uhanditu

uhanditu, uhandi, uhanditzen 1 da/du ad. g.er. Harrotu. Hainbeste zorionekin aurkitu zenean, bihotza uhanditu zitzaion. 2 da/du ad. g.er. Urez hanpatu. (Hiztegi batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

1. (H), uhantu (SP→Dv, A, H). “Devenir hydropique. Uhantua, hydropique” SP. “Rendre ou devenir hydropique; causer ou être atteint de tympanite” H. (Lar, H (+ ua- V, G)), uhantu (H), uaunditu (H). Hinchar(se). “Hincharse” , “abotagarse, hincharse como una bota”, “embotijarse, hincharse” Lar. ” Belar bustiak uanditzen ditu abereak, l’herbe humide gonfle les animaux. […] Belar bustia janez uanditzen dira abereak, […]” H. (AN-5vill ap. A ), uranditu (V, G, AN ap. A ), urhantu (L-côte, BN ap. A ), urhauntu (L, B, BN-baig ap. A ). “Hincharse (algo puesto a remojo)” A. “Arrufar, curar la madera metiéndola en el agua” , “meter grandes maderos en el agua para hincharlos” Ib. ” Urhantu (BN-mix), dejar corromper el lino en agua, para separar la arista” Ib.
Goizaldeak ere liho ur-hantzen deramatzate. Lf GH 1924, 393. Empaparse.
O mokadera, lienzo txuri alako negar tantaz bete ta uanditu ziñatenak! Lar SermAzc 46.

2. (H, A (que cita a Izt y Lard)). Envanecer(se). Aiñ arro dabill, […] ta bere buruz betea ta uanditua dago, non dirudien iñor ere eztaukala ezertan. Lar DT CCXIV. Augusto agintaria egun aetan arkitzen zala arroturik berez betea eta arras uanditua. Izt C 258. Ainbeste zorionekin arkitu zanean biotza uanditu zitzaion. Lard 270.

3. + uganditu. Acrecentar(se), hacer(se) más grande. Bataio Santubaren urak leenere baño birtute eta indar geiagoz betetzen, arrotzen eta uanditzen. Lar SAgust 9. Azi, zuzendu, eraendu ta uganditu zuben [Jesusen Konpañiya] . Aran EE 1885a, 73.

4. (Part. en función de adj.). Ahuecado. “Raro, ralo, arroa, uanditua ” Lar. 5. hurhantu (Foix ap. Lh). (Sust.). Hidropesía.

Sinonimoak (Adorez sinonimoen hiztegia)

  1. ik. harrotu.
  2. ik. urez hanpatu

Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) da/du ad. [uretan edo bustita egoteagatik] hinchar(se), agrandar(se) (2) da/du ad. (hed.) envanecer(se), engreír(se), ensoberbecer(se)
  • fr (1) da/du ad. [uretan edo bustita egoteagatik] (se) gonfler, (s’)enfler (2) da/du ad. (hed.) (s’)enorgueillir, (se) targuer, (se) vanter
  • en (1)  da/du ad. to swell [usually sth that has been in water] (2) da/du ad. to become haughty/proud
  • port (1) inchar-se (2) envaidecer-se

Testuinguruan

Ez al zarete oraindik ohartu egurrezko ziri lehorrak uhandituz gero harrobirik gogorrena leher lezakeela? [Absurdoko kontuak, Patxi Zabaleta, Pamiela, 2013]

Hurrengo goizean, su-hiltzaileek atera zuten motorra ibaitik; uhanditurik zetorren ibaia, azken euriteak zirela eta. [Hauts bihurtu zineten, Juan Kruz Igerabide, Alberdania, 2005]