Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 12:59 pm on 2016/01/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    sakabanaketa 

    iz. Sakabanatzeko ekintza.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.

        [dispertsioa]: dispertsio (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es dispersión, diseminación
    fr dispersion, dissémination
    en dispersal, dispersion
    port dispersão

    Entzun:

    Joseba Azkarraga eta Teresa Toda Sareko bozeramaileek agerraldia egin dute Areatzako karpan. Todak esan du manifestazio “oso jendetsua” espero dutela Bilbon. “Etorri ez direnek ere espero dugu hurrengo hilabeteetan presoen eskubideen alde egiteko bat egingo dutela”, esan du, eta gaineratu “alderdi berriekin” ere bilduko direla sakabanaketaren “harri handia mahai gainean jartzeko”, Bilbo eta Baiona, jendetza jasotzeko prest (Berria.eus)

    sakabanaketa (Wikimedia Commons)

     
  • Maite 1:18 pm on 2016/01/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    penatu 

    da/du ad. 1. Zigortu. 2. Oinazetu, nekea eman. Eta penatu zara ni penetarik ateratzeagatik. 3. Nahigabetu, atsekabetu. Penaturik egon.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [zigortu]: g.e.zigortu, gaztigatu Ipar., larderiatu Ipar., kastigatu Heg., atarratu g.e., nekaldu g.e., punitu Ipar. g.e.
        [oinazetu]: g.e.mankatu, min hartu, mindu, oinazetu, min egin Ipar., oinaztatu Ipar., nekepetu g.e., hiratu zah., doloratu Ipar. zah., tormentatu Ipar. zah.
        [nahigabetu]: beh.atsekabetu, desolatu, nahigabetu, dolutu Ipar., lazeriatu Ipar., nahigabeztatu Ipar., ondikatu Ipar., bihozmindu g.e., tamaldu g.e., atsekabe egin zah., desplazer egin zah., aflijitu Ipar. zah., atsekabeztatu Ipar. zah., damuztatu Ipar. zah., doloratu Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es 1 da/du ad. castigar(se), culpar(se) 2 da/du ad. atormentar(se), martirizar(se) 3 da/du ad. disgustar(se); desconsolar(se), apenar(se), afligir(se)
    fr 1 da/du ad. (se) tourmenter, (s’)inquiéter 2 da/du ad. (s’)affliger, (se) fâcher
    en da/du ad. to sadden, to grieve
    port 1 da/du ad. castigar-se, culpar-se 2 da/du ad. atormentar-se 3 da/du ad. desgostar-se

    Entzun:

    Penatzen ikasi beharko du Aitzol Atutxak. EITB1

    Penatuta joan zen Matias afaltzera, anaia penatu zitzaiolako. [Van’t Hoffen ilea, Unai Elorriaga (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    penatu (Irudia: eitb.eus)

     
  • Maite 5:30 pm on 2016/01/07 Permalink | Reply
    Tags:   

    galbana 

    iz. Nagitasuna, gaitzesgarritzat hartua; alferkeria.. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘nagikeria’)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    galbana (V-arr-gip; Lar, Añ). Ref.: Totor Arr; Elexp Berg. “Galbana, pereza, es voz bascongada” Lar. “Au de galbánea” Totor Arr. “Atzo farrandan ibilli eta gaur galbana demasa” Elexp Berg. Laister joaten zitzaion / dantzako galbana. Insausti 314.

    Sinonimoak: iz.
    [galbana] : e. nagikeria, nagitasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia) / alferkeria, alfertasun, baldankeria, lasaikeria, mandrainkeria, nagi, nagitasun, trapukeria, zabarkeria, laxokeria Ipar., totalkeria Ipar., alprojakeria Heg., nasaikeria Bizk., aroikeria zah., bagaitasun zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, nagikeria)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es galbana, pereza
    fr fainéantise, oisiveté (sens péjoratif)
    en laziness, idleness
    port lerdeza

    Entzun:

    Atzo farrandan ibilli eta gaur galbana demasa” , Elexp Berg (Orotariko Euskal Hiztegia)

    galbana (Gaurko hitza, CC)

     
  • Maite 10:22 pm on 2016/01/06 Permalink | Reply
    Tags:   

    autereste 

    auteste, autestie. iz. (Aramaio) “Pentsamendua, akordua, ideia. Autesteik pe ez gauken ba ori pasauko zanik.” (Orm Aram). (Bergarako Euskara, auteste)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    autereste (-teriste V-gip; -teeste V-gip), auteresti (V-al-och-gip; VocCB > Dv), auterezti, auteriste (V-gip), auterizte (FSeg (V-gip)), auteste (V-gip). Ref.: A (auteresti, auteriste); Gte Erd 171.

    1. Pretensión; ilusión. “(V, G-goi), ilusión engañosa, apariencia falaz” VocCB. “Auteristi (V-al-gip-och), pretensión, aspiración” A. “Auteriste (V-gip), jactancia, presunción, temeridad” Ib. “Ori zeozer amak emongo deutsen autestian dago (V-gip), amak zeozer emongotzen esperantzan dao (V-arr)” Gte Erd 171. Bakoitza egon dedilla berea daben tokian, bata bestiaren tokira iragoteko auterizte bagarik. msOñ 234r. Euskeriari gorroto eta / Gozau nai bere foruak, / Dirala uste dot barru barrutik / Auterestia zoruak. AB AmaE 5. Ain da laburra gure bizia / nola egun motx batena, / amets-aldi bat, autereztia, / ezertxo ez, uts azkena. EA Ezale 1898, 218b.

    2. auteristi (V-gip ap. A). “Alegatos, excusas” A.

    3. auteste. “Auteste (V-ger?), queja” A.

    4. auteste (V-gip). “Autéste. Etxérako autéestia dauko, deseo, inclinación de un animal” Iz ArOñ.

    Sinonimoak: iz.

        [pentsamendua]: pentsamendu, akordu, ideia (Bergarako euskara)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) pretensión, ilusión (2) excusa
    fr prétention,  illusion
    en  aim
    port pretensão, ilusão

    “Autestie (auterestea) kentzeko lain bakarrik ekarri dot” (gutxi batzuk ekarri dituela esateko, gogoa-edo kentzeko lain)

    autereste (Gaurko hitza, CC)

     
  • Maite 7:13 pm on 2016/01/05 Permalink | Reply
    Tags:   

    arrokatu 

    iz. 1. Xakean, aldi berean, alderdi bereko erregea eta dorrea mugitu. En ajedrez, mover simultáneamente el rey y la torre del mismo bando. 2. Irudizko zentzuan, tematu, setatu.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 arrokatu (G). Ref.: A; Iz To (s.v. arroka).

    “(v. arrotu, 1.º) [= “ahuecarse un árbol, p. ej. un castaño”]” A. “Arrokatu, ponerse hueco el interior del árbol” Iz To. Cf. 2 arroka.

    2 arrokatu.Enrocar, en el juego de ajedrez, tiene raíz bascongada, arrokatu” Lar.

    Sinonimoak: iz.
    [xakean] : endrokatu (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Ajedrez) enrocar
    fr (Ajedrez) roquer
    en  (Ajedrez) to castle
    port (Ajedrez) rocar

    Arrokatze bikoitza Katalunian

    CUPek Masen inbestidura ukatu eta fitxak mugitzeko eskatu dio Junts Pel Siri; hark, ordea, bereari eusteko asmoa agertu du. ERCk negoziatzeko eskatu die biei. Bañosek dimisioa eman du CUPen [Samara Velte, Berria.ues (2016-01-05]

    arrokatze (Irudia: http://es.ajedrez.wikia.com)

     
  • Maite 7:38 pm on 2016/01/04 Permalink | Reply
    Tags:   

    bahe 

    iz. 1. Hondo saredun edo zuloduna duen lanabesa, tamaina desberdineko aleak edo zatikiak bereizteko erabiltzen dena. 2. (hed.) Baliagarri edo onargarri ez dena bereizteko irizpide, prozedura, etab.ez esaten da. • bahe larri. Zulo handikoa. || bahe xehe. Zulo txikikoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.

        [galbahea]: artza, galbahe, bahola Ipar., zetabe Ipar., maze Ipar./Naf., zetatxu Zub., arrazko g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. cedazo, criba; tamiz, harnero (2) iz. (hed.) criterio o método para hacer una criba, para seleccionar
    fr iz. tamis, crible, van
    en iz. sifter; sieve
    port iz. peneira, crivo; tamis

    Entzun:

    Meza bukatu zenean altxatu, sendagilearengana joan, albo bat bahe baten antzera utzi zioten perdigoiak aterarazi eta ez zuen txintik ere atera. [On Camillo, Giovanni Guareschi / Koldo Biguri (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    bahe (Pixabay, CC0 Public Domain)

     
  • Maite 8:45 pm on 2016/01/03 Permalink | Reply
    Tags:   

    hizketatu 

    da ad. Norbaitekin hizketaldi bat izan. Lekunberrin hizketatu ziren Lizarraga eta Santa Kruz.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    hizketatu (G-azp, AN-gip; Lar). Ref.: Gketx Loiola; Gte Erd 154.

    1.Dialogar” Lar. “Hablarse, trabar conversación” Gketx Loiola. “Hizketatu ginen, ortik hizketatu ginen (= elkarrekin hitz egin genuen, nork bere eritziak azalduz) (G-azp, AN-gip), alkarrekin hizketatu ziren zerbait egiteko (AN-gip), eztakit tratua egin ote duten, baina hizketatu dira (G-azp)” Gte Erd 154. Onela izketatu ziran andre biak. Ag G 35. Ez naiz eratu egun oietan izketatzeko moduan. Ill Testim 14. Izketatu zedila Serranorekin, len bai len auzia garbitzen ote zuten. Or SCruz 33. Lagunekin izketatu gabe. EEs 1931, 46. Bere illoben egonatzaz Mari Josepakin astiro izketatu zanean. TAg Uzt 159. Egurastuz izketatu gaittezke. Etxde AlosT 62. Gaur, berriz, berrogei ta amar kilometrokoak ere nun-nai izketatzen dira. Insausti 14. En DFrec hay 8 ejs.

    2. Comprometerse, convenir en. v. berbatu. Ostoa kintalka biltzeko izketatu baintza ere. ‘Tu te mettais à gages’. Or Mi 20. Norbait […] izketatu zan “Saski-Naski”-koekin, euskeraz itzuli ta esan zezaten. Ldi IL 56. Izan nizun bekoki arekin ondamendirako izketatzeko. Or Aitork 56. Fonética histórica vasca bigarren aldiz argitaratzeaz hizketatu ginen bezain laster. MEIG VI 137.

    3. Enunciar, expresar con palabras. Baiña gazua bat askotara izketatuz eta izketa ori askotara ulertuz. “Enuntietur”. Or Aitork 409.

    4.Disputar, discutir. Alakorekin izketatu naiz, he discutido” (B).

    5. Proclamar, decir. Gizartean zear izketatu ezazu beti ta lotsarik gabe: alegia […], iturritxo garbi oiek zaindu egin bear dirala. Zendoia 184.

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [solastatu]: hitz egin, jardun, mintzatu, solas egin, ele egin Ipar., ele eman Ipar., elekatu Ipar., iharduki Ipar., mintzo izan Ipar., solastatu Ipar., berba egin Bizk., ele erran Zub., elestatu Zub.
        [hitzeman]: adostu, elkar aditu, elkar hartu, hitzartu, hitz-batu, itundu, paktatu, berbatu Bizk., abenitu zah., akordatu zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es da ad. charlar, hablar, conversar; entrevistarse; apalabrarse, comprometerse
    fr da ad. causer, parler, converser, interviewer
    en da ad. to speak, to talk
    port conversar, papear, bater papo;

    Entzun:

    JOSEMA IRUTAGOIEN ZENTSOREA JOSEMA IRUTAGOIENI KARGU HARTZEN
    ( d )

    Gure herriaz ez gaituk hizketatuko,
    ez eta ere, denoi, ustez, jaiotzez
    suposatzen zaigun normaltasunaz.

    Di-da jarriko gaituk hi eta biok
    nerabezaroa delako horretan.
    Hor zegok koska. Ibili bahabil
    haurtzaroa gora, haurtzaroa behera:
    berriketak! Nerabezaroa duk
    arorik krudelena.

    Nerabezaroan, bada, sastatu hinduten
    kontzientziaren orratz ziztagarriek
    eta nor izanaren erroek.
    Jarrai-n sartu hintzen, akordatzen?,
    azal ziezaaten bizitzaren mitologia:
    Borroka! Aberria! Amodioa!
    Nolako epika halako elegia.

    Neskak, alkohol gauak eta koadrila,
    bere ergelarekin, hi herorri,
    koadrila izanen bada. On puska
    hintzen mutikoa!, eta inuxentea
    hamaika ziri gogorrek bigundutakoa.

    Eta zer diok hire lagunez?
    Kuttunenak, errukia zian harexek,
    dastatu zian, hi ohartzerako,
    burdinaren zaporea eta burdina egin dik.

    Beste hark gora nahi zian
    eta gora egin dik, ez ordea
    bizitzaren kotizazioez gorago,
    eta hor zabilek, kontatu dik,
    etsipen mailegutan interes altuenera.

    Hiri, ostera, denak egiten zian ihes,
    neskek, mutilek, gauek eta mitologiak,
    baita bizitza berak ere;
    eta zergatik jakin gabe
    berrogeien inguruan gaudek.

    Hor aritzen gintuan hi eta biok
    kurba normalaren bazterretan sufritzen,
    eta bazterrez bazter bizitzara
    erori omen hintzen, hire hitzetan,
    ezkondu eta amnesia pilulen zale egin
    borragoma itzelaren kontu harekin.

    Adi ezak, bazterrez bazter gabiltzanez
    hi eta biok, hizpidera ekarriko diat
    %10arena. Bai, motel, bai,
    gizonak maite hituen eta dituk.
    Nik jarraitu haut, hauek lanak,
    hire gehiegikeriak begiratuz,
    jarraitu inork sekula guztian
    jarraituko ez hauen moduan: honetan
    elkarrekin gaudeneko halabeharraz.
    Haragi biziko hire erromantizismoa
    hondoan estali nahi nian nik, hik baina: kia!
    Muturreko gizona izan haiz beti,
    eta gaur, jada, bizitzaren
    bestaldean hago, eta barrikadaren.
    Amore eman duk, ez ezak ezetz esan,
    lortu duk, bai, lortu duk,
    nahiz eta gaur etsipenaren bazka izan,
    bai kabroi zaharra, bai armairumaria,
    kurba normalaren erdi-erdian gaudek,

    azkenik!

    [Puskak biziz, Juanjo Olasagarre (Susa poesia, 2000)]

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel