Archive | gizartea

RSS feed for this section

Erraustegiak beharrezkoak al dira?

By on 2009(e)ko urriak 31 in arazoak, gizartea

zabortegiaNori ez zaio gertatu, noizbait, zakarra ateratzerakoan, gizakiok sortzen ditugun hondakinak non pilatuko diren pentsatzea? Niri, zoritxarrez, behin baino gehiagotan gertatu zait. Esate baterako, duela aste batzuk osabaren baserrira nindoala, Sasieta Mankomunitatearen ondotik pasatu nintzenean, gure zaborrak gainezka zeudela ikusi nuen. Zer egin dezakegu honen aurrean? Alternatiba bat, errausketa planta bat ezartzea izango litzatekeela diote. Baina hori gizakiaren osasunerako segurua al da?

Lehenik eta behin, gizakia etengabe hondakinak sortzen ari da.  Hori denok dakigu. Gizarte kontsumista batean bizi gara, eta honek ezin du horrela jarraitu. Ondorengo datuen arabera, pertsona bakoitzak egunean lau kilogramo zabor sortzen ditu herrialde garatuetan. Honen ondorioz, zabortegiak gainezka egiten ari dira, eta gero eta estatu gehiagok errausketaren bidea hartu dute. Adibidez, Espainian energia sortzen duten zortzi errausketa-lantegi daude jada.

Alde batetik, errausketaren erabilerak zaborraren pisua eta bolumena gutxituko lituzke. Prozesu honetan, zaborra gas bihurtzen da. Askori eta askori hau ez zaio gustatzen; dena den, hainbat adituk dio gas hauek ez dutela inolako arazorik sortzen, gehiengoa desagertuta geratzen baita. Esan beharra dago, errausketa plantek zabortegien desagertzea ekar dezakeela, baita hauek sortzen duten usain eta likido isurketena ere.

Horrekin batera, errausketa energia elektriko sortzaile da. Hau oso garrantzitsua da; izan ere, energi iturri berri baten aurrean egongo ginateke. Eta baliagarria izateaz gain, iraunkorra da, zaborra nonahi aurki baitezakegu. Era berean, beste energia iturri batzuen ordez erabiltzeko aukera izango genuke.

Bestaldetik, errausketa egiteko behar den instalazioa garestia da, eta kontrol sistema oso zorrotzak behar ditu. Halaber, bere funtzionamendua ziurtatzeko, zabor kopuru handiak sortu beharko genituzke, eta betidanik erakundeek zabor gutxiago sortzeko eskatu digute. Nork daki hemendik urte batzuetara gizakiak zenbat zabor sortuko duen! Gainera, errausketan sortzen den gas igorpena garbia bada ere, honek eragina izango du.

Aurreko guztia laburbilduz, zera esan daiteke: guztiok saiakera txiki bat egin behar dugu zabor gutxiago sortzeko; bestela, erraustegiak eraikitzea beharrezkoa izango da, eta honek eragin zuzena izango du klima aldaketan.

Comments { 2 }

Telebistak gizendu? Bai, haurrak batez ere…

By on 2009(e)ko urriak 23 in denetarik, gizartea

obesitateaGaur egun ohituta gaude telebista piztu eta mota guztietako opil, freskagarri eta litxarrerien iragarkiak ikustera. Ez gara konturatzen, ordea, haurrengan duten eraginaz, produktu hauek kontsumitzera bultzatzen baitituzte, gizentasunaren alde eginez. Horren aurkako neurriak hartu beharko lirateke eta itxuraz hartzen dira, baina telebista kateek ez dituzte betetzen; beraz, zer egin dezakegu hiritarrok horren aurka?

Denok ezagutzen dugun elikaduraren piramidearen lehenengo mailan egunero kontsumitu beharreko elikagaiak topa ditzakegu; bigarrenean, astean zenbait aldiz kontsumitu beharrekoak, eta, azkenik, hirugarrenean, noizbehinka bakarrik kontsumitu behar direnak. Hala ere, “Consumer” aldizkariak egindako ikerketa batean behatu zutenez, gehien iragartzen diren hamabost produktuen %80 hirugarren mailako produktuak dira, hau da, elikagarritasun balore gutxiena izateagatik onuragarriak ez direnak. Beste %20 bakarrik da elikagai osasungarrien ingurukoa, galletak edo legamiatutako esneak esate baterako. Gainera, egunero kontsumitzea gomendatzen diren produktuak -zerealak, pasta, arroza, ogia, frutak eta barazkiak bezalakoak- ez dira ageri hamabost produktu horien artean.

Esan bezala, iragarkiek osasunerako gomendagarriak ez diren produktuak aurkezten dituzte; izan ere, ia emititzen direnen erdia ezin da osasungarritzat hartu. Gehien agertzen direnak azukre eta koipe gehiegi dituzten produktuak dira; barazki eta fruituenak, ordea, nahi baino gutxiago ikus ditzakegu. Aurretik aipatutako ikerketak dioenez, produktu osasungarriek iragarkien %2 baino ez dute betetzen. Ikerketa honetan aztertu zituzten iragarkien %15 elikaduraren sektorekoak izan ziren. Sektore honetaz gain, ikusitako iragarkiak beste hogei bat sektoretan banatu dituztela kontuan hartuta, kopuru handia da.

obesitatea_2Aipatzekoa da gure herrialdearen egoera (Espainiak bereziki arazo larria du osasun publikoan haurren gizentasunari dagokionez ,%16), Europar Batasuneko kopuru handiena baita bertakoa. Telebistak du horren erru handia, gomendatzen denaren aurkakoa iragartzen baita. Elikaduran eta osasunean adituek esaten dutenez, arazoari aurre egiteko era bakarra kontsumoari dagozkion egokiak ez diren ohiturak aldatzea eta bizimodu osasungarriagoa eramatea da. Horretarako, telebista erabiltzea ondo legoke, haur eta gazteek ordu ugari pasatzen baitituzte aparatu honen aurrean. Antza denez, guraso eta hezitzaile asko aditu hauen ideiekin bat datoz, eta telebistak erabiltzen dituen estrategiek gazte eta haurrengan ohitura txarrak eragiten dituztela uste dute. Honek, gure herrialdean argi geratzen denez, gizentasuna dakar.

Hala ere, egia da telebista kateek akordio bat sinatu zutela 2004an haurrak eduki batzuetatik babesteko. Egia da arau etiko batzuk betetzea adostu zutela. Dena dela, haurrek telebista gehien ikusten duten orduak Gobernuak eta telebista kateek babestutako ordutegi horretatik kanpo daude. Hori gutxi balitz, agerian geratu da beste ikerketa batean telebista kateek beraiek ezarritako arau hauek hautsi dituztela. Beraz, hasierako galderara itzultzen gara: ba al dago ezer egiterik? Agian, gurasoek esfortzu handiagoa egin beharko lukete euren haurren elikadura kontrolatu eta horrela gizentasun arazo gutxiago izateko.

Amaitzeko, ez noa aurretik esandako guztiari pisua kentzera, telebistak eragin handia duela pentsatzen dut, haurrengan batez ere; halere, ez da bidezkoa gailu honi egokitzea arazoaren erantzukizun osoa. Gaur egun, manipulatu egiten gaituzte, onerako eta txarrerako. Argi dago ez dugula telebistan edo bestelako komunikabideetan agertzen den guztia sinetsi behar. Ez genioke eduki horri guztiari jaramonik egin behar. Beraz, ondo legoke arazo hau konpontzeaz gain, gurasoek euren seme-alaben elikadurarenganako ardura gehiago izango balute. Bide batez, haurrek telebista gutxiago ikustea ere ez litzateke gaizki egongo, euren mesederako.

Comments { 4 }

Zertzelada txikia, ezberdintasun handia

By on 2009(e)ko urriak 15 in arazoak, euskara, gizartea, literatura

boluntarioakAurreko ostiralean, hilero bezala, herriko gazte talde bat bildu ginen sendotzarako bidean taxutzeko. Bertan, berak jakin gabe ere, pentsarazi egingo zigun pertsona bat zegoen guri begira, bere esperientzia guri azaltzeko prest, lagungarria izango zelako esperantzaz.

Abdul zuen izena, Senegaletik etorria zen “pateran” duela urte batzuk, eta bere bizitzan pairatutako hainbat zailtasun azaldu zizkigun, uneoro, irribarre zabal batez aurpegian, inongo hasperenik gabe. Bere hitzek eragin handia izan dute nigan, baina gaurko artikuluan berak azaldutako hitz batzuetan oinarrituko naiz: “Oso lagun ona da. Ez nuke mundu osoko diruagatik aldatuko; aurrera ateratzen lagundu dit”. Gure kristautasunaren bidean zuzentzen laguntzen digun “monitoreetako” bati buruz ari zen.

Aurreko abenduan ezagutu zuen Abdul eta, inongo erreparorik gabe, bere etxera gonbidatu zuen Gabonak pasatzera. Geroztik, agertu zaizkion hainbat gorabeheratan egon da presente, bere eskua luzatzeko prest.

Niri horrelako eskuzabaltasunak harritu egin ninduen. Halere, ingurura begiratuz, elkartasun hori oraindik bizirik dagoela senti daiteke bizitzako zenbait egoera ezberdinetan. Egoera hauek erlijioen mugak gainditzen dituzte; izan ere, nahiz eta sarritan borondatezko ekintza hauek zenbait erlijio talderi esker aurrera atera, guztion parte hartzea eskatzen duen gaia da, inongo berezitasunik gabe.

Erosotasunean oinarritutako gizarte honetan, maiz ahaztu egiten zaigu pertsonok dugun garrantzia. Gure aitona-amonen garaian ez zeuden hain lagungarriak suertatu diren zaharren egoitzak, eta ohikoena gurasoak etxean zaintzea zen, edota herriko behartsuei laguntzeko, talde txikietan biltzea jana, arropa… eta gero haien artean banatu.

Gaur egun, ordea, Estatuaren edo zenbait erakunde pribaturen esku uzten ditugu pertsona bezala eratzen gaituzten egiteko hauek. Egia da izugarrizko erritmoa duen sozietate batean gaudela murgildurik, eta denbora ez dela soberan dugun zerbait. Dena den, oraindik ere badaude errekonozimendua merezi duten hainbat pertsona, bueltan ezer espero gabe irribarre batekin astero joaten direnak adineko pertsonei hainbeste eskertzen duten konpainia ematera, ospitaleetara gaixoei beraien egoera latza une batean ahazten laguntzera, behartsuei janaria banatu eta zulo ilun horietatik ateratzeko aukera ezberdinak aurkeztea…

Aipatzekoak dira, halaber, azkenaldian egindako ikerketa batean azaldutako datuak. Hauen arabera, gazte laguntzaileen kopurua azken urte hauetan handitzen joan da, askok aipatzen duten gazteen gizartearekiko inplikazio eza zalantzan jarriz.

Artikulu honen bidez, eskerrak eman nahi dizkiet boluntario horiei guztiei. Bide batez, beste guztiak animatu nahi ditut gehien egokitzen zaizkien horrelako ekintzetan parte hartzera; ziur bainago, besteak lagunduz, bakoitzak ere betetasun handia jasotzen duela.

Ondorengo helbideetan, interesaturik egonez gero, erakunde ezberdinek aurkezten dituzten programak dauzkazue: Hacesfalta, Nagusi, Manos Unidas, Caritas…

Comments { 2 }
-->