iz. Arkit.Kupula batez eta haren euskarri diren zutabe sail batez osaturiko eraikin biribil txikia.Done Petri Montoriokoaren tenpletea. (Hiztegi Batua)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Arkit.) templete fr iz. templete, kiosque en iz. small temple; cupola, shrine port iz. pavilhão, galpão
Testuinguruan
Batera erabaki zen Gernikan eta Habanan arbolari tenplete greziarra eranstea, modan zegoelako herri sinbolo lokalak demokraziaren sinbolo klasikoarekin lotzea. [Bizitzea ez al da oso arriskutsua?, Joseba Sarrionandia (Pamiela, 2018)
iz. Heg.Herr.Tabernaz taberna baxoerdiak hartzen ibiltzen den pertsona.Gero eta urriago dira txikiteroak. Txikitero-kuadrilla bat. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
txikitero. “Poteador, chiquitero. Txikitero amorratua da Bandako diretoria” Elexp Berg. . Bilbo aldeko txikiterotan be asko egon, eta auek, egun onentzat aspaldian baru eginda, atxur galantak egun orretan . Gerrika 106.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Heg.) (lgart.) chiquitero, -a fr iz. en iz. port iz.
Testuinguruan
Gero eta urriago dira txikiteroak. (Hiztegi batua)
1. Insustancial, bobalicón. v. ttokol, totolo (2). Barthou minixtro ohi gaztea gure Berdoly tokoloaz bertzerik dena, nahiz bardin tzarra, bederen bi zangoek goiz arrats beti xutik daukatena. HU Aurp 145.
2. “(V-arr-oroz), gordinflón” A. v. totolo.
3.(G-azp). Llenazo, pesadez de estómago. Koipe pillo au artzen badet, egun guzirako tokoloa egingo zaidak nere urdaillean. NEtx LBB 186.
1 iz. Teknol. Forma jakineko xafla edo pieza zapala, zerbait marrazteko eredu gisa erabiltzen dena. Diseinu aldetik ezagutza mugatua dutenek aldez aurretik egindako txantiloiak erabiliko dituzte. 2 iz. Inform. Aurrez prestaturiko dokumentu-eredua, beste dokumentu batzuk sortzeko baliatzen dena. OpenOffice-en txantiloi biltegian ekintza askotarako balio duten txantiloiak aurki daitezke. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
txantiloi. ” Txantxilloi (V), escantillón, regla o plantilla que se usa en diversos oficios mecánicos” A. Cf. VocNav: “Chantillón. El chantillón de la ciudad de Pamplona era la vieja tabla del fiel contraste, en la que figuraban inscritos los artÃculos de las artesanÃas locales, como lienzos, sayales, márfegas, cotonados, etc., que radicaban en las antiguas rúas de los Sacos o Zacuninda y de las BurullerÃas”. En DFrec hay 3 ejs. Cf. txantxilloi.
adb. Bakoitza bere txandan, elkarri txanda emanez. Ik. aldizka. Apaiz sail bakoitzak aste osoan bete behar zituen Jaunaren etxeko eginkizunak, txandaka. Egun onak eta txarrak txandaka izaten ziren. Txandaka hartu gaituzte nahigabeak eta pozak. Berokia txandaka erabiliko dugu, aste batean zuk eta bestean nik. Txandaka dugu biok burdina urtzeko lana. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
txandaka.
1. (V, G, AN-gip; Lar, Añ (G), H (<ch->)), xaindeka (L-côte), xadaka (Hb), txainaka (AN-gip). Ref.: A (txandaka, xaindeka); SM EiTec1 (txibiri); Garbiz Lezo 279; Etxba Eib; Elexp Berg ; Gte Erd 40 y 244. Alternando(se), por turnos. “(A) veces, por veces, alternando, aldizka, txandaka ” Lar, Añ. “Por turnos, alternativamente. Ola aundi oietan gau ta egun lan egin oi da, baiñan txandaka, gabez batzuek, besteak guk bezela ” A. ” Gure tallarrian, sapatuetan, txandaka eitxen juau zeñek atara txibirixak ” SM EiTec1 (s.v. txibiri). ” Barriak eta negarrak txandaka ibiltzen dira ” Etxba Eib. . ” Anai-arrebak txandaka zaintzen dabe ama ” Elexp Berg. . ” Egun onak eta txarrak txandaka izaten ziren (G-azp-goi, AN-gip)” Gte Erd 244. v. aldika. Tr. Documentado sólo en autores meridionales. En DFrec hay 7 ejs. de txandaka. Oitu zaite Meza nagusietara txandaka bada ere. AA III 411. Geroko egun batzuetan Apostoluak ondotik kendu etzitzaiozkan, eta zeruko Aingeruakin txandaka progua egiten zioten. Lard 536. Txandaka bata bestearen buru edo agintari asteoro bakoitza izatea. Aran SIgn 95. Egoten ziñala gau ta egunetan / barautan, / orazio, / zilizio / azoteakin txandaka. MSIgn 346. Meralla txandaka ibilliko degu, aste batean zuk, eta bestean nik. Moc Damu 9. Apaiz-sail bakoitzak aste osoan bete bear zituen Yaunaren etxeko eginkizunak, txandaka. Ir YKBiz 2n. Auziei buruz iritzbideak ezartzea, aitatu ditugun lege-onuemallariak, txandaka, egin bezate. EAEg 30-12-1936, 684. Txandaka degu biok burni-urtze-lana. NEtx Antz 18. Arkitu ote litezke une berean guregan Aingeru ona ta gaiztoa? –Ez uke arrigarri; baña naiago diñat txandaka iduritaratzea, batak edo besteak eragiten gaitunean. Or QA 57. Anai-arrebak txandaka egin oi zuten zaiketa. Etxde JJ 249. Egin zituzten aurrerako ta atzerako jira-birak, eskuak eta oñak txandaka lurrean jarrita. Anab Poli 111. Goardiak ere egiten giñun txandaka. Salav 73. Txandaka artu gaituzte naigabeak eta pozak. NEtx LBB 74. Igande ta jaiero, musika taldeagaz txandaka, lau pieza joten zituan tanboliñak. Etxabu Kontu 40. [Paketea] bizkarrean txandaka artuz, abitu giñan Gorrotolan gora. JAzpiroz 152. Beti batek irabaztekotan, ez dago zer egiñik. Txandaka bear dira tristurak eta pozak. Albeniz 169. v. tbn. Bil 131. Ag Kr 13. Bilbao IpuiB 91. SM Zirik 9. Erkiag BatB 51. Osk Kurl 74. Ataño TxanKan 145. Gauetan, txandaka-txandaka, bi lagunek guardia egiten genion erri guziari. Alkain 34. (Con sentido espacial).Alternando. Esan bear det errenkada batean baso piñua eta bestean insignis txandaka aldatu zituztela. Munita 69.
2. tandaka (R ap. A), dandaka (BN ap. A; VocBN, H). “Par pac” VocBN . “Par fois, Ã reprises; par termes” H. “A plazos” A.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
esadb. por turnos, a turnos, por tandas, alternando fradb. alternativement, à tour de rôle, chacun à son tour enadb. by turns, in turns portadb. em turnos, em lotes, alternando
Testuinguruan
Txandaka joan dira sartzen Landako gunera bisitariak, pilaketarik gabe. [Ainhoa Sarasola (mold.), Berria.eus]
du ad. taxutu, taxu/taxutu, taxutzen || Taxua eman, itxuratu, moldatu. Ik. tankeratu. Bertsoen tankerara taxuturiko olerkia. Liburuak gai aberatsa du, ongi taxutua eta zehatz eta garbi aditzera emana. Zumarragan taxutu zen zeharo, eta biribildu, asmo eder hori. Ederki taxuturiko gizakiak ugaritu ditu eleberri honetan. Definizio moduan taxuturiko esaera. (Hiztegi Batua)
Bizitzea egokitu zitzaizkion garai nahasi eta arriskutsuek taxutu zuten bere lana eta gogortu oinarritzat dituen argudioak. [Herritarra, Thomas Hobbes / Esteban Antxustegi (EHU, 2004)]
Reply