Recent Updates Page 55 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:12 pm on 2021/06/20 Permalink | Reply
    Tags:   

    ingurutsik 

    Oinak edo eskuak estali barik. (Oñatiko euskeria)

    Oñatiko euskeria

    Ungurruntzian, ingurutsik, ingurutsian egon. Oiñak edo eskuak estali barik euki, esaterako afraketak kaltzetin barik edo sartu barik ibilli, azken fiñian haragixa bistan eukittia.

    Sinonimoak: iz.

    [ingurutsik]: ungurruntzian, ingurutsian (egon) (Oñatiko euskeria)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es con los pies y manos desnudos
    fr sans couvrir les pieds ou les mains
    en without covering the feet or hands
    port sem cobrir os pés ou as mãos

    Testuinguruan

    Ingurutsik atera da etxetik. #gaurkohitza

    https://twitter.com/protoeuskaldun/status/1405980710800920579

     

  • Maite 10:53 pm on 2021/06/19 Permalink | Reply
    Tags:   

    ipurterre 

    adj. Erretxina, berehala haserretzen eta espaka hasten dena. Agure ipurterrea. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ipurterre.

    1. (V-gip, G-azp-goi). Ref.: A; A EY III 372; Elexp Berg ; Gte Erd 212. “Cascarrabias, persona que fácilmente se enoja” A. Ipurterrea izan zan gaztetan. TAg Uzt 190. Muñube ipurterre alena! Loidi 110. Pitodor aberats ipurterreak […] salatu egin zuen. Zait Plat 119.

    2. “Dícese de los tomates defectuosos” Elexp Berg.

    Sinonimoak: izond. beh.

    [erretxina]: erretxin, kakapirri, kakerre, sakerre, pirri Bizk., triperre beh., prakerre g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) izond. cascarrabias, irascible (2)  izond. movido, -a, inquieto, -a
    fr  izond. grincheux, -euse ; grognon, -onne
    en izond. bad-tempered; irritable
    port iz. caderno

    Testuinguruan

    Erabat ipurterrea zegoen eta bere amorraldietan ia burutik eginda zegoela ematen zuen. [Odolaren sua, Irene Nemirovski / Jose Antonio Sarasola (Alberdania, 2012)]

     

  • Maite 9:51 pm on 2021/06/18 Permalink | Reply
    Tags:   

    desosegu 

    iz. Urduritasuna, ezinegona, sosegurik ez duenaren egoera.

    Sinonimoak:
    [ezinegona] : artegatasun Bizk., erreustarzün Zub., erreustasun Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, ‘urduritasun’)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es desasosiego, intranquilidad, pesadumbre
    fr trouble
    en unease, feeling of unease, sense of unease, misgivings
    port desassossego, inquietação


    Esker mila, Josi Sierra, bideoa hain txukun ipintzeagatik!

    #gaurkohitza.ren 5. urteurreunaren harira bildutako argazki eta hitz guztiak ikusi nahi badituzu: Azaleratu zure hitza!

     

  • Maite 8:32 pm on 2021/06/17 Permalink | Reply
    Tags:   

    demas 

    adj. Batez ere Bizk. Beh. Handia, izugarria. Ik. berebiziko 2. Mozkor demasa harrapatu genian atzo. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    demas. (V-m-gip). Ref.: Etxba Eib; Etxabu Ond 113; Elexp Berg. “Enorme” Etxabu Ond. “Muy usado en Eibar, aunque puede sustituirse con una loc. como besterik ez lakua, también en uso. Aboziñau demasa aiz i beintzat” Etxba Eib. “Mozkor demasa arrapau giñuan atzo” Elexp Berg. “Jesus zelebria da demasa” Ib. “Artikuluaz ia beti” Ib.
    Egun orretan beroa ere / egiña zuan demasa. EusJok 61. DEMAS-DEMASA. “(Ezezko esaldietan erabiltzen da). Bada ezpadakoa, kaxkarra. Aurten tomatiak eztare demas-demasak” Elexp Berg. “Felix ikusi dot; gizajua eztago demas-demasa” Ib. DEMASEAN. Txarto demasian ein dau (V-m). ‘Muy mal’. DEMASEKO (V-ger-gip). “Demasekue, exagerado” Ort Voc. “Enorme. Demaseko zartaria artu neban keixatik jausita” Elexp Berg. “Demaseko depositua eindda, baiña guk bete biar aura, e” Ib. Demasekue da, arek neskatuek dabillena! Ort Oroig 40. “Demasekuak esan, entzun, eiñ…, Kristorenak esan, entzun, egin. Demasekuak esan zotsan uskerixa bateaittik” Elexp Berg. .

    Sinonimoak: iz.

    izond. Bizk. beh. [guztiz handia]: demaseko, ikaragarri, itzel, itzelezko, izugarri, ikaragarriko Ipar., izigarriko Ipar., ikaragarrizko Heg., izugarrizko Heg., kristoren beh., upielako Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) izond. (batez ere B) (herr.) enorme, tremendo, -a, exagerado, -a (2)  izond. (batez ere B) (herr.) por demás, enormemente, exageradamente
    fr (1) immense, énorme, excessif, excessive (2) énormément, exagérément
    en (1) enormous, huge, gigantic, tremendous (2) exaggeratedly, excessively
    port (1) izond. (batez ere B) (herr.) enorme, tremendo, -a, exagerado, -a, excessivo, -a. (2)  izond. (batez ere B) (herr.) excessivamente, enormemente, exageradamente

    Testuinguruan

    Mozkor demasa harrapatu genian atzo. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 11:09 pm on 2021/06/16 Permalink | Reply
    Tags:   

    kunkuin 

    adb. Zub. Gainezka, mukuru. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    kunkuin. (künküñ S), kunkuño (künküño S), kunkuina, kuin-kuin, kunkuaña. Ref.: A; Lh (künküño); Lrq /künkün’o/.
    (Estar, etc.) repleto, rebosante. “Repleto. Terrin hori künküñ dago” A. “Plein à deborder” Lh. “Surchargé de fruits (arbre)” Lrq. Emakume bat an ikusi nun birao-izenez kunkuin. Ol Apoc 17, 3 (Ip betherik, IBe josia). Emakumeok, ogenez kunkuin ta askotariko griñaz okiturik […] ez dute iñoiz egiaren ezaguera iristen. Ol 2 Tim 3, 6s (en la ed. de 1958, kuin-kuin). Eta jaun Eretóa ezin igán [jenten] ártín, hánbat beitzién thián künkúño. Lrq Larraja RIEV 1935, 144. Aldiak igaziz, urtez kunkuin eta buru-utsik utzi zaitu. Zait Sof 133. Beren gaztetasuneko oroitzak pilan zetozen beren oroimenera kuin-kuin. P. Etxeberria EG 1956 (9-10), 78. Astelehenian, selaubia, gizonez künküaña zen. Herr 10-5-1956 3. Aleak jentez künküña, biga bost gora gora! Oihügin die müsizienteer. Herr 15-5-1958 3. Mistika gaiez kuin-kuin. Onaind in Gazt MusIx 151. Bi kutxarro olio guriz kuin-kuin. Ibiñ Virgil 47.

    Sinonimoak: adond. Zub.

    [gainezka]: gaindi, gaindika, gainezka, gaindizka Ipar., koka-ahala Ipar., tontorka Gip., gaindiz Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es adb. (ikus gainezka, mukuru) (estar, etc.) repleto/ta, rebosante
    fr adb. débordant, abondamment
    en adb. overflowing (with); filled to the brim, brimmed (with)
    port loc adj cheio até as bordas

    Testuinguruan

    Mariok ez bide zuen kalizez, eki sainduz, urrezko plata eta godaletez kunkuin bete zakua ahantzi? [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)]

     

  • Maite 8:36 pm on 2021/06/15 Permalink | Reply
    Tags:   

    barnebide 

    iz. Edozein etxetako pasaleku edo pasagune luze eta estua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.

    [barnebide] : korridore; pasillo (Heg.)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. pasillo, corredor interior
    fr iz. couloir
    en iz. corridor; hall, hallway
    port iz. corredor

    Testuinguruan

    Barnebide luze hura inoiz bezain polliki hartu nuen eta eskuin muturrean zegoen egongela hartan, Bilboko Miren izeba, Juanita eta Jose Antonio semea ikusi nituen. [Oroitzirriak, Xabier Soubelet (Maiatz, 2012)]

     

  • Maite 9:39 pm on 2021/06/14 Permalink | Reply
    Tags:   

    atxeter 

    iz. Ipar. g.er. Sendagilea. Jan eta hotz, ez da atxeterra poz (esr. zah.). (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    atxeter. Etim. En último término de lat. archiater . (S ap. A; SP, Gèze, VocCB ; ax- SP, Dv, H, A). Médico. “Atxetera (O), médecin. Midikua, dotora” SP. “Aberen atxeterra (S), albéitar” A. La forma con fricativa que traen Duvoisin, Harriet y Azkue se debe a su interpretación de la grafía <-x->, ambigua en Oihenart. Penak handi badituzu atxeterrik aski duzu / Sarri sendoturen zira larruiori oso duzu. E 190. Zauri baninz larruian bada atxeter herrian. Ib. 190. Ian eta hotz, ezta atxeterra botz. O Pr 258. Atxeter zekeneti, abokatu goseti, eta partida bien konseilu deneti, begira adi nola asaieti. Ib. 488. Ez min guziegatik atxeterretara, ez iharduki orogatik auzitara. Ib. 589. Ezi balitu Iainko-atxeter / […] / Izenez Phebus daritzanak, / Hartan egin ber’ esku-lanak, / Eta luen ikertu eta lotu, / Segur da zatela sendotu. O Po 52. Atxeterrek janerazten die zunbait aldiz barazkal aitzinian khorpitzetik liberazteko. Ip Dial 11 (Dv midikuek, It eruskiñak, Ur osagillaak). Ahal den aldi oroz behar da deithu aberen atxeterra. Ib. 80 (Dv, It, Ur abere sendatza(i)lle). Atxeter bat degu emen, mediku bat, oiukirik parragarrienak erdi frantzes erdi euskeraz ematen dituen gazte buru-arin bat. A Ardi 89s. An batzu begi-sendatzaile, bestetzu ortzaginlari, bestetzu barneko eritasunen atxeter (osagile) omen. Zait Plat 13.

    Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

    [sendagilea]: mediku, osakin, sendagile, sendakin, osagile Bizk., bedezi Zub., sendalari g.e., osalari Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es  iz. (Ipar.) médico, -a
    fr iz. médecin ; toubib (fam.)
    en iz. doctor
    port iz. doutor, -a

    Testuinguruan

    Jan eta hotz, ez da atxeterra poz (esr. zah.). (Hiztegi Batua)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel