Archive | orokorra

Gaur, mago askok jendea zur eta lur uzten dituen magia batzuen “sekretuak� esango dizkizuet. Normala izaten da, batzuetan, telebista aurrean mago bat dugunean begira geratzea ea trikimailua egiten duenean, konturatzeko gai garen. Baina ez da ohikoena ohartzea eta magia dela sinistera iristen gara. Inoiz pentsatu al duzue koka-kola lata bat zanpatu ondoren, berriz ere bere egoera normalera bueltatu daitekeenik? Askok magia dela pentsatu arren, zientzia bidez lortzen den zerbait da. Hona hemen jarraitu beharreko pausoak:

Koka-kola, izatez, gasa duen edaria da, CO2 duen edaria. Likido hau nahastean, bolumen gehiago hartzeko joera du. Iruzur honen benetako sekretua koka-kola lata hutsik ez egotea da. Honela, koka-kola kantitate bat badu, nahastean gas horrek bolumen gehiago hartuko du eta lata “puztu� egingo da betiko itxurara bueltatuz.

Hasteko, lata osoari goran zulo txiki bat egin eta koka-kola kantitate bat atera, baina ez dena, noski. Ondoren, zertxobait estutu itxura aldatuz. Lehen begiratuan lata hutsik dagoela ematen du, esperimentua egiten ari denak bakarrik daki bertan likido baten presentzia dagoela. Amaitzeko, aurrez eginiko zuloa behatzarekin itxi eta koka-kola lata astindu. Gezurra badirudi ere, latak betiko itxura berreskuratzen du.

Hau hasteko besterik ez da, jarraian datozen bideoekin aho bete hortz geratuko zarete eta urteetan engainatuta eduki gaituzten trikimailuen formulak jakingo dituzue…

Azken urte hauetan, teknologia berrien agerraldiekin gaixotasun berri bat ezagutu da. Izan ere, gaur egun, internet edukitzeko dagoen erraztasunarekin jende asko dago, gazte jendea batik bat, sarearen mende. Aditu batzuen azalpenak irakurri ondoren, artikulu honen bidez denok izan ditzakegun kezka eta galderei erantzutea erabaki dut.

• Lehenik eta behin, nola jakin dezakegu interneten mende gaudela?

Gaixotasun hau, beste edozein mendekotasun bezalaxe, sarean egoteko behar bat bezala definitzen da. Pertsona hauek zailtasunak edo ezintasunak dituzte konexioa mozteko. Honekin batera, alde batera utziko dituzte bizitzako beste zenbait jarduera.

• Denok izan dugu noizbait sentsazio hori, baina nola jakin dezakegu benetan gaixo gaudela?

Pertsona hauek lehenik normaltasunez konektatzen dira, beste edozein bezala, baina momenturen batean sareko mundua errealitatea baino interesgarriagoa irudituko zaie eta, ohartu gabe, bere bizitzan ohikoak ziren jarduera eta ekintzak baztertuko dituzte, ikasketak eta familia, adibidez, honela poliki- poliki dena uztera iritsi arte. Nahiz eta gertatzen ari zaionaz ohartarazi, ezinezkoa suertatuko zaio saretik irtetea.

• Zeintzuk izan ohi dira kaltetuenak?

Orain arte, gaixotasun hau internet lanerako tresna moduan erabiltzen zutenekin bakarrik erlazionatuta zegoen baina denbora pasa ahala, egoera aldatu egin da. Izan ere, gazteetan gero eta kasu gehiago ikusten ari da eta aipatzekoa da mutiletan nesketan baino gehiago ematen dela.

• Zein eratako gazteak izan ohi dira?

Aztertutako kasuak ezberdinak dira euren artean baina, gehienetan, beste gainontzeko gazteekin erlazionatzeko zailtasunak dituzten gazteak dira. Beraien zailtasuna dela eta, chat-ak erabiltzen dituzte besteekin harremanetan jarri ahal izateko.

• Zer ondorio ekar ditzake?

Gero eta ordu gehiago igaroko dituzte ordenagailuaren aurrean. Lehenengo, bere ordu libreak erabiliko dituzte honetarako baina, aurrerago, gauean ere sareari loturik igarotzeko beharra izango dute. Honen ondorioz, loari orduak kentzean, hurrengo egunean ez dira gai izango euren ikasketak eta jarduerak aurrera eramateko.

• Azkenik, galdera garrantzitsuena eta denoi interesa dakigukeena: nola senda daiteke?

Osabidea beste edozein adikziorena bezalakoa da. Lehenik eta behin, gaixoei oinarrizko jarraibide batzuk erakutsi behar zaizkie interneten erabilpen egoki bat lor dezaten. Ondoren, norbaiten laguntzarekin, noizean behin, sarean ibili ahal izango dira; betiere, norbait beharko dute ondoan eta egunero ordu berean sartu beharko dira, honela, poliki-poliki erabilpena murriztea lortu arte. Hau guztia egin ondoren, gaixoaren atxikipenaren zergatia aztertu behar da. Era berean, ikusiko dugu ea lagunik gabe egon ohi den edota erlazionatzeko arazoak dituen. Urrats hauek jarraituz, berriro ere gaixotasun honetan erortzea ekidin dezakegu.

Gai honetan interesa izanez gero, informazio gehiagorako sartu hemen eta hemen.

Guztiok dakigu legeak errespetatu egin behar direla eta errespetatzen ez badira isun bat jaso dezakegula. Agian, askotan hainbat lege aldatzeko gogoa izaten dugu, zentzurik ez dutelako edota beste hainbat arrazoirengatik. Baina hainbat herrialdetako legeak irakurtzen hasi naizenean, batzuk lotsagarriak (eta barregarriak) direla ohartu naiz. Nongoak izan behar eta gehienak Estatu Batuetan sortutako legeak dira!

Lege aldrebes asko daudenez, batzuk baino ez dizkizuet aipatuko. Adibidez:gidaririk ez duten autoek ezin dute 60 milia orduko abiadura hartu. Eta 60 milia ordutik behera badoa autoa? Orduan, bai? Californiako egundoko beste lege bat hau da: 500 dolareko isuna jasoko du hiriaren inguruan lehergailu nuklear bat leherrarazten duenak. Beraz, Bin Ladenek Californian burutuko balitu atentatuak, milioika dolar ordaindu beharko lituzke eta kito. Estatu honekin amaitzeko, badirudi elur asko ez duela egiten bertan, debekatua baitago errepidean gatza botatzea.

Harrigarriak iruditu zaizkidan lege gehiago Missourin aurkitu ditut. Bertan, adin txikikoek ezin ditzakete pistolak eskuratu; eskopetak, ordea, bai. Eskopetek kalte gutxiago edo egingo dutelakoan daude missouritarrak edo zer demontretan ari ziren pentsatzen hau asmatzerakoan!! Lege zentzugabe hauekin jarraituz, hemen doa beste bat, Missurikoa hau ere: legez kanpo dago ume bat izutzea, baina nor izutuko da lehenago umeak besapean eskopeta bat badu? Haurrez hitz egiten ari garela, aipagarria da ezinezkoa dutela pospolo eta pizgailurik erosi edo izan; aldiz, tabakoa eta liatzeko papera, zigarroak egiteko, erosi edo eduki dezakete. Zer egingo dute bi gauza horiekin, puzzleak?

Nik txikitatik entzun dudan eta betidanik gustatu izan zaidan esaldi bat hau da: debekatuta dago debekatzea. Baina denok dakigu guztion arteko harremanak onak, edo minimoki onak, izan daitezen lege edo arau batzuk bete behar ditugula, hau garrantzitsua da, zalantzarik gabe. Aipatu ditudan lege zentzugabe hauek ez dut uste harremanak asko hobetzeko balioko dutenik, ezta? Eskatu beharko genukeena hau da: legeak sortzen dituztenak zentzu apur batekin egitea!