dilista

1 iz. Belar landarea, bi hazi biribil dituzten lekak ematen dituena (Lens culinaris). Ik. ilar xabal. Dilista-landarea. 2 iz. Izen bereko landarearen hazia, jateko ona. Plater bat dilistaren truke. Horren biribil zapala, dilista dirudi.

ur dilista, ur-dilista Ur geldietan hazten den landare belarkara txikia, itxuran dilista gogorarazten duena (Lemna minor). (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

dilista. dilista (G; Lcc, Lar, Lar Sup (+ -ea), Añ (+ -ea , det. (G)), Dv, H (+ -ea)), txilista (V-arr-oroz-m; Añ (-ea , det. (V), H <ch->, A Apend), txiliste (G; Lar, Añ (V), H <ch->), tilista (A, que cita RS). Ref. A (dilista, txilista, txiliste); Arzdi Plant1 280.

1. Lenteja. ” Dilista zanpatua, dilista xabala, lentille plate. Dilista biribillla, lentille ronde” H. “Arvejana, la más pequeña” A Apend. ” Tilistaro, agosto. Lenteja illa dalako ” EgutAr 1-8-1962 (ap. DRA). Cf. LzG AEF 1963-4, 129: “Dilista iturri (1687), labrantío de Virgala Mayor”. v. ILAR-XABAL, lenteja. Tr.

Documentado sobre todo en textos meridionales.

Tilista aroan amabost urte det. “Por la sazón de las lentejas” . RS 50. Saldabaga altamia, oza[.]tan ez dilist.ia. O PrASJU 310. Orren zanpatu-biribilla da! Dilista dirudi. It Dial 19 (Ur lentejia, Ip, Dv ilhar-xabala). Gosetua zetorrela, anaia Jakob txiliste edo lentejak deritzaten illar-motak jaten arkitu zuen. Lard 30s. Anaiak emandako txiliste-illarrak jan. Ib. 31. Eta hola ogia eta dilista azpila harturik, jan zuen. “Accepto pane et lentis edulio” . Dv Gen 25, 34 (Ur txiliste, Ol txillista, Ker tilista). Arri kozkoa zati zati egin bear da, barnean daukan zillar-txilista ateratzeko. Or Mi 125. Izebatxorekin joango naiz tillistak eiotzen ikustera. Sabiag Y 1933, 422. Othoi emadazkik dilista horiek jaterat. Zerb IxtS 22. Ilhar xabal edo dilista untzi bat Jakobek eskuan zabilkan egun batez. Ib. 22. Esau txilistak lilluratu zutela. Or Aitork 282. Sedazko tela fiñez egiña, ta sedazko ari gorriz eta josi ta bordatua, eta urrezko tilista-pitxiz apaindua. M. Lekuona, Mayo 1957, 38 (ap. DRA). Peluse, Aijitoko errixka, tilistaz (lentejaz) ospetsu. Ibiñ Virgil 81.

2. ” Txilista (V-ple-arr-och-oroz-m), veza?, cierta hierba, la mejor para el ganado” A. “Hay varias especies de zalga: […] c) zalgazorri (V-m), txilista (V-ple-arr-oroz), txitxoi (V-gip), txirlista, la más pequeña” Ib. (s.v. zalga).

Sinonimoak: iz.

[landare jangarria]: aixkol, ilar biribil Ipar./Naf., ilar xabal Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1)  iz. (Bot.) lenteja (Lens culinaris) (2) iz. (Bot.) [hazia] lenteja
fr  iz. lentille
en iz. lentil
port iz. lentilha

Testuinguruan

Ilunbeetako argi-izpiek gora ete behera jarraitzen zuten, ur irakinetan botatako dilista-ale bakan murgilariak balira bezala. [Argizariaren egunak, Anjel Lertxundi (Alberdania, 1998)]