pitar

iz. 1 iz. Lehen hartziduraren hondakinez eginiko sagardoa. Normandiako sagardoak haien aldean ez dira pitar batzuk baizik. 2 iz. Sagardoa eta ura nahasiz eginiko edari arina. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

pitar (V-gip, G, AN, B, BN, R; SP, Urt I 101, Arch VocGr, VocBN, Dv, H, VocB; pittar V-gip; Gèze 324), piter (B). Ref.: A; Iz ArOñ y Elexp Berg (pittar); Izeta BHizt2.

1. “Petit citre, demi boisson” SP (que cita el ej. de O Pr). “Vinum acinaceum, mahats pipitezko arnoa, mahats pitárra” Urt I 101. “Breuvage fait avec de l’eau et du jus de pommes” VocBN. “Boisson fermentée faite avec des pommes écrasées ou séchées par tranches, et avec de l’eau” Dv. “Par extension, il se dit d’un vin faible. Zure pitarra garastia heldu zaut” H. “Sidra con agua” VocB. “1.º (Gc, AN-5vill, B, BN), aguapié, sidra hecha con residuos de la primera fermentación; 2.º (V-gip, AN, BN, R), vinaza, vino obtenido del orujo de la uva” A. “Se hace con zumo de manzana y agua” Iz ArOñ. “La sidra nueva y dulce. Atzo pitarra naikua eran neban, da gaur berakua” Elexp Berg. “Clase de sidra. Agerrean baute pitarra. Gaztañek yan ta piterra edan” Izeta BHizt2. Cf. VocNav s.v. pitarra. v. pitikin.

Pitar emoiezkoak gozo hobea du ezi ez arno erosizkoak. “Le cidre quón a eu en don”. O Pr 397. Ardo bát jeneroso suábea edo hozpin ta pitarr bát látza. LE in BOEanm 1661. Zingar, arto eta pitarraz. Gy 28. [Sagarduak oraiñ] saltzen dituzte / pitar-modukuak. JanEd I 89. Urteko pitarra izan ezkero. Sor Bar 21. Pitarra betetzeko / nun da zaragia? JanEd II 81. Ez txakoli, ez sagardo, / ez-eta pitarrik. Ib. 73. Pitarra eranez. Tx B I 266. Sagarno gozo, ezti, ahotik ezin-utzi hek, Normandiakoak heien aldean ez baitira pitar batzu baizik. JE Ber 84. Andre Lorentzak pitarra eskañi / ziran banintzan egarri. MendaroTx 112. Pitar trago bat egin eztarria leguntzeko. MMant 24. Lan gogorretan pitarra izaten zan. Zer da pitarra? Sagardo puroa edan bearrean, ur dexente nastu. Albeniz 18. v. tbn. Auspoa 77-78, 14. Auspoa 107, 122.

2. “Pitar, tisana, sobre todo sin cocer al fuego” VocB.

3. “(V-m?), espantajo” A.

Sinonimoak: iz. Ipar.

    [lehen hartzidura edo irakinaldiko hondakinez eginiko sagardoa]: pitikin Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es 1 iz. sidra aguada, aguapié 2 iz. [ardoa] vinaza, vino bajo
fr iz. cidre coupé d’eau
en iz. watered-down cider
port iz. cidra aquosa

Normandiako sagardoak haien aldean ez dira pitar batzuk baizik. (Hiztegi Batua)

pitar (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)