itomen

iz. Itotzea; itobeharra. Ik. itolarri. Barneko itomena ezkutatu beharrak biziki makaltzen zuen bere osasuna. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

itomen. (Vc, G ap. A; ith- L ap. Lh). Ahogo; angustia. “Ahogo, fatiga” A. “Suffocation” Lh.
Lengo itomen eta esturetatik libre ikusi zan. Arr Bearg 580 (ap. DRA). Barneko itomena ezkuta-bearrak, biziki makaltzen zuan Izar-en osasuna. NEtx Antz 158. Gurasoak etzuten biotzik izan zijoazenei Vigoraiño lagun egiteko. Itomen ura luzatzerik etzan komeni. NEtx LBB 33. Badira itomena sortzen diguten bizilekuak. MEIG IX 135 (en colab. con NEtx). En DFrec hay 2 ejs. “Se dice significando ser la risa (una persona o cosa). Lagun artian, itxomena da a gizona, […] es el morirse de risa” Etxba Eib.

ITOMENEAN.
a) “(V-ple-m), sofocándose” A. “Ithomenean zen, il était sur le point de se noyer” Lh.

b) “(V-ple-m), a toda prisa” A. v. ITOMENDIAN.

Sinonimoak: iz.

[itobeharra]: asfixia, itoaldi, itobehar, itolarri, itotasun (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. [itolarria] ahogo, sofoco; asfixia (2) iz. ahogo, agobio, apuro
fr (1) iz. suffocation, asphyxie, essoufflement (2) iz. oppression, angoisse, épuisement, essoufflement
en (1) iz. breathlessness; asphyxiation (2) iz. [estualdia] exhaustion; overwork
port (1) iz. afogo, sufoco

Testuinguruan

Barneko itomena ezkutatu beharrak, bere osasunari kalte egiten zion. (Elhuyar hiztegia)