Gaurko hitza

Tagged: T Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:39 pm on 2022/05/07 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txima-jario 

  1 adj. Txima asko dituena. Urka ezak! —oihu egin zuen emakume txima-jario batek. 2 (Adizlagun gisa). Bistan duzuenez, errukarri natorkizue, ia esku-hutsik eta txima-jario. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  TXIMA-JARIO (Estar, etc.) desgreñado. Emaztea, ura ere gizen xamarra, itsusia, beltza, zikiña, txima-jario aritzen zan uskeriak saltzen, orraziak-eta. Anab Poli 81s. (Como adj. pleno). Emakume erdi-sorgin, gerri-me, anka-luze, tximajario bat bigarren bizitzan. Loidi 117. Bentura potoloa, Poli lerdena, Balentin ixilla, nagusi kopetilluna ta andre txima-jario. Anab Poli 110. (Uso sust.). Amundatarren etxean ere, iñor ez; goiko bizitzako txima-jario ark ez zekien ezer. Loidi 157.

  Sinonimoak: iz.

  [txima-jario] : adasdun; tximaluze, ile luzedun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. melenudo, -a, greñudo, -a
  fr izond. chevelu,
  en izond. long-haired, shaggy
  port izond. cabeludo(a)

  Testuinguruan

  Dama batek, ordea, gogoko zuen txima-jario ibiltzea, eta inpresio bitxi samarra eragiten zuen. [Zazpi urkatuak, Leonid Nikolaievitx Andreiev / Jose Morales (Alberdania-Elkar, 2006)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:03 pm on 2022/04/27 Permalink | Reply
  Tags: T   

  turrustaka 

  adb. Isurkariez mintzatuz, ugari. Ik. purrustan; zurrutaka. Isurtzen dute ura ez xortaka, baina bai turrustaka. || Ezpain luzeetarik gezurra turrustaka aurtikitzen duelarik. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  turrustaka. (S ap. Lrq ; Hb, Dv, H). A borbotones, a chorros, abundantemente. “Mendia behera turrustaka jausten ziren urak, les eaux descendaient à torrent la montagne” Dv (s.v. turrusta). “Dirua derabila turrustaka, il manie l’argent à pleins mains” H (s.v. turrusta). “À torrents” Lrq. v. purrustaka. Fidel izan delakoz, graziarik abondantenak turrustaka jaitsiren dira hartara. MaiMarIl 97. Hibaiak ilkhi diren tokira bihurtzen dira, berriz ere turrustaka goateko. Dv Eccl 1, 7. Jo duelakotz harria, eta urak atheratu direlakotz, eta turrustaka bazterrak estali dituztelakotz. Dv Ps 77, 20 (78, 20 Ol turrustaka; v. tbn. Dv Cant 4, 15 thurrustaka). Hedoiek iduri dute uhaitz batzu direla, ixurtzen dute ura ez xortaka bainan bai turrustaka . Prop 1884, 180. Ezpain luzetarik gezurra turrustaka aurthikitzen dielarik. Othoizlari 1960 (n.º 23), 289. Gomitak igorriak zezkeien […]: arnoa turrustaka ixuri beharra zen… GH 1974, 60.

  TURRUSTAKAZ. Harentako elizan othoitziak turrustakaz. SGrat 11.

  Sinonimoak: adond.

  [ugari]: turrustan, turrustaz Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. a chorros, a cántaros
  fr adb. à torrents, abondamment
  port adb. a jorros

  Testuinguruan

  Isurtzen dute ura ez xortaka, baina bai turrustaka. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 11:46 pm on 2022/04/14 Permalink | Reply
  Tags: T   

  dandarrez 

  adb. Bizk. Arrastaka. Etxerik etxe dandarrez erabili zuten Jesus. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  DANDARREZ (V-m ap. A; Añ), (V-arr ap. A). A rastras, arrastrando. “Rastrar, arrastrar, (c.) […] arrastaka eroan, dandarrez eroan” Añ (tbn. s.v. arrastrar). v. arrastaka, HERRESTAN. Tr. Documentado sólo en la tradición vizcaína.

  Zati bat janda, darue enparauba dandarraz <-as> euren abija edo leza zuluetara. Mg PAb 110. Etserik etse dandarrez erabilia. Añ EL2 189. Begira egiozu zeure Seme […] arantza zorrotzez koroatuari, iraunez, barrez eta otsez, dandarrez barregarri erabiliari. Ib. 112 (Harriet traduce erróneamente: “au milieu des […] vociférations”, y deduce un supuesto “Dandarra (V), cris confus de plusieurs vociférant ensemble”). Bera dabil dandarrez pekatarien atzean. Zav Serm I 38. O baiña mina! Gaur erdaldunak / Darabilguez dandarrez! AB AmaE 75. Dandarrez oe azpian sartu yaken. LA Abeja 2, 64 (ap. DRA). Ekaitz gogorren bat dakar aize onek dandarrez. A BeinB 39. Jakiebenean otsoa ilda egoala basoan, eroan eben errira, ta dandarrez erabilli eben kale guztietan. Echta Jos 247. Iru tenga lotuta / bere buztenian / dandarrez zituala / jarri neutsanian, / proban bezela jun zan / arin indarrian. Noe 109. Lurrera bota-agiñian eta dandarrez erabilli-zorijan. Otx 148 (v. tbn. 156 dandarrez eroan). A zan mutillaren traiea, txori gangulak garrittik bera dindilizka dandarrez eroiazalarik! Ib. 156.

  Sinonimoak: adlag. Bizk.

  [arrastaka]: herrestan, narras, narrasean, narraska, herresta Ipar., herrestaka Ipar., arrastaka Heg., tatarrez Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) a rastras, arrastrando
  fr se traîner
  en dragging
  port arrastado(a)

  Testuinguruan

  Idazmahaiko aulki jiragarria oin batez dandarrez eroan zuen Mentxuk bera zegoen tokiraino, eta berton jesarri. [Odolbildua, Josu Landa (Susa, 2002)]

  

   
• 

  Maite 10:07 pm on 2022/04/05 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txokon 

  adj. Gip. eta Naf. Platerez mintzatuz, sakona. Plater azalak eta txokonak.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txokon. v. sakon.

  Sinonimoak: iz.

  [txokon]: sakon (platera) [Adorez Sinonimoen Hiztegia]

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (plato) hondo
  fr izond. écuelle
  en izond. soup plate
  port izond. (prato) fundo

  Testuinguruan

  Ondoren, plater txokon baten gainean jarriko dugu xukatzeko ontzia, isuriko dituzten zukuak eta odola jasotzeko. (sukaldean.eus)

  

   
• 

  Maite 10:24 pm on 2022/04/04 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txotor 

  iz. Bizk. g.er. Bekatxoa.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txotor.

  1. “(V-ger-m), orzuelo” A. v. 1 zeldor.

  2. (V-ple ap. A ; Izt). “Copos de nieve, erur matasak, erur txotorrak” Izt 30r. “Copo pequeño de nieve” A.

  Sinonimoak: iz. Bizk. g.e.

  [begitxindorra]: begitxindor, bekatxo, beltxor, betxindor Bizk., betor g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. orzuelo (2) iz. copo pequeño de nieve
  fr (1) iz. orgelet (2) iz. petit flocon de neige
  en (1) iz. sty, stye (2) iz. small snowflake
  port (1) iz. terçol, terçolho (2) iz. pequeno floco de neve

  Testuinguruan

  Bidean txotorra topatu genuen. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2022/03/14 Permalink | Reply
  Tags: T   

  tulipa 

  1 iz. Zitoriaren familiako landarea, sustrai erraboilduna eta hosto luzaranak dituena, kolore biziko lore bakar ikusgarria ematen duena; landare horren lorea (Tulipa gesneriana, etab.). Ik. idi-bihotz. Holandako tulipak. Tulipa beltza. 2 iz. Lanparetan argia iragazteko edo apaingarri gisa, argia inguratuz jartzen den estalkia, bereziki tulipa-lorearen antzeko forma duena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  tulipa.

  1. tulipan (A, que cita el msLond ), tulipai (Lar Izt 47 y Lcq 158). Tulipán. Jazintoak, anemonak, tulipak eta narzisoak landatu. ArgEgut 1922, 25.

  2. (Alth Bot 17→A). “Pivoine, à tort, tulipa, asto lilia” Alth Bot 17.

  Sinonimoak: iz.

  [idi-bihotza]: idi-bihotz (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Bot.) tulipán (Tulipa sp.) (2) iz. [beirazko pantaila] tulipa
  fr iz. tulipe [fleur]
  en iz. tulip
  port iz. tulipa

  Testuinguruan

  Enarak etortzen diren garaian galtzen dituzte tulipek petaloak. “Tulipa-petaloak erauzi ditu haizeak; haiekin haizatu da gure poza”, idatzi zuen alargunak. [Errautsera arteko sugarra, Imanol Zurutuza (Elkar, 2002)]

  

   
• 

  Maite 9:47 pm on 2022/02/28 Permalink | Reply
  Tags: T   

  tiramen 

  iz. (Arma baten) helmena edo irispidea. Dominikanoen komentu zaharra moskete baten tiramenean nuen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  tiramen.

  1. (L-ain, Sc ap. A; Dv). Alcance (de algo que se lanza o dispara). “Portée de fusil, de pierre” Dv.
  Eta goan zen eta jarri balazta tiramen batean. Dv Gen 21, 16 (Urt balesta aurthik kolpe bat bezala, Ur uztaiak bota dezaken ainbeste, Ol y Ker gezi-bide ainbatez, Bibl arranbel tiro baten helmenean). En DFrec hay 2 ejs.

  2. “Reclamación, derecho a reclamar” A Apend. .

  Sinonimoak: iz.

  [tiramen]: helmen (Berria estilo liburua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. alcance [de un arma]
  fr iz. portée [d’une arme]
  en iz. range, reach, scope
  port iz. alcance [arma]

  Testuinguruan

  Misil berriek tiramen handiagoa dute. [Estilo liburua, Berria]