gizatxar

adj./iz. Pertsona gaiztoa, doilorra, zitala. Torquemada gizatxarraren jarraitzaileak. Gizatxar gaizto bat.  (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

gizatxar (V, G, AN, S; Lar, Añ, H). Ref.: A; Bon-Ond 152; Lrq /gisačár/; BU Arano.

(Hombre) malvado; hombre de mal genio. “Hombre ruin”, “hombrecillo” Lar. “San Jose gizatxarra omen zan da elurra ta kazkabarra bialtzen ditu (G-to)” AEF 1924, 50. “Mesquin, peu généreux” Lrq. “Mal genio, impaciente. No mala persona” BU Arano. v. gizatzar (2). Giza txar blasfemari ta gezurti. Mb IArg I 261. Jaun ofenditúa / gizatxarrengátik! LE Kop 123 (v. otro ej. de LE s.v. gizarte). Soldadu giza-txarrak erakutsi ziotenarekin. Lard 457. Gizatxar ta asarrekorra da Kalbino. Inza Azalp 96. Ez nazak gizatxartzat jo au esan diatalako. Etxde AlosT 70. Giza txarra plazan ezagun da trazan (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1893. En DFrec hay 3 ejs.

v. tbn. CrIc 142. Echag 161. Gy 290, Aran SIgn 100. Laph 219. AB AmaE 439. Urruz Urz 28. Ag G 275. Or Tormes 63. Tx B 109. EA OlBe 53. Basarri 145. Zait Plat 75. Lab SuEm 167. Uzt Sas 337.

Sinonimoak: izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [pertsona gaiztoa]: bilau, doilor, gizatzar, zital, kiskil Ipar., mandil Ipar., andur g.e., kaldar g.e., bekaizti Ipar. g.e., brigant Ipar. g.e., miserable Ipar. zah.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es iz./izond. canalla, vil, ruin, despreciable, mezquino, bellaco (2)
fr iz./izond. canaille, racaille
en (1) izond. despicable; wicked, evil, vile; bad (2) iz. despicable person, evildoer, villain, rogue, bastard
port canalha, mesquinho(a), vil, desprezível

Gizatxar haiek ziren gizartearen euskarriak; beren artean banatzen zuten harrapakina; bazuten tabu berezi bat elkarrekiko, polinesiarrek bezala. [Jakintzaren arbola, Pio Baroja / Josu Zabaleta (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

gizatxar (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)