Gaurko hitza

Recent Updates Page 192 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 6:44 pm on 2018/07/22 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  betiereko 

  iz. 1 adj. Betikoa, etengabea. Betiereko Hitza entzuten duena. Betiereko mendeetan. Betiereko zoriona. Betierekoak higuina ematen du, aldatu nahia ekartzen du. Aita betierekoa. 2 adb. Betiko. Hizkuntzak ez gaitu behin betiko eta betiereko markatzen. Betiereko galdua. (Hiztegi Batua

  Sinonimoak: adlag. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [betiko]: behin betiko, behingoz, betiko, egundoko, sekulako, behingotz Ipar., sekulakotz Ipar., behin eta betiko Heg., betikoz Ipar./Naf., orozbakoz Zub., betikotzat zah., betirako Heg. g.e.

  betiereko izlag.

      [betikoa]: behin betiko, betiko, betiraun, definitibo, sekulako, behin eta betiko Heg., eternal zah., eterno zah., betikor Heg. g.e., betirako Heg. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izlag. eterno, -a, inmortal; de siempre; continuo, -a (2) adb. para siempre, por siempre
  fr izlag. eternel, -elle ; perpétuel, -elle ; immortel, -elle
  en izlag. eternal, everlasting; permanent
  port (1) izlag. eterno, -a, imortal; continuo, -a (2) adb. para sempre, por siempre

  Isunari dagokionez, Googlek 90.000 milioi inguruko diru erretserbak dituela kontutan hartuta, aipatutako 4.323 milioiek min gutxi emango diote teknologiaren erraldoiari; ohar bat dira, azken batean. Atzera goazela baino, historia errepikatzen den sentsazio hori da deigarriena. Kapitala —eta boterea— gutxi batzuen esku metatzen diren sentsazio betiereko hori.  [Sentsazio betiereko hori, Gorka Julio (Berria, 2018-07-21)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  betiereko (Argazkia: Clark Boyd, medium.com)

  Haize-kirri atsegin bat dator hurbiletik, bere betiereko bidea egiten ari den Po ibaiaren aldetik. [Italia, bizitza hizpide, Anjel Lertxundi (Alberdania-Berria, 2004)]
  

   

  

  betiereko (Argazkia: Giuseppe zeta – Flickr, CC BY 2.0)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:00 pm on 2018/07/20 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zapasta 

  iz. Zipriztina. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zapasta.

  1. “(Sal, S, R), salpicadura” A.

  2. “(Sal), onomat. de un líquido que se mueve en una vasija” A.

  3. zapasta. v. tzapast(a).

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. salpicadura, salpicón
  fr iz. éclaboussure
  en iz. (liquid stain) splash, splatter, spatter
  port iz. salpic0

  Margolana zapastez betea zegoen.
  

  

  zapasta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2018/07/19 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  etsipen 

  iz. 1 iz. Itxaropena erabat galdu duenaren egoera. Ik. etsi gaizto. Etsipenean erori. Judasen etsipena eta urkatzea. Oi, heriotza aurrean, etsipenaren nekea! 2 iz. Zerbaitetara etsi duenaren edo amore eman duenaren egoera. Ik. etsi on. Zure borondatea etsipenez onar dezadan. Nahigabezko eramankizunetan, etsipena. || etsipena eman Gaixoez mintzatuz, sendatzeko itxaropenik ez eman. Ik. hiletsi; etsia eman. Sendagileak eriari etsipena eman. Gaitzaren berri jakin zutenean, etsipena eman zioten amona xaharrari. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  etsipen (V-oroz-gip, G-goi-to ap. A; H), etxipen (V-oroz ap. A).

  Desesperación; resignación. “1.º aceptación, consentimiento. 2º pesimismo, desengaño [cita un ej. de etsipena eman]” A. v. la cita de MIH 338 s.v. 1 etsi. v. etsidura, etsimen, etsimendu. Tr. Documentado al Sur en Iztueta y en textos del siglo XX. También en Etchamendi y Xalbador. En DFrec hay 23 ejs.

  Augustok bere soldaduetan ikusi zebanean ainbesterañoko etsipena […]. Izt C 261. Argatik alako etsipenean emakumea mintzatu zitzaion. Lard 224 (v. infra ETSIPENEAN). Geuria ixan da etsipen (desengaño) andija! Altuna 92. Naigabezko eramankizunetan etsipena. ArgiDL 111. Yudaren etsipen ta urkatzea. Ir YKBiz 482. Etsipenari laster ateak idekitzeko. TAg Uzt 246. Etsipen osoan bizi ziran. Ib. 266. Nork zekien hergatik etsipenez zeren egitera prest zatekeen? Mde Pr 157. Nork bere gurutzea etsipenez eta alaiki eramatea. Etxde JJ 217. Zugana biderik etzegola etsipen alperra sartu baitzitzaidan. Or Aitork 122. Etsipen-leize illun onetara. Txill Let 81. A zer nolako etsipenean erortzen den! Vill Jaink 134. Bere buruari etsipena biarrian ebillen, bera bakarrik zala kulpagarri. Etxba Ibilt 458. Artzai zanaren etsipen-bertsoak datoz emen. Berron Kijote 153. Orregaz jausten dana / bera da zapaldu, / ta bere etsipenagaz / besteren bat galdu. Ayesta 71. Zearo etsipenak jota, ezertarako eta iñorako ez giñala gelditu giñan. AZink 85.

  v. tbn. Ldi BB 36. Etcham 94. Erkiag Arran 128. Gand Elorri 159. Ibiñ Virgil 59. Xa Odol 197. Lasa Poem 105. Zendoia 147.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [itxaropena galtzea]: desilusio, ernegazio, etsi, etsi gaizto, etsimendu Ipar., galen jas., desespero g.e., etsimen g.e., desesperazio zah., kamusada BN g.e.

      [etsi ona]: etsi on

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. desesperación, desesperanza; defraudación, decepción (2)  iz. resignación
  fr iz. désespoir, découragement ; résignation, renoncement
  en iz. despair; resignation
  port iz. desespero, desesperação, desesperança, desânimo; decepção (2) iz. resignação

  Nola deskribatu ahal dizut etsipen hura! [Emakume ezezagun baten gutuna, Stefan Zweig / Eduardo Matauko (Igela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  etsipen (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:54 pm on 2018/07/18 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  erlama 

  iz. Erle erregina. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  erlama. “Reine des abeilles” H. v. erlaita. Erlama-antzera. Or Eus 304.

  Sinonimoak: iz.
  [erlama] : erle erregina (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. abeja reina
  fr iz. abeille reine
  en iz. queen bee
  port iz. abelha rainha.

  Sei erlama elkar ziztaka [Maider Galardi F. Agirre , Berria.eus (2018-07-18]
  

  

  erlama (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2018/07/17 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  sorgor 

  iz. 1 adj. Sor eta gor dagoena, inongo sentimen edo sentipenek eragiten ez diona. Zeren itsu sorgor bat bainaiz. 2 (Adizlagun gisa). Ernai ala sorgor gauden, askotan, ez dakigu. Adimen eta belarriak sorgor dituzula. Nik sorgor begiratu nion eta ez nion erantzun. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  sorgor (T-L), sogor, xogor, soor (AN ap. A).

  1. Insensible. “Pesado, casi inerte” A. “Impassible”, “insensible” T-L. v. 1 sor. Zerren itsu sor-gor jakiñez bat naz. Añ EL1 125 (EL2 131 sor-gor). O, nire sor gor itsu esker bagea! O, ze nekaldi gogorren begira nagoan obetuten ezpanaz! Ib. 145. Sorgor eta soraio izatearen itxura-nai larriak […] eta abarrek egiaren antza ematen digute. Zait Plat 83.

  (Usado como predicativo). Sin sentido. Larogeta amasei [urte] eukazan batek belarriak eta ankaak soor eukazala. Ezale 1897, 206b. Iduki nazazu / sor-gor, zure miñez… Ldi UO 19. Sorgor zegoen ezindua. Soiñez behintzat, ezen gogoa iñoiz baino bizkorrago zeukan. Mde Pr 149. Gorputz guztitik dei egiten zion barruko etsipenak… Ailitz betiko sorgor egon! Mde HaurB 82. Il da bertsolaria, / len kantu ta jolas, / oe gañean datza / sor-gor, ille narras. NEtx LBB 375. v. tbn. Larrak EG 1958, 319. Distraído. Orra, zer dan, zentzu batzuekin sogor egon arren, batekin ernai egotea. Or QA 138. Askotan ez dakigu noiz gauden ernai, noiz sogor. Ib. 135 (Jaink 79 ernai ala xogor). Nik sorgor (estoico, impasible) begiratu nion eta ez nion erantzun. Etxde Itxas 195.

  2. (L), sogor (L, B), soor (AN, B). Ref.: A (soor, sogor); Lh (sogor, sorgor); Izeta BHizt2 (sogor). Sordo. v. gor, sor. Egon dire soor Yangoikoaren bozera (B, s. XVIII). BOEans 793. Zurekiko ez, itsu, gor, adimen eta belarriak sorgor dituzun zurekiko, ez. Zait Sof 67. Oro sogor, baiñan erne dut belarri. “Todo está sordo”. Or Poem 531. Ez nuan arkitzen zer egin il sogorrekin. “Surdis”. Or Aitork 220. Bizitza honetan haunitz lezio hartu dut itsu eta sogor izaten irakatsi didana. Arti Tobera 274. Baina nekez egin nuen nere bidea, mukulu sorgorretik, erantzun gabeko enborretik, eraren moldaketara. “Masa sorda”. MEIG IX 137 (en colab. con NEtx). (Dolor) sordo. Min sogor batek arturik gauzkanean, ezertako ez dagola iduri zaio gure buruari. Or QA 143 (152 tbn. min sogor).

  3. “Sorgor (L), anesthésie” Lh.

  Sinonimoak: izond.

      [soraio]: sor, soraio Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. impasible, insensible; aletargado, -a, adormecido, -a; sordo, -a (2) adb. impasible, inmóvil; sordo, -a; adormecido, -a
  fr (1) izond. impassible, insensible ; engourdi, -e, endormi, -e ; sourd, -e (2) adb. impassible, immobile ; endormi, -e, assoupi, -e ; sourd, -e
  en (1) izond. insensitive, numb (2) izond. impassive; immobile; sleepy
  port (1) impassível; apático(a), indiferente

  Erabat sorgor bihurtu zen, traste edo altzari baten pare. [Eszterren ondarea, Sandor Marai / Ander Irizar (Igela, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  sorgor (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:13 pm on 2018/07/16 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  ekortu 

  ad. ekortu, ekor/ekortu, ekortzen 1 du ad. g.er. Erratza pasatu. 2 du ad. Fis., Teknol. Ekorketa egin. Hodi horretan elektroi izpi batek lerroz lerro ekortzen edo garbitzen du pantailaren barneko geruza. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ekortu (S ap. A; VocS (s.v. balayer); -kh- Lecl, Dv, H (ekhorztea)). Etim. v. egordi.

  1. Barrer. Leiçarraga (Decl ã 7v) da ekhortzia como equivalente suletino de eskobatzea. “En BN on le prend aussi au sens de ‘balayer, frotter un plancher'” H. Gelak ekortu enituen egunean, sarthu zaitzat arrotzak etxean. O Pr 608. Amonak sukaldea txukun du ekortzen. “Barre”. Or Eus 124. Etortzen da bada, eta etxea utsik, ekortua (garbitua) ta apaindua arkitzen du. Ir YKBiz 167s.

  2. “(S), aplanir la braise en la brisant” Lh.

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [eskobatu]: erraztatu, eskobatu, isastu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. barrer (2) du ad. (Inform.) barrer, realizar un barrido
  fr du ad. balayer
  en du ad. to sweep
  port varrer

  Twitterrek etxea ekortu du, azken asteetan milioika kontu ezabatuz. [@sustatu, Twitter]
  

  

  ekortu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2018/07/14 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hiltasun 

  iz. Indarrik edo bizitasunik ez duenaren nolakotasuna edo egoera. Nagitasuna da gogoaren hiltasun bat. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  hiltasun (i- B ap. A; H, VocB).

  “1. état, caractère d’un aliment, d’une boisson sans force, sans piquant, sans qualité nutritive. 2. état, caractère d’une personne lente, aphatique, sans énergie. 3. qualité de faiblesse d’une choc, d’un coup” H. “Amodorramiento” VocB. [Nagitasuna da] gogoaren hiltasun bat zeiñetzaz egiten baita presuna hain triste eta pisu non […]. Mat 171. O itxumena! O fedearen illtasuna! Mg CC 148 (v. tbn. CO 218). Ez baitute ongia pratikatzen baizik ere kostumaz eta hiltasunekin. Jaur 118. Cf. Canala Jesucristo 131: Nun zara gaua, ta nun edoijak / Illtasuna, nun zara? / Ez al zatoze Birjiñiaren / Semia estaldutera?, sin duda (por razones métricas y semánticas) errata por illuntasuna.

  Sinonimoak: iz.

      [geldotasuna]: geldotasun, ilauntasun (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. debilidad, apatía, lentitud
  fr iz. faiblesse, apathie, lenteur
  en iz. weakness, debility; apathy
  port iz. debilidade, apatia, lentidão

  Nagitasuna da gogoaren hiltasun bat. (Hiztegi Batua)

  

  hiltasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)