Archive | literatura

Unai Iturriaga bertsolari moduan ezaguna den arren, ez da idazle makala. Halaxe frogatzen du Berandu da gelditzeko, 1974an jaiotako durangarraren irakurri berri dudan eleberriak. Egia esan, ez nuen arrazoi berezirik izan liburu hau hautatzeko. Orain dela ez asko idatzitako nobela bat nahi nuen eta honen izenburuak erakarri ninduen.

Bertan, Mikel izeneko gazte bat da protagonista eta istorioaren muina Bilbon kokatuta egon arren, Euskal Herria osoan zehar mugitzen da, azkenik Parisean amaitu arte. 2000. urtean, Mikel Zuri-Beltz izeneko musika taldearen partaide da eta Dionisos izeneko gizon xelebre baten pisuan bizi da musu-truk. Bilboko festa batzuetan, bere taldekide Aneren lehengusu bat ezagutzen du, gerora izugarrizko arazo eta buruhauste ekarriko dizkionak: Aneren lehengusu hura ETAko kidea da eta poliziatik ihesian dabil.

Eleberri honek paregabeki islatzen ditu gazteen gorabeherak: beraien arteko liskarrak eta haserreak, lanpostuen beharra, diru kontuak… Gainera, zenbaitetan gure gizartean horren lotsagarri agertzen diren alkohola, drogak… naturaltasunez aurkezten ditu.

Gustura irakurtzen den liburua da: gazte baten arazoak tarteko, denetik ikusteko aukera ematen du. Bigarren plano batean agertzen diren pertsonaia dezente topatzeko aukera ere badugu eta hauek ere badute beraien garrantzia. Nire ustez, Dionisos eta Pietatea, besteak beste, lirateke zentzu honetan erakargarrienak.

Ez ditut liburuaren datu gehiego aipatuko. Izugarri gozatu dut berau irakurtzen eta, besterik gabe, zuek ere beste horrenbeste egitera animatu nahi zaituztet. Merezi du, benetan.

Liburuaren kritikaren bat irakurri edo Unai Iturriagari buruz apur bat gehiago jakin nahi baduzue, klikatu hemen.

Ehun metro, kalkulatu zuen Oskarrek. Ezpain artetik txistukatzen hasi zen egun osoan buruan jirabiraka ibili zitzaion musika: Wagner. Tannhauserren obertura. Handiosa, ahalguztiduna, antzinako Jainko baten jaiotza laguntzeko sortua balitz bezalakoa. Bere batailoia utzi eta faxisten mendeko lurraldean sartu zenez geroztik gogotik kendu ezinik zebilen. Lau egun igaroak ziren ordudanik. Lau egun, Gernikako infernutik ateratzea erabaki zuenetik. Gauza anitz gertatu ziren ordudanik. Atseginak batzuk, ilunak beste batzuk.

Horrelaxe hasiko du Alberto Ladron Arana idazleak Eguzki Beltzaren Sekretua izeneko eleberria. Iruñear hau maisu eta psikologia ikasketak egin zituen eta gaur egun Nafarroako Unibertsitate Publikoan lan egiten du, ordenantza gisa. Hainbat ipuin lehiaketa irabazi ditu eta nobela honez gain, Itzalaren baitan (Irun Hiria saria) , Xake Mate (Zubikarai saria) eta Arotzaren eskuak eleberriak publikatu ditu.

Baina ni azken bi hauek albo batera utzita, hasieran aipatu dudan eleberriari egingo diot aipamena; alabaina, fikzioz bustiriko nobela errealista hau atsegina eta irakurterraza iruditu zait. Batetik, autoreak hasiera-hasieratik istorioan murgildu nau, bai bertako girotzearengatik eta bai nobelaren kutsu errealistarengatik, nahiz eta baduen irudimenezko eta fikziozko aurpegi bat. Bestetik, irakurterraza dela aipatu dut eta irakurriz gero, berehala ohartuko zarete horretaz, esan daiteke erabiltzen duen hizkuntza ulergarria dela guztiz.

Baina goazen lanaren alde subjektiboa baztertzera eta objektiboari heltzera, hots, eleberriaren argumentuari:

Istorio honen protagonista Oskar dugu, Gerra Zibilaren ostean Euskal Herriko Iparraldean erbesteraturik dagoen euskal gudari gazte bat, espioi-lana egitera bidaliko duten gazte bat. Alemaniara bidaliko dute naziek Tibetera egin zuten Eguzki Beltza izeneko bidaiari buruzko ikerketa egitera. Horretarako, Weber SSko kide den Webar jauna zelatatu beharko du, bere aita, hain zuzen ere. Baina Oskarrek ez du horren erraz bere eginbeharra burutuko Del Valle agente espainiarra zelatatzen izango baitu une orotan.

Beraz, hasieratik bukaeraraino irakurlea intrigaturik mantentzen duen istorio horietako bat dela esan daiteke; eta, beraz, zuek guztiok Eguzki Beltzaren Sektretua irakurtzera animatu nahi zaituztet.

Informazio gehiagorako, klikatu hemen eta idazlearekin harremanetan jarri nahi baduzue honako hau da bere helbidea: alberto.ladron@unavarra.es

Laura Mintegi Lizarran jaio zen 1955eko urrian. 1973. urtera arte Bilbon bizi izan zen eta gaur egun, berriz, Algortan bizi da. Euskal Herriko Unibertsitatean Euskara eta Euskal literatura irakasle lanetan dihardu eta, gainera, hainbat aldizkaritan argitaratu ditu bere artikuluak. Hala nola, Anaitasuna, Elgacena, Jakin, Egin eta Egunkarian. Ilusioaren ordaina izeneko narrazio laburrekin eman zion hasiera bere literatur ibilbideari 1983an eta ordutik aurrera Bai..baina ez (1986), Legez kanpo (1991), Nerea eta biok (1994) eta Sisifo maite minez (2001) izenburupean ezagutzen dira idazlearen nobelarik ezagunenak. Laura Mintegik, beste batzuen artean, Donostiako Hiria ipuin lehiaketa eta Azkue zein Jon Mirande nobela sariak eskuratu ditu.

Sisifo maite minez izeneko nobela nire lehengusina baten bidez iritsi zen nire eskuetara eta izenburuarekin soilik ezer gutxi ulertzeko gai nintzela eta, irakurtzeari ekin nion:

Ane du izena istorio honetako protagonistak. Ama gaztea da, bere senarra, Jon, eta bi alaba gaztetxorekin Bilbon bizi dena. Ezusteko istripu baten haritik bere bizitza erabat aldatzen da egun gutxiren buruan. Alaba gazteenak kolpe bat hartu eta ospitalean Mikel medikuarekin egingo du topo Anek. Bien artean sortuko den pasiozko harremanak Ane dena atzean utzi eta maitalearekin ihes egitera bultzatuko du. Inork ezagutuko ez dituen txokoren batera…guztia atzean utzita, guztia iragana bihurtuz. Sei bat urte luzez Hertamerikan bizi ondoren, aldiz, barruak bere familiarengana itzultzeko aginduko dio. Aneren itzulera honetan kokatzen du Laura Mintegik irakurlea, Ane jaioterrira bueltatzen den instantean, hain zuzen.

Ane depresio aldi batean aurkitzen da, etxera sartu eta alabek ez dute ezagutu ere egiten. Jonek, ordea, oraindik maite duelakoan, lagundu egin nahi dio eta Esteban Mugarra izeneko psikoanalistarengana eramaten du iraganeko mamuak uxa ditzan. Anek bere barrua askatzeko parada izango du osagileren kontsultan, Mikelekin Managuara alde egin aurreko egunak bergogoratuz, maitasun sutsuzko goiz, gau edota arratsak minduta oroituz. Lan luzea izango du Mugarrak korapiloa askatzen eta bera ere desiraren tentazioan erortzeko zorian ibiliko da araketa honetan zehar. Izan ere, Aneren haurtzaroko laguna den Karmelek erabat itsutuko du Esteban. Emakumea lagunari laguntzeko xedez, Aneren jarrera ulertzea erraztuko duten arrazoien bila Estebanekin elkartuko da. Neska gazteak zireneko kontuak emango dizkio aditzera Karmelek. Anek bere ahizpa Amaiarekin izandako harremana kontatuko diolarik. Anek sekulako inbidia zion Amaiari, ahizparen parean egon nahi izaten zuen beti. Bera bezala janzten ei zen, berak bezala hitz egiten omen zuen…eta hori gutxi balitz, Amaia bere gustuko mutilarekin hasi zen, Txuterekin. Drogak oso gogoko zituen, “Txute” delakoak. Amaia bera ere drogen mundura hurbilaraziko du Aneren gogoko mutilak, ondoren, Amaia drogen mundu beltzean barneratu eta oso gazte hilko delarik. Karmele eta Estebanen arteko elkarrizketak gizonaren sexurako grina gero eta gehiago piztuko du eta bien harteko harremana amaierarik gabeko jolasa bihurtuko da azkenean.

Eleberri honek, maitasuna ardatz nagusitzat hartuta, Aneren bizitzako gazi-gozoak narratzen ditu kontaketa benetan interesgarri bihurtuz. Aipagarria da, halaber, liburua irakurerraza dela eta narrazioaz gain, bakarrizketak eta elkarrizketak tartekatzeak arintasuna ematen diola istorioari. Bestalde, liburuan bitxia iruditu zaidan xehetasun bat Sisiforen istorioa da. Izan ere, Ane maitasuna sentitzera behartuta dago behin eta berriz, sentimendu kontrolaezin hori sentitzera. Idazleak amodioa Sisiforen mitoarekin parekatzen du.

Sisifo jainkoengandik zigortua izan omen zen behin, mendi baten gailurrera harri handi bat igotzera kondenatu zutelarik eta erortzen zitzaion bakoitzean berriro hutsetik hasiz. Sisifok daraman harria amodioaren sinboloa da eta Sisifo, berriz, norbera. Honekin etsipenari uko egin eta behar den guztietan hutsetik hasi behar dela islatzen da, istorioan zehar Anek behin baino gehiagotan egin behar izan duen bezala.

Amaitzeko, guztioi liburua irakurtzea gomendatzen dizuedala besterik ez dut esango, benetan istorio berezi bezain interesgarria iruditu baitzait eta gutako edonori gertatzeko modukoa, gainera. Besterik gabe, Laura Mintegi idazleari eta nobela honi buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, hemen duzue idazleari egindako elkarrizketa bat. Imanol Artolak irakurgai honi eginiko kritika irakurtzeko, berriz, klikatu hemen.