Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:40 pm on 2016/01/16 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kamustu 

  da/du ad. Kamuts bihurtu, zorroztasuna galdu. • GOSEA, EGARRIA KAMUSTU. Gosea, egarria hil edo ase. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad.

      [kamuts bihurtu]: makestu, lanpustu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. embotar(se), desafilar(se), despuntar(se) (2) da/du ad. (hed.) debilitar(se), apagar(se), despuntar(se), desafilar(se)
  fr (1) da/du ad. (s’)émousser (2) da/du ad. (hed.) (s’)affaiblir, faiblir, (s’)éteindre
  en da/du ad. to blunt; to go/become blunt
  port (1) (un cuchillo, una navaja) desafiar-se (2) apagar-se

  Entzun:

  Iñigok armadura denen aurrean kendu eta lantza kamustu du harri baten kontra jota.  [Elezaharren bidetik, MARTIN ANSO (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Agerraldi hau ez duk hire asmo ia kamustu hori zorrozteko baino.  [Hamlet, William  Shakespeare / Juan Garzia (Ibaizalbal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kamustu (Wikimedia Commons, Public Domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:05 am on 2016/01/15 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bizkar-besta 

  iz. Etxeari bizkarra -teilatu bateko bi isurkiek eratzen duten ertza, gorantz irtena denean-  jartzean egiten dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa, moldatua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  BIZKAR-BESTA (B, L-ain, BN, S; bizker-besta B): Ref.: A; Izeta BHizt2 (bizker-besta). “Fiesta que celebran los operarios al poner el armazón del tejado a una casa en construcción. El ramo que se pone en lo alto del edificio se llama aldaska” A. “Bier dugu bizker-besta” Izeta BHizt2.

  Hiztegi Batuan:

  bizkar-besta Ipar. eta Naf.: etxe berriari teilatua eman genionean bizkar-besta egin genuen.

  Sinonimoak: iz.

  [bizkar-festa] montxor, teila boda (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
  [bizkar-festa] galdur-festa (Orotariko Euskal Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (batez ere Ipar.) fiesta que celebran los operarios al terminar de construir una casa
  fr fête quu célébrant les travailleurs pour terminer la construction d’ une maison
  en workers’ celebration when they finish building a house
  port festa que comemora os trabalhadores por terminar de construir uma casa

  Entzun:

  Bizkar-dantza deitzen zaio irri-jolas bati. Bizkar-festa, etxe bati teilatua eman osteko afariari. Batek gogoa du —inertzia hutsa— motore. Besteak, gogotik egindako lana.  [Bizkar-dantza, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2016-01-15)] (Berria.eus)

  

  bizkar-besta (Zubia berritzen aritu diren lagunek ‘bizkarbesta’ gosaria egin zuten ortzegunean. Argazkia: erran.eus)

   
• 

  Maite 11:37 pm on 2016/01/14 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hagoatu 

  da ad. (Ipar.) Akitu, indarra galdu. Zamaria hagoatu da jan gabe egoteaz.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hagoatu (L ap. A (que cita a Jaur); SP, Sb-Urq, Dv), haguatu.

  Extenuar. “Zamaria hagoatu da ian gabe egoiteaz” SP. “Hagoatua, […] lánguido, languissant” Sb-Urq. “Être réduit à une extrème détresse” Dv, que cita a JesBih. “Quedarse casi exánime” A. Cf. hagorandu. Egarriz haguatua den orein edo orkhaitzak urhotxera lehia duen bezala. JesBih 117. Egarriak hagoatua dago. Jaur 151. Arratsaren otoitz fedegabe hagoatua kanpai etsietan / uda errearen ondoan. Azurm HitzB 66.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [akitu]: abaildu, adikatu, ahitu, akitu, leher egin, lehertu, nekatu, unatu Ipar., sats egin Bizk., iraungi jas., anu egin g.e., urgoitu Ipar. g.e., kantsatu Bizk. g.e., augatu Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es ad. (Ipar.) extenuarse
  fr ad. (Ipar.) (se) fatiguer, (s’)épuiser
  en ad. (=cansarse) to get exhausted; (=debilitarse) to become emaciated, waste away
  port ad. extenuar-se

  Entzun:

  Egarriak hagoatua dago. [Jaur 151. (Orotariko Euskal Hiztegia)]
  

  

  hagoatu (FlickrCC, by John Lambert Pearson)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2016/01/13 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  atergabe 

  izond. Gelditzen ez dena, etengabea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: adond. jas. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [gelditu gabe]: beti, beti eta beti, betiere, betitik, egun eta gau, etengabe, gau eta egun, betidanik Ipar., egundainotik Ipar., eternalki Ipar., zanpa-zanpa Ipar./Naf., tai gabe Zub., betiro g.e., etengabeki g.e., egundainoz geroz Ipar. zah., egundainoz geroztik Ipar. zah.

  atergabe izond.

      [etengabea]: atergabeko, etengabe, etengabeko

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. incesante, continuo, -a, ininterrumpido, -a (2) adb. incesantemente, ininterrumpidamente, continuamente
  fr (1) adj incessant(e), continuel(elle) (2) continuellement
  en (1) izond. incessant, constant; continuous; unceasing (2) adb. incessantly, continuously, without stopping
  port (1) adj incessante, contínuo(a) (2)

  Entzun:

  Malko bizi eta saminak zerizkion atergabe, agortezinak balira bezala. [Hona hemen gu biok, Dorothy Parker / Mirentxu Larrañaga (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Irudimenak atergabe ekartzen digu begien aurrera izateko bidean denaren, izan litekeenaren irudi beti berritua. [Sagua, eulia, eta gizakia, François Jacob / Juan Garzia (EHU, 2004) ] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  atergabe (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:09 pm on 2016/01/12 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kopeta-ile 

  iz. Kopetaren gainean erortzen den ilea. 
  

  Sinonimoak: iz.
  [kopeta-ile] : kopetile (5000 Adorez Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es flequillo
  fr frange
  en fringe (Br); bangs (Am)
  port franja

  Entzun:

  Neskatoaren kopetak agurearen lepoa ukitzen zuen, haren kopeta-ileak kilimak egiten zizkion sudurrean Egutxiri.  [Loti ederrak, Yasunari Kawabata / Ibon Uribarri (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kopeta-ile (FlickrCC, Fátima Justicia Cortés)

   
• 

  Maite 11:13 am on 2016/01/11 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kameleoi 

  iz. ZOOL. Kameleontidoen familiako narrasti saurioen izen arrunta. Alboetatik zapaldutako gorputza, elkarrekiko independenteki mugi daitezkeen begiak eta kolorez alda daitekeen azala dituzte. Zuhaitzetan bizi dira eta mihia jaurtiz ehizatzen dituzten intsektuez elikatzen dira. • kamaleoi arrunt. 25 cm ingurukoa, Afrikako iparraldean, Asia Txikian, Sirian, Mediterranearreko uhartetan eta Espainiako hegoaldean bizi da (Chamaeleo chamaeleon).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘kamaleoi’)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kameleoi, kameleoin, kamaleoi, kamaleon (Urt IV 455), kameleon. Camaleón. Kanabera bezala, malgu eta plega; kamaleona bezan batetan mutha. Ax 456 (V 297). Armiarma-sagua, kameleoina, estelioa, muskerra eta sathorra. Dv Lev 11, 20 (Ur kamaleoi, Bibl kameleon). Gure pazientzia / nola dan etendu, / kamaleoi bezela / ezin naz mantendu. Ayesta 76.

  Sinonimoak: iz.
  [kameleoi] : kamaleoi* (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Zool.) camaleón (2) iz. (hed.) camaleón, chaquetero, -a
  fr iz. caméléon
  en iz. chameleon
  port (1) iz. camaleão m. (2) despec & fam vira-casaca mƒ

  
  

  David Bowie, musika munduko ‘kameleoia‘, joan egin zaigu. Ez adiorik!

  Bowie, kameleoia (Wikimedia commons)

  kameleoi (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 8:36 pm on 2016/01/10 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  horditasun 

  iz. Horditzea; horditurik dagoenaren egoera.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  horditasun (c. sg. A; SP, Dv (+ o-, que cita a Bilintx), H (+ o-)). “État d’ivresse” Dv. “Ivresse. Sagarnoaz denean horditasuna berantago iragaiten da mahats arnoz denean baino” H. “Estado de embriaguez” A. Kristoren odola, orditasun santu batekin orditu nazazu. Echve OngiB 67. Amoriyozko orditasun arrek ematen dit toteltasun ura zurekin izketan astian. Bil 161.

  Sinonimoak:  iz.

      [mozkortasuna]: hordialdi, hordikeria, mozkor, mozkorkeria, mozkorraldi, mozkortasun, mokoilo Gip., aitzur beh., zakur beh., katu Bizk. beh.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es embriaguez; estado de embriaguez
  fr ivresse
  en drunkenness, intoxication ny
  port embriaguez, ebriedade

   

  Hitz debekatuak

  Hitz debekatuak
  asfalto bustian
  desegiten dira
  eta laino bihurtzen
  edo fosforo hautsa.
  Bizkarra miazkatzen dizut
  nire galdera guztiak ezabatuz
  eta berriak eginez,
  jakinda
  erantzunak
  poeta zaharren hitzetan baino
  ez ditudala aurkituko,
  inoiz ez zure ezpainetan.
  Atzoko mina berpizteko beldurrak
  amildegiraino eramaten gaitu
  horditurik,
  gure nahi guztiak
  puzten dituen
  horditasuna…
  Berriz musukatuko ez ditugun ezpainek
  gure gogoan hartzen dute bizileku
  hilero alokairua ordaintzen.

  [Mugarri estaliak, Castillo Suarez (Susa poesia, 2000)]