Archive | denetarik

RSS feed for this section

Nire eskua zurean

By on 2009(e)ko uztailak 22 in denetarik

“Gau goizean, kaletik paseatzen genbiltzala, ihes egitea erabaki dut.
Ni neu harrituta geratu naiz bat-bateko erabakiarekin. Nola ez zait, bada, lehenago bururatu! Hain argi zegoen! Zer egiten nuen nik, hantxe, bi haiekin paseatzen, amorratuta ama bere nobioarekin besotik helduta ikustean?
Bordara! Alde egingo dut bordara!”

Mariasun Landaren Nire eskua zurean liburua eskuan dudala, zuregan pentsatu dut. Gaur benetan gorroto zaitut. Zure jarrerak ez du zentzurik, ez arrazoirik. Oraintxe, zure presentziaren azken zatirik ere ez dagoen urruneko lekuren batean egon nahi nuke, zurekiko oroitzapen lausoena ere ez dagoen tokian.

eskuakHan benetan libre izango nintzateke. Zuregatik negar egiteko arrazoi gehiagorik ez nuke izango, zorionekoa nintzateke. Sentimendurik gabeko lekua litzateke, hotza, iluna; baina, era berean, argia eta beroa.

Gauaren iluntasunean malkoak erortzen zaizkit masailean behera, ezpainak bustiz. Zapore gazi horrek zurekin pasatako unerik gazienak dakarzkit gogora. Momentu on guztiak ezabaturik geratu dira, zure argazkiari begira txarra den oro etortzen zait gogora. Tuntuna ni perfektua zinela pentsatu nuenean.

Jada ez dut indarrik zuri kontra egiteko, etsita nago. Bidean pixkanaka agortzen joan zait kemena, liskar bakoitzak banan-banan berarekin eraman ditu biok batzen gintuen zubiaren oinarriaren zatiak, hondamendia itzulezina izan den arte. Gorrotoak esperantza ororekin amaitu du.

Halako batean, itxita dauden leihoen zirrizkoren batetik haize hotza sartu da. Gorputzaren alde batetik sartu eta beste aldetik atera zait, izugarrizko hozkirria sentituz. Soina erabat izozturik geratu zait. Hotzik iritsi ez den leku bakarrean zure berotasuna faltan bota dut, zure besarkaden usaina, zure presentziaren segurtasuna, “nire eskua zurean”.

Maitasunetik gorrotora pauso bakarra omen dago; baina askotan, zail egiten den arren, atzerapausoa ematea da garrantzitsuena.

Egun argian-Mikel Urdangarin

Comments { 0 }

Obesitatea gaixotasun larri

By on 2009(e)ko uztailak 4 in denetarik

obesitateaEstetika kontuak aldera batera utzita, obesitatearen arazo larriaz hitz egiteko proposamenarekin nator. Lehenik eta behin, pisuz pasata egotearen eta gaixotasun hau izatearen arteko ezberdintasuna egitea gustatuko litzaidake. Obesitatea sufritzen duen pertsonak, gizen dagoen pertsonak ez bezala, gehiegizko gorputzeko gantz kantitatea du, eta honekin batera gaixotasunak izateko arrisku larria. Nahiz eta gehienetan gazteek obesitatea izatean ez duten osasun arloko arazorik, gerora begira gaixotasun kroniko ugari azaltzea da ahalezko: diabetes mellitus II, bihotz-hodietako gaixotasuna, hipertentsioa…

Gaur egun gizentasuna, obesitatea gizentasunaren muturreko kasua da, detektatzeko medikuek grafiko batzuk erabiltzen dituzte. Zure altuera eta pisua grafiko horrekin alderatzen dituzte, eta zure gorputzeko gantzaren kantitatea kalkulatzen dute. Esan behar da, muskulatura handiko gorputza izanez gero, erabiltzen diren datuek ez dutela beti eraginik; izan ere, zure masa handiagoa baita, baina gantz kantitatea ez.

Gainpisua izatearen oinarrizko arazoa erretzen diren kalorien kantitatea baina handiagoa barneratzearena da. Gehiegizko kaloria hauek gure gorputzak grasa moduan gordetzen ditu. Obesitatera iristeko, ordea, urteetan kaloria horien metatzea eman behar da; ez da egun, aste edo hilabete batzuetako kontua.

ume_obesoaAskotan entzun ohi da gene kontuagatik pertsona gizenago edo argalago dela, eta hala da. Genek zeresan handia dute gai honetan, hauen baitan kaloriak erretzeko abiadura baitago, batzuek aktibitate fisiko gutxirekin kaloria asko erretzen dituzte; eta beste batzuek, berriz, alderantziz. Baina geneengatik soilik gizen egotea edo obesitate bat izatea ez da arruntena.

Bestalde, gaixotasun hau jaki osasuntsuak jatearen ohitura falta eta egoneko bizi edo bizi sedentario bat izatearen ondorioetako bat da; izan ere, bizi osasuntsu bat izateko lehenengo gauza jaki osasuntsuak eta kirola egitea baita, edozein kirol mota; gauza kaloria soberakin horiek pilatzen joatea ekiditea da.

Ondorioz, garbi ikusten da egungo gizartean umetatik hartu behar direla osasun arloko ohiturak. Haur garenetik ikasi behar dugu -eta egungo gizartearekin arrazoi gehiagorekin- kirola egitearen garrantzia, hasieran esan dudan moduan, ez delako estetika kontua soilik.

Comments { 0 }

Osasuntsu al nago?

By on 2009(e)ko ekainak 16 in denetarik

Askotan entzuten dugu gure inguruko norbaiti medikuak gatz gutxiago jateko esan diola, edota gantz gutxiago dituzten janariak jateko. Egungo gizartean oso sartuta daude janari azkarrak eta aurretik prestatutakoak, eta horiek ez digute inongo mesederik egiten. Lan motak izugarri baldintzatzen du osasuna, denok dakigu gorputza mugitzea beharrezkoa dela herdoil ez dadin. Batek daki zenbat aldiz galdetu ote diogun geure buruari osasuntsu gauden edo ez, eta horrexegatik, galdera horri erantzuna emateko, proba txiki bat burutzea gonbidatzen zaitut:

  1. Lehenik egizu 15 minutuz esfortzu fisiko bat (korrika egin, bizikletan ibili, leku aldapatsuan joan-etorri…)
  2. Hartu 5 minutuko atsedena.
  3. Hartu zure pultsua 15 segundoz eta bider 4 egin.
  4. Konparatu zenbaki hori ondorengo emaitzekin.
  • <100 pultsazio: Errendimendu handia, oso osasuntsu zaude.
  • 105- 115 pultsazio: Oso ondo, osasunez ondo zaude.
  • 115-120 pultsazio: Ondo, jarraitu kirola egiten eta zaindu zure gorputza.
  • 120-130 pultsazio: Kirol gehiago egitea komeni zaizu.
  • 130 pultsazio: Utz ezazu telebistako mandoa eta zoaz korrika egitera!

Osasunak gero eta garrantzi handiagoa du gure bizimoduan. Bizitza oraingoz bakarra dugu, eta honi zuku guztia ateratzeko gorputz osasuntsua izatea nahitaezkoa da. Garai honetan gero eta osasun arazo gehiago azaltzen dira, batik bat, lan fisiko gutxiago eta lan psikiko edo mental gehiago egin ohi delako.

ariketakGure aitona-amonen garaian ez zegoen pisu arazo larririk zeukan pertsonarik. Bizimodua askoz ere dinamikoagoa zuten; hau da, euren lana ez zen aulki barrubigun baten gainean esertzea ordenagailu bat begien aurrean zutela. Euren lana gauzak alde batetik bestera eramatea zen; baita euren baratza propioetan gerria ondo tolestuta jarri, eta euren landareak noiz erneko zain egotea ere. Egungo gizarteko zaharrenek ez zuten orain adina denborarik egonean egoteko. Hori esanda, barregura gehien ematen didana denboraren kontzeptua da; izan ere, langile askok hartzen du baja “estres” famatuagatik, baina askok eta askok ez du galtzen inoiz bazkalondoan egoten den telebistako programa. Denbora gauza erlatiboa da eta nahi duenak badaki ondo aprobetxatzen.

Lehenagoko bizimodua beste era batera antolatua zegoen. Lehenago ez zegoen luxuaren kontzeptua, helburua aurrera jarraitzea zen eta familia askok ez zeukan nahikoa diru denen tripak asetzeko. Horretarako, etxeko semeak, nerabeak zirela, etxetik joaten ziren lan bila eta lortutako dirua punta-puntako teknologietan xahutu beharrean, gurasoei ematen zieten eurek maneia zezaten. Langile guztiek izerdi franko atera behar izaten zuten, eta hori zen osasuntsu egotearen muina. Lan gehiena fisikoa zen eta horren erruagatik jaten zuten guztia erretzen zuten. Metabolismo azkarra zuten, eta bihotzeko arazo gutxiago izaten ziren.

Esan bezala, bizimodua izugarri aldatu da eta gure jateko ohiturak zer esanik ez. Dudarik gabe okerrera egin dute, eta argi geratzen da jaten duguna garela. Kalera irten eta janari azkarra edonon aurki daiteke. Horrek eragin sakona du gure bizimoduetan. Aurrez gertatuko jaki horiek gantz eta olio askorekin prestatutakoak dira, eta horiek, zapore emateaz gain, bihotzeko baten eragile ere izan daitezke. Gantz horiek erre ezean, erreserba moduan gordetzen ditu gorputzak, hain entzuna dugun kolesterola sortuz askotan. Gantz berezi hau gure arterietan itsasten da, eta odol fluxua oztopatzen du. Kasu batzuetan guztiz oztopatzen du eta, odola muskulura iristen ez denez, muskulua hil egiten da.

Bizitzari jan ohitura txarrengatik agur esatea tamalgarria da, horrexegatik osasuna zaindu beharreko puntua da. Gogoratu ondo jatea oso garrantzitsua dela, eta amonak prestatutako janaria baino gauza hoberik ez dagoela eduki ezazu buruan!

  • Nahi izanez gero, egin test hau.
  • Kalkulatu zure gorputzeko masa indizea hemen.
Comments { 0 }
-->