 iz. Eskuak, aurpegia, etab. lehortzeko erabiltzen den oihala.
Sinonimoak: iz.
[eskuoihal]: eskuoihal, eskuzapi, xukadera, toalla (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Labayru, Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es toalla
fr serviette
en towel
port toalha
Eskuetan zuen eskupainuarekin lehortu zituen eskuak!
eskupainu (Pixabay, CC0 Public Domain)
 adb. Jadanik. Ja egina da. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Hiztegi Batuan
ja adlag. Ipar. eta Naf. ‘dagoeneko‘; ‘ordurako‘
Sinonimoak:Â adond. Ipar./Naf.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es adb. (GN/Ipar.) (orainaldian) ya, para ahora; (lehenaldian) ya, para entonces
fr adb. (GN/Ipar.) déjà , à cette heure ; pour lors ; d’ici…
en adb. already
port adb. já
Proiektu horrek ere hizkuntza aniztasuna jardunbideen ardatzetako bat izatea nahi zuen, eta horixe izan zen, hain justu, protokoloaren ernamuina: «Ja eskubideak zehaztuta zeudela, pentsatu genuen interesgarria zela zehaztea eskubide horiek bermatzeko zer neurri hartu behar diren; Kyoton klimarekin egin zen bezala», azaldu du Bilbaok. [Europa osoan bat eginda: eragiten, Arantxa Iraola (Gizartea, 2016-05-24)] (Berria.eus)
ja (Gaurko hitza, CC)
izond. 1. Izaera edo talde desberdineko elementuez osatutako multzoaz esaten da. Batzorde mistoa. 2. Ikastetxe, etab.ez mintzatuz, mutilentzat eta neskentzat dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â iz. Heg. g.e.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) izond. mixto, -a (2) iz. (Heg.) (batez ere pl.) cerilla, fósforo, mixto
fr izond. mixte
en izond. mixed; joint
port (1) izond. misto(a) (2) iz. (Heg.) (batez ere pl.) fósforo
Beste misto bat piztu behar izan du barnea behar bezala miatu ahal izateko. [Larrepetit, Pello Lizarralde (Erein, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Bestalde, izaera misto horren barruan, gaur ordaintzen dutena baino gehiago ordaindu beharko lukete ikasleek, ordaintzen dutena eta jasotzen dutenaren artean desoreka nabarmena dagoelako. [Unibertsitatea eta euskal gizartea gaur, Juan Ignacio Pérez / Pello Salaburu (Pamiela, 2003) ] (Ereduzko Prosa Gaur)
misto (Pixabay, CC0 Public Domain)
 iz. 1. (Ipar.) Deabruari ematen zaion izena. 2. Harridura, haserrea, etab. adierazteko hitza. Ze demontre! (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â interj. beh.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. (Ipar.) demonio (2) izond. (lgart.) del demonio, demonio (de) (3) interj. (lgart.) (-a mugatzailea har dezake; galdetzailearen ondoan erabil daiteke: zer, nor, non, nora, nola…) ¡demontre(s)!, ¡diantre(s)!, ¡demonio(s)!
fr interj. (lgart.) diable, mince
en interj. (lgart.) damn, hell
port excl diacho!, diabo!
Baina, zer demontre dabilkizu buruan? [Desio izeneko tranbia, Tennessee Williams / Xabier Paya (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)
demontre, #27hizki27argazki (FlickrCC, Dabid Martinez)
iz. 1. Sugeen eta beste zenbait narrastiren mihi luze eta mehea. 2. (hed.) Giza mihia, gaitzesgarritzat hartua. 3. Pozoia. Ipuinak badu miztoa, eta suge-miztoa gainera. 4. Intsektuen eztena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegian
mizto (V-gip, G, AN; -st- Lar, Añ (G), vEys, Dv), mixto (G-to, V-gip, AN-ulz-olza), misto, mistu, mixtu, mizko. Ref.: Bon-Ond 141; A; Iz Ulz, UrrAnz y To (mixtua), ArOñ (mixto); Ond Bac (mistu); Elexp Berg.
Etim. Compuesto de *bini ‘lengua’, con el suf. diminutivo -to.
Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. [narrastiena] lengua (2) iz. (hed.) lengua viperina, persona murmuradora (3) iz. veneno, ponzoña (4) iz. [intsektuena] aguijón
fr (1) iz. [narrastiena] langue (2) iz. (hed.) langue vipère (3) iz. poison (4) iz. [intsektuena] aiguillon
en (1) iz. [narrastiena] tongue (2) iz. [pozoia] venom (3) iz. [intsektuena] sting
port (1) iz. lÃngua (2) iz. (hed.) lÃngua viperina (3) iz. veneno (4) iz. [intsektuena] aguilhão m.
Belar artean, bere ustetan zen sugearen antzera, Sethek ahoa zabaldu zuen, eta betortzak eta mizto erdibitua ez baizik egia jaurti zuen. [Maitea, Toni Morrison / Anton Garikano (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Eta eskuez ukitzen ez zuela, puska batean dantzarazi zuen piztia, harik eta, berez-berez, mizto xuria isuriz otzandu zitzaion arte. [Pospolo kaxa bat bezala, Patxi Zubizarreta (Pamiela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Mizto madarikatu haiek! (Elhuyar Hiztegia)
izond. Izartua.
Orotariko Euskal Hiztegia
izardun (Lar, Añ, H).
1. “Estrellado” Lar y Añ. “Cielo estrellado, zeru izarduna, izartua” Lar. Izardun aroz koronadurik. AB Olerk 322.
ixardun. Zure bijotza baratza bat zan / […] zure gogua onoimenezko / ixardun ortze urdiña. Enb 148.
2. (Dv 
A, H). “Qui porte une étoile au front, en parlant des animaux” Dv. “Cheval qui a une étoile au front” H.
3. Oficial, jefe militar. Izar-dun oiek poztuta. Yanzi 79. Beti aurretik zebillen ikasbidea emanaz mutillei (ontan berdin jokatu dute izardun guziak). Euzkadi 24-12-1936 (ap. Alkain 141). Gertakari horrek erakusten du zer gogotako ziren mariñako izardunak eta nola Loti “gorriak” mentura ttipia zuen izar hetarat heltzeko. Larz GH 1960, 229.
Sinonimoak:
[izardun]: izartu
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es izond eta iz. estrellado/da, de estrellas;
fr izond. adj étoilé(e)
en izond. starry, star-filled
port izond. estrelado(a)
cat izond. estelado(a)
 Bandera izarduna.
izardun (Wikimedia Commons, Huhsunq)
iz. ZOOL. Ziprinidoen familiako arrain osteiktiea, ezkata handiz estalitako gorputz fusiforme eta zilarreztatua duena. Igerilari ona da eta intsektu, krustazeo, etab.ez elikatzen da (Leuciscus cephalus). • hegoaldeko katxo. Iberiar penintsulan bizi den katxoaren subespeziea (L. cephalus pyrenaicus). || iparraldeko katxo. Europa osoan bizi den subespeziea, 20-25 cm-ko tamainakoa (L. cephalus cabeda). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[katxo] : adar-apal (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) izond. cornigacho, -a (2) iz. (Zool.) cacho (Leuciscus cephalus); cachuelo (Leuciscus cephalus)
fr aubour
en Leuciscus
Ikusi al duzue inoiz katxoren bat? Eta bisigu bat?
katxo (Wikimedia Commons)
Reply