hazil

iz. Lap. eta BNaf. Azaroa. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

hazil. 1. (V-arrig-arr, L, BN-baig-lab, AN-larr-erro; SP (-illa), Urt Gram 15, Lar, Añ (G), Arch VocGr , vEys, VocCB , Dv, H). Ref.: A; EI 318; Satr CEEN 1969, 84; Echaide Nav 65. Noviembre. v. azaro. Tr. Documentado desde Leiçarraga, es más frecuente al Norte (aunque no lo encontramos en los suletinos). En DFrec hay 25 ejs. de hazil, 9 de ellos septentrionales y 13 guipuzcoanos. Hazilla. Lç Cal a 8r. Hazillak hogoi eta hamar egun ditu. Harb Å© 2v. Zer da Saindu guzien Besta, Hazilaren lehen egunean Elizak begiratzen duena? CatLav 439. (V 208) Urteko Illen erdiak izen bana, besteak biña, ta iruna dute […]. 11. Azaroa, Azilla, Zemendilla. Cb EBO 47s. Meditazionea San Andresen bestako. Hazilaren hogoi eta hamarrean. Jaur 387. Gero haritza ebak daiteke hazil beherapenean; berantago ere bai, izerdia geldirik dagoeno. Dv Lab 376. Hazil ingurutsuan, erle aberatsei khentzen zaiote gaineko gaitzerua bere onthasunarekin. Ib. 299s. Erruman sarthu ziren Hazila akhabatzean 1537an. Laph 172. Hazilaren lehentsuan jautsi zen Zanzianerat. Ib. 228. Bukatu zituanian Erromako egitekuak, Azillian itzuli zan Asisa Santa Maria Aingeruenera. Bv AsL 159. Beraz, hazilaren lehen eguna zuan; dakikan bezala, besta eguna. Elzb PAd 19. 1887-garren urteko Azilaren 8an. A Ardi 17. Bi urthe badu hemen dela, goiz batez ethorria, hazilan beleak gure landetara bezala. Barb Sup 55. Haize hegoak dauka epheltsu hazila. Ox 185. Azil deritxon illan / Ogeta bostian. Enb 79. Azillan lauko eguberdian / Arizti zarreko gaztañedian. Ib. 191. 1936garren Azilleko 27gneko Legeak […] damaizkidan eskubideak. EAEg 24-10-1936, 126. Maulen egina hazilaren bortzean. Lf Murtuts 47. Altzolako Juan Donearen Eliz Nagusian. 1947garren urteko Azillak 15. NEtx Nola 37. MCMLVIgarren urteko Azillaren XIVan. NEtx Antz 99. Hazilaren hogoi-ta-sei-zazpietan, 1930-ean. InZerb Azk 27. Azilaren lau lehen egunak hotz eta lanho. Herr 5-11-1959 (ap. DRA). Pleiadak, beren goizaldiko sortzearekin, itsasketa-aldia iragartzen omen zuten; Hiadak, eurien etorrera, orril eta azillean. Ibiñ Virgil 81. Hazilean oroit hilez eta heien kontseiluez. EZBB I 55. Azillaren 10ean. Etxabu Kontu 138. v. tbn. EZ Eliç LXVI. ExIzp (ed. 1716), 8. EucolT s/n. JesBih 468. ForuAB 99. GH 1924, 649. Gerrika 91.

2. “Siembra” A (que cita HeH). Beha diozozue aireko hegastinei, ez baidute hek egiten hazillik ez uztarik. He Mt 6, 26 (tbn. hazillik HeH; Lç eztute ereiten, Dv ez baitute eraiten). Xoriek ez dagite hazilik, uztarik, / Eta badute zer jan, auher daudelarik. Ox 70.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [azaroa]: L-BNazaro, zemendi Bizk., gorotzil zah.
    [ereintza]: Ipar. g.e.azaro, ereinaldi, ereintza, ereite

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. (BN/L) noviembre ➥ azaro (2)  iz. siembra
fr iz. novembre
en iz. November
port iz. novembro

Mus txapelketa bat izanen da Luhusoko trinketean, hazilaren 16an. [Herria, 2008-10-30, 4. orr. (Egungo Testuen Corpusa)]

hazil (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)