio honetara.

  Lotailu garrantzitsuenak, artikulazioari egonkortasuna ematen diotenak baitira, honako hauek dira:

  • Deltoidear lotailua: Astragaloa eta kalkaneoa tibiarekin lotzen dituzte. Orkatilaren barnealdean dago.

  • Alboko lotailuak: Astragaloa eta kalkaneoa, peronearekin lotzen dute. Kanpoaldean dago.

  • Lotailu sindesmosikoak: Tibia peronearekin lotuta mantentzen dituzten lotailuak dira.

  Orotariko Euskal Hiztegia

  orkatila (V, G; Lar, Añ (V)), orgatila (G-azp; Lar, Añ (V), H), orkatxila (V-ple), urkatila (G-goi). Ref.: A (orkatilla, orgatilla); EI 70; Iz ArOñ, UrrAnz; Etxba Eib; Elexp Berg.

  1. Tobillo. “Orkatillia trokau jata eta arrezkerok errenka nabill” Etxba Eib. v. txorkatila, orkila. Ordu bere-berean orgatillak eta oñazpiak sendotu zitzaiozkan. Lard 482s. Orgatilletik arratsaka nerabiltzkin burdin-kateak. TAg GaGo 104. Aren mendeko sorgintto bati / autsi baitio orkatilla. Or Eus 336. Amasei jorraildun neskatxa, / egak dozan orkatilletan? Laux AB 72. Orkatillak oin-billurrez lotu. Zait Sof 77. Aren beatzen, ta orpoen, ta orkatillen, ta bernen, ta iztarren arintasuna. Erkiag Arran 37. Geldiro libraturik nire orkatilak. Arti MaldanB 192.

  2. “(V-ple), espuela” A.

  3. “Orkatxilla (V-ple), dedo pequeño de algunos animales” A.

  Sinonimoak: iz.

      [zangoaren eta oinaren arteko giltzadura]: aztal-belarri Ipar., kabila Ipar., axiroin Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Anat.) tobillo
  fr iz. cheville
  en iz. ankle
  port iz. tornozelo

  Han, presaren presaz, orkatila bihurritu dut espaloian, baina hamaiketako autobusean sartzea lortu dut, azken minutuan izan bada ere. [Ekialdeko mamuak, Jon Arretxe (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  orkatila (Gizaki baten orkatilaren ikuspegia, Wikimedia commons)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 6:36 pm on 2016/05/14 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  durduzatu 

  da/du ad. (Ipar.) Zalantzatu; asaldatu, gogoa nahasi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [asaldatu]: asaldatu, irabiatu, nahasi, deboilatu Ipar., alteratu Heg., nahastekatu Ipar./Naf., arazotu zah., altaratu Ipar. zah., trublatu Ipar. zah.

      [duda egin]: duda egin, dudatu, kolokatu, zalantza egin, zalantzatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da ad. (Ipar.) vacilar, dudar (2) du ad. (Ipar.) desconcertar, hacer dudar
  fr (1) da ad. hésiter, vaciller, se troubler, s’inquiéter (2) du ad. faire douter, déconcerter
  en (1) da ad. [zalantzatu] to hesitate, to waver, to vacillate (2) du ad. [asaldatu] to disconcert, to confuse, to disturb; to upset, to distress
  port (1) vacilar, duvidar (2) desconcertar

  Fantasia durduzatu badizut, ez daukazu hain urrutira joan beharrik exoplaneten bila: halako batean bizi zara. [Exoplanetak, Anjel Lertxundi (Hitz Beste, 16-05-12)] (Berria.eus)

  

  durduzatu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 6:57 pm on 2016/05/13 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aurrejuzgu 

  iz. Zerbait edo norbait ezagutu aurretik hartaz izaten den iritzia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, “aurreiritzi”)
  

  Sinonimoak: iz.

      [aurrejuzgu]: aurreiritzi, aitzinasmo

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es prejuicio
  fr préjugé
  en prejudice
  port preconceito

  Ni aldiz, hiritartasunak heldu nau. Horregatik nire zurekiko enpatia eta aurrejuzgurik gabeko begirada. [Patxi Huarte, @zaldieroa (De rerum natura, 2016-05-13)] (Berria.eus)

  

  aurrejuzgu (Zaldieroa, De rerum natura)

   
• 

  Maite 11:17 pm on 2016/05/12 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  anezka 

  iz. Ehundegietan, haria daraman tresna. Berarekin bilbearena alde batetik bestera zeharka pasatzen da, irazkiaren gainetik eta azpitik. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:iz.

      [haria daraman tresna]: tuta Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. lanzadera
  fr iz. navette de tisserand
  en iz. shuttle [tool]
  port iz. lançadeira

  Anezka baino bizkorrago doaz nire egunak, amaitzear daude, haria bukatzen denean bezala. [Elizen arteko Biblia, Askoren artean (Idatz, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  anezka (es.aliexpress.com)

   

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2016/05/11 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bili 

  iz. Antzararen txitoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bili (V-gip; Lcc, Lar, Lar Sup, Izt, Hb ap. Lh), bilio (V-arr-ple; Añ, Izt). Ref.: A (bilio); Etxba Eib.

  Cría de ánade; pato. “Piar el pollo, biliak ots egin” Lcc. “Gansarón, antzarkumea, bilia” Lar. “Pollo” Lar Sup. “Es pollo de pato o ganso” msOch 320. “Ganso, (c.) anzarra; sus pollos (V) bilioak” Añ. “Pollo de pato o de ganso” Izt 55r. “Pato. Bilixak azteko, ur-ondua biar da” Etxba Eib. Buka baiño lenago, leitzarrak etxera / ekaitzean dabiltzan biliak bezala. “Patos”. Or Eus 151.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [txitoa]: txita (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. cría de ánade; pato
  fr iz. poussin; canard, cane
  en iz. chick; duck

  Bili eder batzuk ikusi ditugu parkean.

  

  bili (Argazkia: Leire Narbaiza, CC)

   
• 

  Maite 10:42 pm on 2016/05/10 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  balakatu 

  du ad. 1. Baretu, ematu. Itsasoa balakatu. 2. Norbaiti, harenganik zerbait lortzeko edo, balakuzko hitzak edo keinuak egin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEI Sinonimoen Hiztegia)

      [baretu]: g.e.anpletu, baketu, baretu, ematu, lasaitu, naretu, deskantsatu Ipar., errexitu Ipar., jabaldu Ipar., ibitu Bizk., trankildu beh., artetu g.e., lañotu g.e., amatigatu zah., apazegatu Ipar. g.e., amondu Ipar. zah., fazegatu Ipar. zah., aplakatu Heg. zah., eregatu Bizk. zah.

      [losintxatu]: losintxatu, ferekatu Ipar., intsentsatu Ipar., lausengatu Ipar., titulikatu Ipar., eder egin Bizk., esneztatu g.e., amainatu Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. halagar, adular, agasajar, regalar; acariciar (2) du ad. aplacar, calmar, serenar
  fr ad. flatter, aduler
  en ad. to flatter
  port ad. bajular

  Rosita Brionesek eta haren amak, andre Pepitak, mimatu eta balakatu egiten zuten. [Zalakain abenturazalea, Pio Baroja / Koro Navarro (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Gau urdinak mortua eta mendi kaskoak balakatu zituen. [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  balakatu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:07 pm on 2016/05/09 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  politurruti 

  izond. Itsusia, polita izateko urruti dela, asko falta duela esan nahi du. Samurtasunez esaten da, ez zentzu txarrean. Haurrei esateko erabiltzen da maiz. (Leitzako hizkera adierazkorra: biraoak, Bittorio Lizarraga)

  Aldaerak:
  [politurruti] : politterruti (Leitzako hizkera adierazkorra: biraoak)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. feo, -a (cariñoso)
  fr  izond. vilain, -e ; laid, -e ; moche
  en izond. ugly
  port izond. feio, -a

  Hau politurruti! Nola hasi den dagoeneko hitz egin nahian! (Leitzako hizkera adierazkorra: biraoak, Bittorio Lizarraga)
  

  (…) sinets iezadazu, Santxo, neska “politurruti” ipurnauskari hura Dultzinea Tobosoko zen eta da, erditu zen bere ama bezain sorginduta dagoena; guk usterik guttien dugunean bere benetako itxurarekin ikusiko dugu, eta orduan, bai, aterako da Santxo bizi den gezurretik. (On Kixote Mantxako, Bigarren zatia)

  

  politurruti (FlickrCC, cjaremk)