Gaurko hitza

Tagged: S Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:42 pm on 2020/10/10 Permalink | Reply
  Tags: S   

  sarberri 

  iz. Hasiberria.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  sarberri. v. SARTU-BERRI.

  SARTU-BERRI, SARBERRI (L, BN, S ap. Lh; Lar; sarbarri Vc ap. A; Añ). “Novicio, principiante” Lar y Añ. “Recién entrado, novicio, en cualquier ocupación” A. “Nouveau venu, ‘bleu'” Lh. Praile gaztetxu edo sartubarrijak darue nekerik gogorrena. Mg PAb 125. Gatzamalliak bere, izanik sartu barrijak, ikasten dabee neke andijen ta irabazi laburraren bidez zer itxaraten deutseen. Ib. 125. Bere […] soldadubak sartu-barri legez sorrik eta urduriturik egozana. Astar II XII. Bere alabetako gazteen sarberriSor Margaritak bere aizpa ezkonduaren bidez gaztigatu zion. Arr Bearg 423 (ap. DRA). Ik, dakustanez, beti egon gura dok sartu-barri, besteon antzera eskintzariak egin baga. A Ezale 1897, 4b. An egozan sartu barriok [ildakoak], ondar gañean etzinda. Ag Kr 199. Recién entrado (en un edificio, local).Egoki ta bero agurtu zituan jaun sartuberri aiek. TAg Uzt 177. [Zoroetxean] sartu orduko […] esan ei zetsen sartu barriak. SM Zirik 21. Denak begiak sartuberriari buruz itzuli zituzten. JEtchep 102. (Aplicado a cosas).Pekatubaren ultze sartu barrija atera leite erraz. Mg CO 111. Barano aldiz bearnesetik hartua, sartuberria beraz bestearen ondoan. MIH 346. (Con complementos verbales).Jaunaren bidean sarthu berriak, eta oraiño ungi ikhasi gabeak errebelatuko dire. Ch III 7, 2. Untsa beharra günüke orano berriz erakuts lizagien bizitze huna, komentietan sarthü berrier bezala. “Tanquam boni novitii” . Mst I 22, 7 (Ip komentietan sarthü berri; SP ikhastun berri, Ch berthutean aprendiz, Ol asiberri, Pi asibarri). Konpainian sarthu berri bat zen Diego. Laph 170. Apaiz gaztetxoa nintzan ni, Leaburun sartuberria. A Ardi 83. Kaiera sartu-berria dan ontzi illuna. Mok 3. Len esan dutana, argialdian sartu-berri zenbaiti gerta oi zaizkie. Or QA 171. Eta aro ontan sartu-berriak gera. Vill Jaink 77.

  Sinonimoak: iz.

  [sartu berria] : hasiberri

  [nobizio] : nobizio

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1)  iz. novicio, -a, neófito, -a (2)  iz. novel, novato, -a, neófito, -a
  fr  izond. novice, nouveau/nouvelle venu, -e
  en (1)  iz. novice, neophyte (2)  iz. novel, newbie, neophyte
  port (1)  iz. novato (2)  iz. novel, novato

  Testuinguruan

  Sarberriak kantatzera doaz korura. (Elhuyar hiztegia)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:06 pm on 2020/09/03 Permalink | Reply
  Tags: S   

  sasiordeka 

  iz. Laua iruditu arren, gorantz egiten duen bidea. (Euskalterm)|| iz. Ordeka faltsua.  (Egungo Euskararen hiztegia)

  Sinonimoak: iz.

  [sasiordeka] : ordeka faltsu (Euskalterm)

  Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm):

  es iz. falso llano

  Testuinguruan

  Sasiordekan itolarrian dabilena, ito egiten da mendatean. [Xabier Usabiaga, @XabierUsabiaga

  

  Sasiordekan itolarrian dabilena, ito egiten da mendatean!!

  — Xabier Usabiaga (@XabierUsabiaga) September 3, 2020

   
• 

  Maite 9:50 pm on 2020/04/15 Permalink | Reply
  Tags: S   

  saltoki 

  iz. Biz. Zerbait saltzen den, salmentak egiten diren tokia. Ik. saletxe²; saltegi; denda. Plazako saltokietan. Arraina handia denean, saltokira eramaten dute. (Hiztegi batua)

  Sinonimoak

  iz.    [denda]: botiga, denda, saletxe, saltegi

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es iz. tienda, puesto de venta, establecimiento (comercial); lonja, mercado
  • en iz. shop, store
  • fr iz. magasin, boutique ; stand
  • port iz. loja, estabelecimento

  Testuinguruan

  Lantokiaren eta etxearen arteko bidean dauden saltokietan erosi ahalko da. (berria.eus, 2020-04-15)

  

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2020/02/12 Permalink | Reply
  Tags: S   

  solastatu 

  ad. solastatu, solasta, solastatzen || Solas egin, mintzatu. Santuez solastatu ziren luzaz. Emakumeekin solastatzeaz atsegin hartzen duenak, eta ez dela erortzearen beldur erraten duenak, sinetsarazi nahi du ez dela gizon.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  solastatu.

  1. (BN ap. A; Ht VocGr, VocBN, Dv, H (+ -lh-)), solaztatu (H). (Aux. intrans.). Conversar, charlar. “Parler, minzatzea, solastatzea ” Ht VocGr 397. “Converser, s’entretenir” Dv. v. SOLAS EGIN. Nork bere egitekoak egin ditzala eta behar duena behar duenarekin solhasta dadilla. Ax 327 (V 216). Ez solhasta sainduen abantaillez. SP Imit III 58, 2 (Ch etzaitezela halaber iar ihardukitzen sainduen merezimenduez). Solhasta zaitezkenzat bihotzez bihotz zure Jainkoarekin. He Phil 127. Jesus berrogoi egunez solastatzen da bere dizipuluekin. Dv LEd 18. Elgarrekin solastatzen ziren Donapauleko merkatuetan kausitzen zirelarik. JEtchep 51. Solasta zite harekin eta jarraik haren kontseiluer. Ardoy SFran 121. Giristino erlijioneaz luzaz solastatzea. Ib. 220. Frango usu joaiten nintzan haren etxolara, harekin solastatzera. Etchebarne 39. v. tbn. Dh 63. Lf Murtuts 29. Zerb Azk 39. SoEg Herr 12-5-1960, 2. Larre ArtzainE 193.
  (Aux. trans., con objeto directo). Zergatik ordea hain gogotik solhastatzen dugu elkhar? SP Imit I 10, 1 (Ch nondik dugu hanbat gutizia elkharrekiñ mintzatzeko?). ” Solastatu: […] 2.º s’amuser” Lh.

  2. (Aux. trans.). Adular, lisonjear. ” Solhastatzea norbait, mugueter quelqu’un de paroles” SP. Atsegin hartzen du bere burua solastaturik eta inguraturik ikusteaz. SP Phil 28 (He 27 lakhet baitu bilhatua eta balakatua izatea). Ordea, sarri elhatuko zarete eta guzien aitzinean iarriko zarete elkharren solhastatzen. Ib. 289 (He 289s elkarri amodiozko solhasa eta mainak eginen diotzotzue). Atsegin hartzea begietsia, balakatua eta solhastatua izaiteaz. Ib. 416 (He 420 begistatua, maiñatua eta balakatua izateaz atsegiñ hartzea). Baldin emakume batek lekurik ez emanagatik solhastatua izaiteko, plazerik hartzen badu nihork hura solhasta dezan, gaizki erraitekoa da hargatik. Ib. 447.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

  [solas egin]: hitz egin, hizketatu, jardun, mintzatu, solas egin, ele egin Ipar., ele eman Ipar., elekatu Ipar., iharduki Ipar., mintzo izan Ipar., berba egin Bizk., ele erran Zub., elestatu Zub.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da ad. (Ipar.) hablar, conversar
  fr da ad. s’entretenir, converser
  en da ad. to talk, to chat
  port da ad. (Ipar.) falar, conversar

  Luzaz solastatu ginen. (Elhuyar hiztegia)

  

  solastatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:35 pm on 2020/02/11 Permalink | Reply
  Tags: S   

  seguru 

  iz. 1 adb. Heg. Dudarik edo zalantzarik gabe. Ik. segur; ziur 2. Seguru dakit ez zabiltzala zu niregandik ihesi. Egia den ala ez den seguru jakin ez. 2 adb. Heg. Arriskurik gabe. Jainkoaren adiskidea banaiz, seguru nago arerio guztietatik. 3 adj. Heg. Ziurra. Ik. segur 2. Hizkuntza eredu eta gidari segurua. Gauza segurua da. 4 adj. Heg. Hutsezina. Bekatu guztien erremedio seguru eta erraza. 5 adj. Heg. Arriskurik gabea. Bide zuzen eta segurua. Euskararen zoria ez da gauza segurua, askozaz hobekiago dabil munduan judua. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  adond. Heg. [ziur]: ziur, ziurki, aments Ipar., segur Ipar., segurki Ipar., eskier neol., gertuz zah., segurik Ipar. g.e., gertuki Ipar. zah., ziertoro Heg. zah., arean Bizk. zah.
  izond. Heg. [ziurra]: ziur, segur Ipar., eskier neol., gertu zah., zierto Heg. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (Heg.) [ziurra] seguro, -a (2) izond. (Heg.) [arriskurik, kalterik ez duena] seguro, -a (3) izond. seguro, -a (4) adb. (Heg.) [ziur] seguro, -a, con seguridad (5) adb. (Heg.) seguramente, según parece, según dicen (6) adb. [arriskurik gabe] seguro, -a (7) iz. Ik. aseguru
  fr (1) izond. [ziurra] certain, -e, assuré, -ée (2) izond. [arriskurik, kalterik ez duena] sans risque (3) izond. sûr, -e (4) adb. [ziur] sûr, -e, avec certitude (5) adb. sûrement, certainement, à ce qu’il paraît (6) adb. [arriskurik gabe] sans risque
  en (1) izond. [ziurra] sure, certain (2) izond. [arriskurik gabea] safe (3) izond. [ziur] for sure, certainly, for certain (4) adb. [arriskurik gabe] safe

  Interneten erabilera seguru eta arduratsuari buruz hausnartzea ezinbestekoa da. 

  

  seguru (Argazkia: Safer Internet Day)

   
• 

  Maite 4:22 pm on 2020/02/07 Permalink | Reply
  Tags: S   

  sotiltasun 

  iz. Sotila denaren nolakotasuna. Begiramenik, sotiltasunik eta garbitasunik ederrenez. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  sotiltasun.
  1. “Subtilité” Ht VocGr 428.
  2. (Vc ap. A; Añ). “Hermosura” , “pulidez” Añ. “Robustez” A. “(Sal, R), elegancia en el porte” A.
  3. (c. sg. A). “Mansedumbre, docilidad” A. Erromarrak ikusirik Juduak etzietela nai luketean bezain sotilltasun andia erakusten, aien mendean bizitzeko. Lard 538. Ar itzazu bere (Jesusen) sotiltasuna, humiltasuna eta otzantasuna miragarriak. Anima konsolatzallea 512 (ap. DRA).
  4. (G, L, BN, R ap. A ). Discreción. ” Urhets horiek egin behar dire sothiltasunekin, elhebiderik eman gabe, […] avec habileté” H (s.v. urhatsa). “Discreción, circunspección” A. Onik berebizikoenek kabi egin zuten aren baitan, eta begiramenik, sotiltasunik eta gurbiltasunik ederrenez, egin ere. Zait Plat 6. Oratik [= Horaziok] neurri, sotiltasun eta garaitasun sentikizuna du ezaupide. Gazt MusIx 62. Oar zaiozu azkeneko aapaldiaren sotiltasunari, aurreko neurtitza berrirotzean. Ib. 68. (V ap. A, que cita el msOch; Izt). “Cortesía” A. ” Sotiltasunaz etorri, con buenos modales, con cortesía” Izt 30v. “Modales” Ib. 74r.
  5. “(V-ger-ple, AN), tristeza” A.
  6. (Vc ap. A).Nobleza. XOTILTASUN ( (H)), TXOTILTASUN ( (Lar)). a) “Lindeza” Lar. b) (H). Agudeza, inteligencia, astucia. c) Modestia. Espiritu Santuaren sorkari edo frutuak amabi dira: […] Amaikagarrena, xotiltasuna. KIkG 22s. (KIkV 35 eratasun)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  1. adeitasun, jentiltasun. Ant. laztasun.
  2. leialtasun, zintzotasun, prestutasun. Ant. desleialtasun, harrokeria.
  3. dotorezia, edertasun, lerdentasun. Ant. itsuskeria, trakestasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. prudencia, discreción; cortesía; distinción, elegancia; ingenio
  fr iz. douceur, amabilité, docilité, discrétion, élégance
  en iz. subtlety; prudence, caution, wisdom; courtesy, politeness
  port iz. prudência, discrição

  -Nola sartu zara nahaspila honetan? [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  sotiltasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:19 pm on 2020/01/29 Permalink | Reply
  Tags: S   

  soberaxe 

  adb. Ipar. Gehiegitxo. Ik. soberaxko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  SOBERAXE (L, BN, S; Lh; H), SOBRAXE (H). Ref.: Lh; Lrq. a) (Con verbos). Un poco demasiado. “Un peu trop” Lrq. v. soberaxko. Eta ikhusirik andere urguillutsu bat bere buriaren, bilhoen […] eta gorpitziaren soberaxe edertzen […]. Tt Onsa 109. Gaitz da jan-edanetan ahoko gostuari sobraxe ez behatzea. Dh 54 (v. tbn. 75). (Con adj.). Errumeko kolazioniak zoin baitira soberaxe handi eta anple. Tt Arima 59. Hari iduri zaiko balena anderia / soberaxet dela lodia. Arch Fab 183. Nik egin dutan lana enetako sobraxe gogor izan da nore adin andiagatik. ‘Un poco demasiado duro’. ZMoso 89. b) (Soberaxe izan, en 3.ª pers. sing.). Ser algo excesivo. Kotoin marratu, angeles xuria, / etzaie aski gainekotz propia. / […] Pekina da sobraxa [sic], perkala gutixe. Rob in BertsZB 185. Buru bat galtzen duenarentzat, hori bera soberaxe da. Dv Lab 214. Eiheazaiñ bazia behar da lakhatü / bena sakü hüstia soberaxe düzü. Xikito 2. Hortakotz, lehenbizikorik aiphatu ditugun zazpi hiriak balitazke aski, soberaxe kasik. JE Bur 48. (Con aux. bipers.).Parecer algo excesivo. Hau, diotzo, zaitak soberaxe. Gy 101.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

  [soberaxko]: askotxo, gehiegitxo, gehiegixko, larregitxo, soberaxko Ipar., lartxo Bizk., gehitxo beh., gehixko beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) (un poco) demasiado
  fr adb. (un peu) trop
  en adb. (a little) too much
  port adb. (um pouco) demais

  Soberaxe iduritzen zait. (Elhuyar hiztegia)

  

  soberaxe (Argazkia: SocialButterflyMMG, Pixabay CC0)