Archive | denetarik

RSS feed for this section

Anorexiaren mundu beltza

anorexia2Askok diote itxura fisikoak beste ezerk baino gehiago balio duen garaian bizi garela eta ez nuke kontrakoa esango. Hori izan daiteke anorexiaren eragilerik nagusienetako bat; izan ere, gero eta gehiago dira anorexia jasaten duten pertsonak. Gaixotasun hau, batez ere, 14 eta 18 urtekoengan ematen da eta %95 emakumeak izaten dira, nahiz eta azken urteetan gizonezkoen kopuruak gora egin duen.

Anorexia izenez ezagutzen dugun gaixotasuna, elikagaien kontsumo desorekatu baten ondorioa da. Pertsona bera da pisua galtzearen eragile bakarra eta, tamalez, gaur egungo gizarteko gaixotasunik garrantzitsuenetakoa bilakatu da. Ondorio oso gogorrak ekar ditzake fisikoki eta psikologikoki gaixoen artean, eta baita bere ingurukoengan ere.

Kausa nagusia loditzeko beldurra da. Esan beharra dago pertsona batzuek beste batzuek baino aukera handiagoa izaten dutela gaixotasunaren atzaparretan erortzeko. Askotan, senide baten heriotzak, istripuek edota etxetik urrun egoteak dute eragina eta ez da batere erraza izaten behin mundu honetan sartu ondoren irtetea. Anorexiaren sintoma nagusiak, besteak beste, hauexek izaten dira: adina eta neurriak kontuan hartuz behar dena baino pisu handiagoa mantentzeko errefusa, pisuz igotzeko beldurra eta gorputzaren pertzepzio distortsionatu bat izatea. Normalean, gaixoaren inguruak detektatzen ditu sintomak eta hauek izaten dira neurriak hartzen dituztenak. Familiak hainbat jokabide bitxi antzematen du gaixoarengan, hala nola, obsesioa pisuarekin, janaria saihesteko azpijokoak edota janariari muzin egiteko beste hainbat ekintza. Gainera, gaixoak depresioa, nahaste emozional edo pertsonalak edota suminkortasuna izan ditzake.

modeloakGaixotasun hau gainditzeko tratamendu ezberdinak daude. Dena den, garrantzitsuena ahalik eta azkarren detektatzea da. Medikuak eritasunaren fasea detektatu eta gorabehera guztiak ongi ezagutzen dituenean, gertuko jarraipena beharrezkoa da. Kasu batzuetan, gaixotasuna areagotu ez dadin, beharrezkoa izaten da gaixoa ospitalizatzea. Kasu horietako batzuk desnutrizio maila handia denean edota familiarteko harremanak jasanezinak egiten direnean ematen dira eta ezinbestekoa da tratamendua eraginkorra izan dadin. Kasu hauetan oso garrantzitsua da famiaren erantzukizuna eta konpromiso irmoa gaixoarekiko.

Bestalde, anorexia agertzearen zergatiaz hitz egin beharko genuke. Zergatik da gaur egun maiz ematen den gaixotasuna eta orain dela gutxi arte, ordea, ez da kasurik ezagutu? Gure gizarteko baloreek eragin handia izan dute gaixotasun honetan. Ezin da ukatu modelo edota bestelako famatuek eskaintzen duten irudiak eragin zuzena daukala jendearengan, batik bat, gazteriarengan. Halaber, beharrezkoa da aipatzea moda munduan azkenaldian eman den iskanbila modeloen itxura dela eta. Modeloek hainbatetan izaten duten itxura fisikoa asaldagarria izaten da eta horrek zuzenean eragiten du gaixotasun hau jendearen artean sustatzeko garaian, zorionez edo zoritxarrez, gazte askoren eredu baitira modeloak. Azken finean, hasieran aipatu dudan bezala, itxura fisikoak ezerk baino gehiago balio duen garaian bizi gara. Edo ez da horrela?

Comments { 1 }

Ahots gabe hitz egiten…

audeo1.jpgAmbient Corporation izeneko konpainia bat izan da mirari hau bete duena; hau da, telefonoz hitz egitea ahotik soinurik atera gabe. Zer? Nola? Hori ezinezkoa da pentsatuko duzue. Nik ere horixe pentsatu nuen hasieran, baina garbi dago mundu honetan gauza orok duela bere azalpena, nahiz eta askotan guk horiek ez jakin.

Lepoan ezarririko zinta bati esker, hitzei dagozkien burmuineko seinale nerbiosoak jaso eta, zuk ahoskatu baino lehenago, hitz horiek ordenagailu batera bidaltzen ditu kablerik gabe. Azkenean, honek seinale hauek jaso eta soinu bihurtzen ditu. Asmakizun honi Audeo izena jarri diote.

Ezinduentzat laguntza

Zinta honetan dago askoren arazoen konponbidea, ordenagailuak edota telefono batek zure ordez hitz egin baitezake. Ambienten web orrian azaltzen duten bezala, hitzik gabe bizi diren gaixoei zuzendua dago gehienbat. Horrela diote korporazio horren fundatzaile diren Michael Callahan eta Thomas Colemanek: “Gure zeregina hitz egin ezin dutenen bizi kalitatea hobetzea da”. Konpentsazio ekonomikoari ere begiratuko diote, ezta?

audeo3.jpg

Enpresa bioteknologiko askok arazoak izaten dituzte beraien produktuak nori zuzendu aukeratzean. Arazorik gabeko jendearentzat edo ezinduentzat ikertu? Lehenengoak ekartzen ditu, ezbairik gabe, ekonomikoki irabazi gehienak… Audeoren sortzaileek esan dutenez, garbi dute euren teknologia hau nori begira garatu behar duten.

ZintaAlbo esklerosi Amiotrofikoa, burmuineko lesioak edota Parkinsona duten gaixoen pentsamenduak ordenagailuak irakurri eta soinu bilakatuko ditu. Horrela irakurriz, buruko ideien pribatutasuna galtzen dela pentsa dezake batek baino gehiagok; nolanahi ere, proiektukoek diotenez, entrenamenduarekin irits gaitezke kontrolatzera esan nahi duguna baino ez esateko. Honez gain, zintak hitza jaso ahal izateko pertsonak hitz horretan kontzentratu behar duenez, zaila izango da esan nahi ez dugun zerbaitek alde egitea.

Hala eta guztiz ere, teknologia berri gehienen moduan, gaur egungo Audeok muga batzuk ditu: 150 hitz eta esaldi baino ez ditu ezagutzen oraingoz.

Etorkizuna

Hala ere, urte honen amaierarako teknologia hau hobetzea espero da, berbategian mugarik eduki gabe. Bertsio honek hitzak edo esaldiak irakurri partez, fonema indibidualak jasoko ditu, hau da, hitzen soinua. Fonemak indibidualki pentsatu beharko dituenez, Jendeak polikiago hitz egingo du; halere, trukean nahi duen guztia esan ahal izango du.

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/xyN4ViZ21N0" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Comments { 0 }

Oraindik ere homosexualitatearekin bueltaka

gay2.jpgEz, ez da egia homosexualitatea XIX. mendeko kontua denik, ezta gutxiagorik ere. Esan genezake homosexualitateak berak ere, gauza guztiak bezala, baduela historia bat. Historia horrek ez du ibilbide erraza izan; izan ere, auzi honek hamaika gorabehera izan baititu.

Sinestekoa ez bada ere, termino honen jaiotza Erroma eta Greziako inperio garaietan koka daiteke. Garai haietako poeta eta literaturazaleek garbi utzi dute euren idazki eta lanetan homosexualitatea existitu existitzen zela Julio Cesarren tenorean eta, are gehiago, guztiz normaltzat hartuta zegoela gizon batek beste gizon batekin harreman sexualak izatea. Askok aipatu zuten bezala, emakume zein gizon batekin harremanak izatea ez zen beste munduko gauza, desio sexuala asetzeko bide bat besterik ez. Egia esan, oso kultura gutxik zigortu izan zuten homosexualitatea garai haietan, lehentasuna ematen baitzioten familia kontzeptuari eta ez sexu kontzeptuari (lehen zegoen homosexualitatea sexuari, eta ez maitasunari, zuzendua zegoela suposatuz).

Gauzak erabat aldatu ziren Berpizkunde garaian. Kontuan hartu behar dugu Florentzia eta Venezian sortutako ideologia berriak gizarte eta kultura desberdinetan harrera ona izan zuela. Pentsamolde berri honek gauzen ikuspuntu itxiagoa eta tradizionalistagoa ekarri zuen eta homosexualitatea gaixotasuntzat hartzen hasi zen. Gaixotasun hari amaiera emateko xedez, homosexualtzat zituzten guztiak sutan erretzen hasi ziren.

gay.gif

Hori gutxi ez eta, azkar zabaldu zen pentsamolde tradizionalista mundu guztian zehar eta ikuspuntu itxi honek luze iraun du jendearen pentsaeran. Ez hori bakarrik, erlijio katolikoak eta diktadurek gehiago itxi zuten mentalitatea eta gizon perfektu baten eredua eraiki zuten: seme-alabak zituen eta ezkonduta zegoen gizon langile batena. Hala ere, ezkutuan izan bada ere, gizonek beti maitatu izan dute gizona eta euren arteko harremana gauzatu egin da.

gay3.jpgGaur egun, normalizazioa lortu dela esan genezake. Hala ere, gaurko artikuluan, zehazki “normalizazio horretaz” hitz egitea gustatuko litzaidake. Jakina da gaur egungo homosexual-bikoteek bai ezkontzeko, eta baita seme-alaba bat adoptatzeko ere eskubidea dutela. Beste modu batean esanda, legearen aurrean, beste edozein pertsonak izango lituzkeen eskumenak dituzte. Baina egungo arazoa ez da legean oinarritzen, gizartean baizik. Gizarteak ez du gizon homosexuala baztertzen, baina etiketatu egiten du. Homosexualez hitz egitean, gauza normaletatik ateratzen den zerbaitez arituko balitz bezala jokatzen du gehiengoak; izan ere, nahiz eta kontzientzia liberala dugula pentsatu, jendeak ez du hain libreki jarduten. Arazoa gehienbat gazteekin gauzatzen da eta diskriminazioa nahiz bullynga agertzen dira euren egoera adieraztean, eta hori da hain zuzen gizarte totalitarista baten zeinua. Gazteen artean normalizazio kontzientzia hau zabaltzen hasten ez bada, ezinezkoa izango da gizabanakoen berdintasuna lortzea; horregatik, ideia zaharrak baztertuz eta gure adimena irekiz baino ez dugu lortuko besteekiko errespetua.

Homosexuala izatea ez da gaixotasun bat, ezta norbaiten bizitzako lapsus bat ere; sentitzeko, jarduteko eta bizitzeko modu bat da. Horiek horrela, euskaljakintza gunetik errespetua eskatzen dizuet. Gainerako gizabanakoekiko errespetua aldarrikatzen dut; izan ere, bai moralki, eta baita kontzientzia aldetik ere euren aurrean berdintasun horrekin jokatzeak sekulako aurrerapena suposatuko bailuke…

Comments { 6 }
-->