egitamu

1 iz. Itxura; bereziki, egitura. Egitamuz, usainez, kolorez, kanpoan zu zara gaur erregina. 2 iz. Egitasmoa, egitaraua. Gaurdaino gure artean egin den hizkuntza-egitamurik osoena. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

egitamu. Tr. La forma más documentada es claramente egitamu . En DFrec hay 16 ejs. de egitamu , la mayoría correspondientes a la segunda acepción. Etim. Para la posibilidad de que se trate de un compuesto de egi-/egite- y -egun, v. FHV 507.

1 (V-oroz-arr-ple), egidamu (V-m), egieramon (V-ger-m), egiaamon (V-ger), egiluma (V-m; Añ), egilamu (V-m), eitemo (V-ger), egilimu, eitamu. Ref.: A (egitamu, egidamu, egieramon, egiaamon, egiluma, eitemo); A Apend (egilamu). “Hechura, forma, figura” Añ. “Forma, estructura” A. Cf. egiramu. v. egitura.
Eitamuz, usaiñez, kolorez, / Kanpoan zu zara gaur Erregiña. AB Olerk 333. Baña adin eldua, gogorrago izaten da-ta, makurtu, ezi ta aldatu nai ba-da, beste taiu, izakera ta egillimu bat emon nai ba-yako. Eguzk LorIl 37s (ap. DRA). Berarizko jas eta taiua, izakera ta egidamu berezia. Eguzk LEItz 123. Pirikornaren egitamua Altmann jakintsuaren iritxiz lapats-egitamua da. Zait RIEV 1933, 65. Ta epod gañeko itoltza egitamu berekoa zan. Ol Ex 39, 5 (Dv karantza, Ur kolore, Ker y Bibl lan). Nahiago nuke euskal sustraiko egitura (edo egitamu) erabili structura adierazteko. MIH 194.
egieramon. Construcción.
Era ontako arruztaiak egunean ikusten dira, egieramonak (construcciones) asko aurreratu diralako. J.B. Ayerbe EEs 1912, 62.

2 Programa, plan. v. egitarau. Gure bururakizunen egitamu bete, eta gure atinaren benetako kizun gertatzen omen dira [ideiak] . Zait Plat 39. Arerioen egitamu ta bestelako ariketak lapurtzeko. Ib. 95. Jan, edan, erre, gonartean ibilli: gizonaren egitamu bikaiña ogei urte inguruan. Erkiag BatB 182. Lan egitamua 148.698,82 laurlekokoa zan; baiña errematean 126.386 laurlekora jatsi zan. Etxabu Kontu 210. Moldatuz joian karmeldar moja ortozen izakera, bizi-egitamu ta jasa. Onaind STeresa 77. “Eusko-bidaztiarena” izan da gaurdaino gure artean egin den hizkuntz egitamurik osoena. (In MEIG VI 38).

3 Plano, croquis. Gauz ontan plano edo egitamuak egitean bezelaxe gertatzen da. EEs 1930, 22.

Sinonimoak: iz. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[egitura]: aire, egitura, eite, irudi, itxura, karantza, kera, planta, tankera, aparantzia Ipar., egindura Ipar., kara Ipar., mustra Ipar., traza beh., kuntza g.e., azalpe zah., presentzia zah.

[egitaraua]: egitarau, programa

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. programa, plan, proyecto (2) iz. (B) hechura, forma, figura
fr (1) iz. programme, plan, projet (2) iz. (B) forme, figure
en (1) iz. program, plan, project (2) iz. (B) shape, figure
port (1) programa, plano, projeto (2) forma, figura

Testuinguruan

Soilik frankismo soziologikoarena ez den diskurtsoak ukatzen duen bezala tortura, halatsu babestu izan du urteetako egitamu sozialak Poivre d’Arvorren praktika. [Egitamua, Iñigo Aranbarri (berria.eus, 2020-05-01)]