begitazio

iz. Irudipena. Ikusita ere uste izango nuke begitazioren bat dela. Benetan edo begitazioz. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

begitazio (Lar, Añ, H), begitan(t)zino (V-gip), begitanzio, begitazino (V-gip; Lar, Añ), begitazinoe. Ref.: Iz ArOñ (begitantziñua), UrrAnz (begitantziñúa); Etxba Eib (begitxanziño); Elexp Berg (begittaziñua). Tr. Documentado sobre todo en autores vizcaínos. En DFrec hay un ej. de begitazio.

1. Imaginación; figuración, ilusión, visión. “Parecer equivocado”, “fascinación, alucinación”, “representación, figura, imagen”, “trampantojo” Lar y Añ. “Aprehensión, por imaginación”, “cabilación”, “fantasía, vano ofrecimiento”, “fantasma de la imaginación”, “ilusión”, “viso, visos” Añ. “(V) imagination, croyance sans fondement” H. “La ilusión” Iz UrrAnz. “Visión, imaginación, ilusión engañosa. Begitxanziño batekin, astorauta dabill zoratu biarrian” Etxba Eib. “Alucinación, ilusión, visión engañosa. Eztakitt ze begittaziño euki neban. Ain edarra pentsau jatan orduan, da oiñ berriz…” Elexp Berg. v. begitasun, irudipen. Ez konfesatu burura etortzen dira[n] begitazioak, uste izanagatik konfesatu bear dituzula. Mg CC 159. Fedeak ez du gezurrik, ez begitaziorik, ta bai zimendu galduko ez dana. Ib. 197. Ikusita bere usteko neuke begitazinoren bat dala. Mg PAb 155. Ez da hau begitazino edo bildurtuteko geituz esaten dana. Mg CO 82. Ondo konfesetan dirialako begitazino ta uste txaarraz duazanak komulgetara, jaaten dabee Jangoikuaren juizijua itsu itsuban. Ib. 93. Zeinbat begitaziño, irudipena, zorabio, burukala, asmu ta asmo ilun itzalak eztitu batek bere barruan igaroten? Añ NekeA 219. Geijago zirudijan amesetako begitazinoe edo beste munduko gauza bat, kriatura bizija baño. JJMg BasEsc 239. Euki eban bein baten esatera noian begitaziñoe ta ames bat edo, obeto esateko, zeruko argitasun ta dei bat. Ur MarIl 9. Desegiñ ziran baña alako amesak, / begitanziño areek gaur jataz garratzak. AB Olerk 95. Gau batez amets txit triste eta bildurgarriak egiñ ondoan, esnatu eta eziñ beregandik botarik begitazio hilgarri aiek. Arr May 77. Irudipen uts, begitaziño soil, lilura-izpi, gurari-ernamin: zer ete? Erkiag Arran 83. Jenteak pentsatzen zuen baserri ume arren begitanzioren bat izango zala [Maria Santaren agertuera]. Ag EE 1895b, 76s. Ori piezi-ori ikusi dotenian bildurtu nok, ze, maillaturen bat eukala begitxandu jatak eta. Baña, nere begitxaziño bat besterik eztok izan. SM EiTec2 137.

2. (Lar, Añ), begitazino (Lar, Añ). Equivocación. Ezagun ditekean ekibokazio edo begitazioarekin juramentu egiten badu, orduan eztu gezurrezko juramenturik egiten. Gco II 156.

3. Imaginación (facultad). Begitazioaren eskumendetik ateratzen den edozein gauzak, [analizatu ezkero] bere ederraren eta lilluraren geiena galtzen duelako. Vill Jaink 128.

Sinonimoak: iz.

    [irudipena]: aburu, aieru, irudipen, iruditu, begitasun g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es iz. imaginación, figuración, fantasía, ilusión, visión
fr iz. imagination, fantaisie
en iz. illusion; imaginationy
port iz. imaginação, fantasia, ilusão

Ikusita ere uste izango nuke begitazioren bat dela. (Hiztegi Batua)

begitazio (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)