Gaurko hitza

Updates from urria, 2015 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:38 pm on 2015/10/17 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pasahitz 

  Pasahitza (ingelesez, password) baliabide baterako sarbidea kontrolatzeko balio duen karaktere-kate sekretua da. Orokorrean software baliabide baterako sarrera babesteko ezartzen da pasahitza. Pasahitza sistema horretan sartu behar denak bakarrik jakin behar du eta beste pertsona guztientzat sekretua izan behar du. Gehienetan erabiltzaile izen batekin lotuta egoten da pasahitza eta biak idatzi behar izaten dira.  (Jarraitu irakurtzen Wikipedian)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es contraseña
  fr signe de reconnaissance
  en password
  port senha

  Entzun:

  Ateko giltzekin batera, ordenagailuen pasahitzak eta posta elektronikorako helbideak eman zizkiguten. [Nevadako egunak, Bernardo Atxaga (Pamiela, 2013)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  pasahitz (pixabay, CC0 Public Domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:42 pm on 2015/10/16 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  iraka 

  iz. BOT. Gramineoen familiako landare belarkara, hostoak estuak eta loreak bukaerako buruxkatan dituena. Laboreen artean hazten da eta erauzten zaila da (Lolium temulentum).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  iraka (G, AN-5vill, L-ain, B, BN, S; SP (-kha), Lar, Añ (G), VocBN, H, VocB; h- SP (-kha), Dv, H), iralka (AN-egüés). Ref.: Alth Bot 9; A (iraka, iralka). Etim. Préstamo románico; cf., por ej. pir. biraca. En último término, de lat. ebriaca.

  Cizaña (sentidos prop. y fig.). “Zizaña” Lar, Añ. “(Lolium temulentum), ivraie enivrante, iraka” Zerb GH 1934, 332. “Parece trigo, se conoce por ser más verde y espiga más estrecha” VocB. Ethor zedin haren etsaia eta erein zezan hiraka ogi-artean. Lç Mt 13, 25 (Leon hiraka, He, TB, Echn, SalabBN iraka; Ip zalge, BiblE ologaizto). Ogi-pulua bekanki da irakaz xahua. O Pr 347. [Bersuak] irakaz betheak zorigaitzez gehienak, erdara hitz andanatto bat han-hemenka erain eta ez jorraturik. JE Bur 144. Pazkagi hoberenetan iraka sor ditake: ez da beraz harritu behar Azkainen ere ukan bada Jean Baigorri bat. Zerb Azk 107. v. tbn. Monho 48. Hb Egia 112. Izt C 48. Ibiñ Virgil 47n. Iralka: LE Urt 71 (ms. 25v zizaña).

  Sinonimoak: iz.

      [landare lastoduna]: zoragari, llollo Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar hiztegia eta Wikipedia):

  es iz. (Bot.) cizaña, borrachuela (Lolium temulentum)
  fr iz. (Bot.) ivraie enivrante (Lolium temulentum)
  en iz. (Bot.) darnel, poison darnel, darnel ryegrass, cockle (Lolium temulentum)
  port iz. (Bot.) joio, cizânia (Lolium temulentum)

  Entzun:

  -Eta ez al zuen erran ezen iraka eta bertze belar gaixto guztiak ebaki egin behar zirela eta sutarat jaurtiki? [Lur bat haratago, Joan Mari Irigoien (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  iraka (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 7:10 pm on 2015/10/15 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gopor 

  iz. (batez ere Ipar.) Zurezko ontzia, abatza eta kaikua baino txikiagoa eta kirten bakarra duena, talo-esnearentzat eta gatzatuarentzat erabiltzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gopor (BN-ad-baig-lab; SP, Lar, H; -ph- BN-ciz; VocBN, Dv, H), opor (G-to, AN-5vill, B, L, BN; VocZeg 288, H, VocB; -ph- SP, Deen II 17, Dv, H), oporro (Lar), kopor (G, AN-5vill, B, R-uzt; Aq 637; kh- S; Foix ap. Lh, Dv (S), H (S)), koporro (R). Ref.: A (gopor, opor, kopor); EI 385; VocNav (copor, coporro); Satr CEEN 1969, 167; Izeta BHizt (opor).

  Etim. Probablemente derivado de lat. cuppa.

  1. Cuenco pequeño para beber; escudilla. “Écuelle de terre”, “tasse” SP. “Cáliz”, “vaso para beber”, “cubilete” Lar. “Cuenco de leche” Aq 637. “Écuelle” VocBN. “Jatte” Dv. Goporrén ikhutzeak, eta kubenak, eta kobrezko unzienak. Lç Mc 7, 4. Urrezko gopor batzu bazituztela urrin hunez betiak. AR 95. Gathiluaren eta ophorraren lekhoreko aldea garbitzen ohi duzue. HeH Lc 11, 39 (Lç, He, TB plat, Oteiza, IBe plater, Dv untzi). Eskuan zadukan urhezko ophor bat. Dv Apoc 17, 4. Nurk ere emanen beitü txipien hoietarik bati khopor bat hur. Ip Mt 10, 42 (Leon ophor; Lç, SalabBN beire, He beira, TB, Echn, Hual, Ur (V), Or, IBk baso, Ur (G) edontzi). Horrako ophor hortan duk hire gosaria. Elzb PAd 69. Gopor edo gatelu, behiak emaiten daukun esnea orok parti. HU Zez 185. Gopor bat ur. Ib. 71. Oporra (katillua) bete salda. Ag G 288. Gopor bat esnerekin. Barb Leg 26. Eltze, gopor, katillu eta abar. Or Eus 359. Ezkilantzeko oporren kulturaren ekarleak. Mde Pr 221. Pagozko goporrak. Ibiñ Virgil 38. Kaikuak eta oporrak bezela, ontzi onek ere txuntxur motz baten tankera du. Garm EskL I 102. Gizona dagonean miñak arturik, edan beza ardo zaarra oporretik. EZBB I 128. Beren untzitegietako opor baten azpian. Larre ArtzainE 274.

  2. opor. “(L, BN, S), guante con el que se juega a la pelota” A.

  3. opor. “(B), colodra” A.

  4. khopor. “(S; Foix), adj. concave, rond” Lh.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [zurezko ontzia]: opor (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (batez ere Ipar.) cuenco pequeño de madera, escudilla; tazón
  fr iz. bol, écuelle, petite terrine de bois
  en iz. bowl
  port tigela Æ’

  Entzun:

  Ondoan, gopor bat bete kafe eta, aitzinean, eltze bat bor-bor su gainean, saltsa gorriz ihaurri. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gopor (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 4:05 pm on 2015/10/14 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  desmasia 

  iz. (Ipar.) Kalte, hondamendi itxuragabea. Ikusi dituzue egun hauetako desmasia izugarriak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  desmasia (Dv, H (L)).

  1. Estrago, desastre, devastación, daño. “Désolation, dégât, ravage, dévastation” Dv. “Odolezko desmasia, sang versé avec abondance” H. Tr. Documentado en escritores septentrionales no suletinos desde fines del s. XVIII. En DFrec hay 4 ejs., septentrionales.

  Hedatu zen alde guzietarat israeldarren desmasiaren eta arka hartua zelako berria. Lg I 256. Bakharrik sei ehun benjamintar itzuri ziren desmasia hartarik. Ib. 242. [Heresiak] bereziki hartu zituen Langedoko eta Dofineko bazterrak, zeintan desmasiarik handienak egin baitzituen. MarIl 120. Zeri begira zaude? ala desmasia bera zure gainean ikusi artean? Dv LEd 118 (Cb Eg II 62 kalte). Desmasian ezarria da lurra oro. Dv Ier 4, 20 (Ker ondatuta). Nork erran dezake zonbat desmasia <-zia>, zonbat atsegabe yinen zazkon nazione hari. Elsb Fram X. Desmasia eta zorigaitz hoikien guzien erdian, huna zerk sustatzen zuen eta altxatzen zioen bihotza [Jobi]. Lap 387 (V 176). Pikotak izan zuen sobera denbora gure giristinoen artean anhitz desmasiaren egiteko. Prop 1894, 95. Desmasia gaitzak bazter guzietan: zaldi hil, karrosa xehakatu, odol istil, etxe herrautsien artean. StPierre 16. Alkool tzarren desmasiak. JE Med 146. Basurdiaren ondotik, errekolteri demasia [sic] haundienen egilia: azkona. GaztAlm 1934, 50 (ap. DRA). Ez badautatzu emaiten […] hemengo desmasien ordaina, jakizu, nik erranik, hauziño bat eginen dauzutala. Lf Murtuts 8. Haizeak burrunban zafratzen du etxe hura eta etxea erori da. Hango desmasia! Leon Mt 7, 27 (Hual desegingua). Bi urtez asko nahaskeri, desmasia eta odol-ixurtze jasan zituzten gure arbasoek. Zerb Azk 61. Gard ibaiak gaindi egin du. Desmasiak miliarka… 35 hil. Herr 9-10-1958, 1. Egia erran, frogatua baita hiru aldairek su batek bezenbat desmasia egiten dutela. Larz GH 1959, 87. Desmasiak etziren handiak. Ardoy SFran 198.

  2. Exceso, demasía. Desmasia zuen lege [Arestik], eta ez zenbaitek noraezean gorde nahi genukeen nolabaiteko oreka irristakorra. MEIG V 133.

  Sinonimoak: iz. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [hondamendia]: ausiabartza, azken beltz, galmen, hondamen, hondamendi, galtzapen Ipar., itxes Zub., hondaketa g.e., hondapen g.e., galpen zah., deskalabru Heg. beh.

      [gehiegikeria]: g.e.gehiegikeria, larregikeria, larkeria Bizk., neurrigabekeria g.e., esajerazio Heg. beh., gehiegi Ipar. zah., soberania Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) estrago, devastación, desastre
  fr (Ipar.) destruction, ravage
  en disaster, catastrophe, devastation
  port estrago,  devastação, desastre
  

  Entzun:

  Haserrealdietan ordea itzali egiten du eta horrek gizona sumindu egiten baitu, burura datozkion desmasia guztiak botatzen dizkio oihuka. [Martutene, Ramon Saizarbitoria (Erein, 2012)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  desmasia (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 8:03 am on 2015/10/13 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kasailari 

  izond. (Ipar.) Kalapitaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [kalapitaria]: iskanbilatsu, istilutsu, liskarti, liskartsu, mokokari, zalapartari, aharrari Ipar., eskatimari Ipar., kalapitari Ipar./Naf., liskargile g.e., sesiante Heg. beh., zalapartero Heg. beh., bilakari Zub. g.e., atralakari Bizk. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) alborotador, -a, vocinglero, -a, bullanguero, -a
  fr (Ipar.) bavard, -e ; bruyant, -e
  en rowdy, noisy; rowdy person
  port alvoroçador(a), bagunceiro(a), desordeiro(a)
  

  Entzun:

  Zuek zarete hemengo jende kasailarienak.

  

  kasailari (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:02 pm on 2015/10/12 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itzain 

  iz. 1. Idiak zaintzen eta gidatzen dituena. Igandeko idi-proban, nor da itzain? 2. Gurdiak gidatzen dituena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [idiak edota gurdiak gidatzen dituena]: itaurreko, itulari, itaurlari Bizk.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. boyero, guía de bueyes (2) iz. [gurdizaina] carretero
  fr (1) iz. bouvier, conducteur d’attelage de bÅ“ufs (2) iz. charretier
  en iz. ox driver, ox guide
  

  Entzun:

  Ez. Ciudadanosen Kataluniako emaitzen ostean, betiko uztarrira lotzeko garaia dute PPk eta PSOEk. Orain itzaina beste bat da, eta arrastotik ezin da inor atera. [Betiko uztarria, beste itzain bat, Jon Ordoñez (Berria.eus, 2015-10-09)]

  

  itzain (Irudia: laopinioncoruna.es)

   
• 

  Maite 12:43 pm on 2015/10/11 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  izozmendi 

  iz. Iceberga. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [hormamendia]: iceberg, hormamendi Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iceberg
  fr iceberg
  en iceberg
  port iceberg

  Entzun:

  IZOZMENDIEN XEDEA

  Kresalean barrena doaz,
  igarokor,
  ur geza daramatelarik.

  [Izozmendiak, Juan Ramon Madariaga (Susa poesia, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  izozmendi (Wikimedia Commons)