txerrikeria

1 iz. Zikinkeria. Bazter guztietan dago hemen txerrikeria. Beti txerrikeriak jaten. 2 iz. Lohikeria, lizunkeria. Inon diren txerrikeriak esaten. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

txerrikeria.

  1. (det., Lar, Añ (G, AN)), txarrikeria (V; (det.).Añ (V)), txarrikeri (A Morf 68), txerrikei (G-azp), txerrikaria ((det.).Añ), txarrikaria ((det.).Añ). Ref.: A (txarrikeria); Etxba Eib y Elexp Berg (txarrikerixia); ZestErret (txerrikei). Suciedad, porquería; cochinada, guarrada. “Porquería” Lar, Añ. “Porquería, suciedad, inmundicia” A. “Baztar guztietan dago amen txarrikerixia” Etxba Eib . “Etxe aretan jeuan txarrikerixia” Elexp Berg. “Hau dek txerrikeia dona hemen: erropak alde batian, trastiak bestian” ZestErret.
    Mendebal putza eta uriol andia ta isuski asko bear dira dagoan txarrikeria kentzeko. Ezale 1899, 12a. Kuraziño gauzetan txarrikeririk etxaok edo obeto esateko, txarrikeriak izaten dozak gustiak. Kk Ab II 13. Txomin-Saguk saltze-eban “txarrikerie” ia nok edan biar eban. Ib. 90. Ni […] edari eder-gozuak gordeten dittubezan ontzijetarikua nozu eta zu, barriz, edozein zantarkeri botateko edo biarba, txarrikeri andijaguak egitteko erabilli oi diranetarikua. Otx 55. Sagu higuingarri bat ekarri euskun ezkatzera […]. Txarrikeri hori botetan ezp’ok epherdixa berotuko xeuat! Osk Kurl 48.
  2. txarrikeria (V ap. A). “Lascivia, deshonestidad” A. Inmoralidad. Eskolia bide dala, gaur arin zabaltzen da irakaste ona, baña astakeriya ta txarrikeriya be bai. Kk Ab II 80.
  3. txarrikeria (V-gip), txerrikei (G-azp). Ref.: Etxba Eib y Elexp Berg (txarri-); ZestErret. Cerdada, acción vil. “Arek eiñ destan txarrikerixia, ez da aztutzekua” Etxba Eib. “Olako txarrikerixaik ezidak neri eiñ” Elexp Berg.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[bilaukeria]: belzkeria, bilaukeria, doilorkeria, gizatxarkeria, zipozkeria, zitalkeria, kiskilkeria Ipar., kakazkeria g.e., laburkeria g.e., zirtzilkeria Ipar. g.e.

[zikinkeria]: berdekeria, gordinkeria, haragikeria, lizunkeria, lohikeria, urdekeria, zikinkeria, indezentzia beh., haragikoikeria g.e., haragikoitasun g.e., likinkeria g.e., limurkeria g.e., luxuria g.e., desoneskeria zah., likiskeria Ipar. jas., pailardiza Ipar. zah.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. (lgart.) [ekintza] marranería, marranada, cochinada, guarrada (2) iz. (lgart.) [zaborra] porquería, suciedad; mierda (3) iz. (lgart.) [zitalkeria] cerdada, canallada, jugada sucia
fr (1) iz. (lgart.) cochonnerie, vacherie (2) iz. (lgart.) saleté ; saloperie (fam.) (3) iz. (lgart.) [zitalkeria] canaillerie
en (1) iz. (lgart.) [ekintza] dirty thing, disgusting thing (2) iz. (lgart.) [zaborra] dirt, filth (3) iz. (lgart.) [zitalkeria] dirty trick
port (1) iz. (lgart.) [ekintza] porcaria (2) iz. (lgart.) [zaborra] porqueira, sujeira, imundície (3) iz. (lgart.) [zitalkeria] canalhice, canalhada

Testuinguruan

Eta orain zeinek garbitu behar du txerrikeria hau guztia? (Elhuyar hiztegia)