toles

iz. 1 iz. Gai malgu baten zatia, gai beraren beste zati baten gainean, lodiera bikoiztuz, biltzen dena. Zapiaren hiru tolesetan. 2 iz. Itzulingurua; itxurakeria, zurikeria. Erantzun ezazu zuzen eta tolesik gabe. Tolesik gabeko neska. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

toles (V ap. A; Lar, H, Zam Voc), tolez (Izt 40r), toloz (V-m ap. A), tolest (Lar).

1. “Pliegue”, “inflexión, dobladura”, “plegadura” Lar. “Tolea decimos a la dobladura, y también tolesa, tolesta” Ib. (s.v. estola). “Doublure, pli, double. Toles bat egitea, faire un pli. Toles bitan biltzea, ramasser une étoffe en deux doublets” H. “Pliegue, dobladura” A. v. tolestura. Egin zuen] bere saskian tolestaturik arkitzen zen oial batean gurutz bat eta heri-behatzez oiala ukitu bezain laster […] erre zituen oial-tolest guziak. Mb IArg I 256. Beronika Santiak […] iru dobleko zapi garbi bat artu eban […] eta iru tolezetan bere arpegija estanpaurik […] itxi eutsan. Oe (ed. 1787) 158s. [Bere kaparen toles-artetan ume bat dakar. Camp Ezale 1897, 228a. Elurraren beldur ez da: guziek […] toles-biko yantzia bai bait dute. Ol Prov 31, 21 (Ker toles-biko jantziak daroez; Dv soineko bikhunak dituzte, Ur daude forrodun soñekoakin, BiblE baitaude ongi jantziak).

2. (Añ, H, A), tolez (V ap. A; H (V, G)), toloz (V-m ap. A). “Au fig., duplicité” H. “(V-m?), doblez, insinceridad” A (que cita el ej. de toles baga de Uriarte; v. tolesgabe (II)). “Doblez de carácter, hipocresía” Ib. Etzuan tolesik, ezta ere gandurik biozpekoak, emakume erneari dagokionez, estaltzeko. TAg Uzt 54.

Sinonimoak: iz. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

[toles] : tolestura, izurdura, izur. Ant. ximur, ximurdura.
[toles] : toleskeria, itzulinguru, faltsukeria, azaluskeria, itxurakeria

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. [izurra] pliegue, plegamiento, doblez (2) iz. [faltsukeria] falsedad, doblez, fingimiento, hipocresía (3) izond. [faltsua] falso, -a, hipócrita
fr (1) iz. [izurra] pli, doublure (2) iz. [faltsukeria] duplicité, fausseté, hypocrisie (3) izond. [faltsua] faux, fausse, hypocrite
en (1) iz. [izurra] fold, pleat; wrinkle (2) iz. [faltsukeria] hypocrisy, duplicity (3) izond. hypocrite, dishonest, insincere
port (1) iz. prega, dobra (2) iz. [faltsukeria] falsidade, hipocrisia, doblez, dobrez (3) izond. [faltsua]  falso, -a, hipócrita

Erantzun ezazu zuzen eta tolesik gabe. (Hiztegi batua)

toles (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)