hitz

1 iz. Hizkuntza batean, esanahia duen forma beregain txikiena. Ik. berba. Gogoeta, hitz eta egite lohiak. Jainkoaren erreinua ez datza hitzetan, egintzetan baizik. San Pauloren hitzak dira. Hitz hutsalak, merkeak, alferrak. Hitz emeak, eztiak, gozoak, leunak. Hitz garratzak, gogorrak. Hitz lohiak, lizunak, lotsagarriak. Irain hitzak. Hitzak ederrak, bihotza faltsu. Hitz onak eta ezer gutxi gehiago. Hitz zuriz jendea liluratzen. Sarrera hitzak. Giltza hitza. Hitz andana luzea.

2 iz. (Zenbait esapidetan). Berri hori pixkaka ematea, hitzak neurtuaz. Ez diogu kontu horretaz hitzik atera. Hitzak hizpidea ekarri duenez gero, zor zaiona aitortu beharrean aurkitzen naiz. Hitzik esan gabe. Hori duzu nire azken hitza. Batzarburuak hitza eman zion gure diputatuari, baina berehala kendu zion. Apezak, azken hitza bere (esr. zah.).

3 iz. Hitzaren adierazpide idatzia. Gaizki idatzitako hitza. Bost letrako hitza.

4 iz. Hitz egitea; esaten dena. Jainkoaren hitza: Jainkoak esana. Herriaren hitza. Joanek, guztien izenean hitza hartuta, Jesusi esan zion: (…). Azken hitza: idazki baten bukaeran, ondorio edo laburpen gisa ezartzen diren hitzak. Legearen hitzari ez iezaiozu eman zure gogarako itzulirik.

5 iz. pl. Abesti edo musika zati baten testua. Musika M. Laboarena eta hitzak Hartzabalenak.

6 iz. (Testuinguru teknikoagoetan). Hitz arruntak, ohikoak, jasoak, ikasiak. Hitz garbiak eta mordoiloak. Hitz eratorriak. Teknika-hitzak. Hitzak ongi ebaki. Hitz baten etorkia. Erdaratiko hitzak eta erdal hitzak. Euskal hitzak eta latin hitzak. 45.000 hitz; 57.000 adiera. || (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Hitz eraketa. Hitz motak. Hitz joskerari buruz. Hitz neurkera. Hitz ordena oso erregela zorrotzei atxikia dago hizkuntza batzuetan.

7 iz. Agintzen, hitzematen den gauza. Nire hitza eman diet. Ezkontzeko hitza eman zion (Ik. hitzeman). Epea konplitu da; konpli ezazu, bada, zuk ere zeure hitza (Ik. hitza bete).

  (Hiztegi Batua)

Sinonimoak: iz.

[ele]: ele Ipar., berba Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. palabra (2) iz. (batez ere pl.) [norbaitek esandakoa] palabra (3)  iz. (pl.) [abestiarena] letra (4) iz. palabra, promesa (5) iz. voz; palabra, turno (6)  iz. (Erl.) [Hirutasun Santuko bigarren pertsona] (maiusk.) Palabra, Verbo (7) iz. [hitz egiteko gaitasuna] habla (8) iz. (Hizkl.) palabra, vocablo
fr (1) iz. mot (2) iz. (pl.) [abestiarena] paroles (3) iz. parole ; promesse (4) iz. parole, voix (5) iz. [hitz egiteko gaitasuna] parole
en (1) iz. word (2) iz. (pl.) [abestiarena] lyrics (3) iz. turn, to have the floor (4) iz. speech
port (1) iz. palavra (2) iz. (pl.) [abestiarena] letra

Testuinguruan

HITZAK. HITZEKIN, HITZEKIN, HITZEKIN, HITZEKIN, HITZEKIN... OINETAKOAK LOTU, (E)TA UTZI OINEI LIBRE BELARRETAN ORTOZIK BILAKATZEN BIDE. MAPETATIK HARAGO MUNDU ASKO DAGO, SENTITUTAKOA, SENTITU (E)TA HITZEKIN (E)TA BERRIRO EGIN KORRIKA ZUREKIN ARANTZAK ERAUZTEKO ELKARREN EDERREZ. (E)TA BERRIRO EGIN MUNDUA ZUREKIN… EURIPEAN KANTARI IBILTZEN IKASI EZ EGON ATERTU ZAIN, (E)TA KORRIKA HASI. BERDIN DA NON HASTEN DEN, ORAIN BETI DA HEMEN. PENTSATUTAKOA, PENTSATU (E)TA HITZEKIN. (E)TA BERRIRO EGIN KORRIKA ZUREKIN ARANTZAK ERAUZTEKO ELKARREN EDERREZ. (E)TA BERRIRO EGIN MUNDUA ZUREKIN BETI BAITAGO NORBAIT HITZ EKITEKO PREST. HITZEKIN, HITZEKIN, HITZEKIN, HITZEKIN… NEGUKO EGUZKITAN ERANTZI AZALA; BETI ZIUR DAGO(E)NAK DUDA SOR DEZALA. BIZITZA JENDEA DA, (E)TA JENDEA GARA. SENTITU, PENTSATU… SENTITU, PENTSATU HITZEKIN! HITZ EKIN, HITZEKIN, HITZEKIN, ZUREKIN… HITZ EKIN, HITZEKIN, HITZEKIN, ZUREKIN… HITZEKIN. (Sustrai Kolina)