Gaurko hitza

Updates from urtarrila, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:59 pm on 2017/01/16 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  saskil 

  adj. Bizk. Narrasa, arlotea. Gizon saskila. Zu bezalako saskil zikinak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  saskil. v. saskel. saskel (V-ger-ple; Añ, Zam Voc), saskil (V-ger-arr-m-gip), sazkel, sazkil, zaskel, zazkel (V-m), zaskil. Ref.: A (saskel, saskil, turuturu); Gte Erd 78.

  1. Sucio, desastrado, desordenado (ref. tanto a personas como a cosas). “Descompuesto, […] (V) baldresa, traskilla, boldroskia, saskela” Añ. “Sucio, desaseado” A. “Antxina zan ikusgarria turuturu-eguna; on zer? lau arlote zazkel, barre eragitearren zer egin eztakiela, […] cuatro desarrapados sucios […]” (V-m) Ib. (s.v. turuturu). “Saskel (Eskual), sale, désordonné” Lh (que tbn. indica L, BN, S). “Kuarto guztie saskil saskil dao (V-arr)” Gte Erd 78. Uutik, sazkel ipurdi arraiuori! Ag AL 34. Guzurra diñozu, zaskil, zantar, txarri, urde, zorritsu, lotsabageorrek. Ag Kr 68. Ezainak, zazkel, erropazar, trazkil, ikatza baño baltzagoak, azurra ta azala baño ezeukenak [jitanuok]. Echta Jos 15. Au zan neskatilla […] bat; ez andia, ez txikia, ez zazkela ez andigurakoa, ez nekazalea ez aberatsa. Ib. 221. Amaika bidar jan dik ire umien ogia eskallu, saskel, txotxolo, arloteak alakoak. Ag G 130. Nor sazkil ixan da ori suil ori esnez beterik gela onetan imiñi dauana. Otx 43. Sastegi duxu toki berengi, / hantxen dituxu lagun ugari, / xeu lango saskel zikiñak, / lizun artean murgiltzen. M. Arruza Egan 1957 (5-6), 274 (dirigiéndose a una seta).

  (Ref. a cosas). Niri [bolanderakaz] prakak apurtu, / txori koitauak il, […] / pertsonen portaera / geratzen da saskil. Ayesta 143.

  2. zaskel. Bruto, inmoderado. Ta dxanga, dxanga, dxanga, dxanga, sartu eban urdaillera orain pitxerdi esango genduekean aiña bai. –Baiña, mutill, ezadi ito, zaskel ori. Ag AL 56.

  3. saskil. Granuja, bribón. Gizonok saskil be saskilek, ekanduz gaiztoak eta lotsagalduak dira-ta. “Disordered”. Larrak EG 1958, 287. Saskil au ludi onetara iñok deitu baño len lotsabakotxo etorri izan-arren. “Knave”. Ib. 265.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

      [narrasa]: lardats, narras, laski Bizk., zapazto Bizk., tzirdil BN (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (B) sucio, -a, cochino, -a; desaliñado, -a
  fr izond. malpropre, sale, négligé, -ée
  en izond. [zikina] shabby, untidy, slovenly
  port izond. sujo(a), desalinhado(a)

  Zu bezalako saskil zikinak. (Hiztegi Batua)

  

  saskil (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Inaki Agirre 9:52 am on 2017/01/15 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aihen 

  1 iz. Mahatsondoa. Aihena landatzeko bere mahastian. 2 iz. Mahatsondoaren adarra. Ni mahatsondoa naiz, zuek aihenak. Mahatsondoari aihen zaharrak inausi behar zaizkio. 3 iz. Beste landare batean edo zernahi gauzatan kiribildurik hazten den landare kimua. Aihen batez esteka ezazue. Baba aihenak. aihen belar, aihen-belar Hazten den tokian aurkitzen dituen gauzetan kiribiltzen den zernahi landare. Horma bateko aihen-belarren artean. Aihen-belar zaharrek zintzilikariz gerrikatzen zituzten lizar eta lertxunak. aihen ezker Ezker-aihena. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEI sinonimoen hiztegia)
  

      [mahatsondoa]: mahats, mahatsondo, aihenondo Ipar. g.e.

      [mahatsondoaren abarra]: laira Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [mahatsondoak, bestelako landare batzuek] sarmiento; pámpano, tallo trepador (2) iz. vid ➥ mahatsondo
  fr iz. sarment
  en (1) iz. (vine) shoot (2) iz. vine ➥ mahatsondo
  port sarmento

  Ni naiz aihena, zuek xirmenduak. (Elhuyar Hiztegia)

  

  aihen (FlickrCC, Daniel Horacio Agostini)

   
• 

  Maite 9:30 am on 2017/01/14 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  galto 

  iz. Zub.Galdera. galto egin Zub. Galdetu. Galto egiten dute zein den. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [eskaera]: eskabide, eskaera, eskakizun, eskari, eske, galde Ipar., erregu Heg., arren jas., demanda zah., petizio Heg. beh., errekesta Ipar. zah., galdeitza Ipar. zah.

      [galdera]: galde, galdekizun, galdera, itaun Bizk., itaunketa Bizk., galdegai g.e., galdeitza Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Z) petición, demanda (2) iz. (Z) pregunta
  fr (1) demande (2) question
  en (1) request(2) question
  port (1) petição, requerimento, pedido (2) pergunta

  Galto egiten dute zein den. (Hiztegi Batua)

  

  galto (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:00 pm on 2017/01/13 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kaskezur 

  iz. Burezurra. Lurrera erori eta kaskezurra hautsi. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaskezur (G, AN-araq, B, BN-baig, Sal), kaskaezur (VocB), kaskazur (V), kasko-ezur. Ref.: A (kaskezur, kaskazur); Izeta BHizt.

  Cráneo. Kaskezurrean –ezustekoa!– / ar nabar aundi bat bizi. Or Eus 226. Kaskezurra autsi. Anab Poli 65. Kasko-ezurra eta barruko garunak. Vill Jaink 69. Nekez lortuko dugula argibiderik antzina-antzinako gizaki zein gizaideen kaskezurretan. MEIG VI 113.

  Parte alta de la cabeza. v. 2 kaskar. Kaskezurrian autsiko diot / oraindikan oriñala! MendaroTx 104. Ebagi egin eutsazan belarrijak kaskazurretik [astuari]. Otx 121. Beren kaska-ezur soillak lozio orrekin igurtzitzen duten gizarajoak. Lab SuEm 177.

  Sinonimoak: iz. beh.

      [burezurra]: burezur, buru-hezur, buru-kasko, garezur, kaskar beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. cráneo; crisma
  fr iz. crâne
  en iz. skull, cranium
  port iz. crânio; fam coco

  Esadazu, mutiko, zuri ezer sartzen zaizu kaskezur gogor horretan? [Harry Potter eta sorgin harria, J.K. Rowling / Iñaki Mendiguren (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur

  

  kaskezur (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:28 pm on 2017/01/12 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  ukitze 

   iz. ukitu aditzari dagokion ekintza. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. zah.

      [ukitua]: hunki, hunkimendu, uki, ukiera, ukipen, ukitu, ukimen g.e., hazka zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) z. tocamiento; contacto (2) iz. (Mat.) tangencia
  fr tact, contact, toucher
  en (undesired) molestation n
  port tocamento

  Bi mutili «ukitze desegokiak» egin zizkiola frogatutzat jota, elizak hiru urterako kargugabetu du Juan Kruz Mendizabal apaiza. [Elizaren iluntasunean, Ainhoa Oiartzabal Azketa (Berria.eus, 2017-01-12)]
  

  

   
• 

  Maite 9:13 pm on 2017/01/11 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aldarri 

  1 iz. Oihua, bereziki zerbait aditzera ematen duena. Zergatik dira hortik eta hemendik entzuten diren aldarriak? Haren andrearen aldarriek ez zuten ezertarako balio izan. 2 iz. Aldarrikapena. Legebiltzarrera eraman dute etxebizitza duinaren aldeko aldarria. Saihesbide berriaren kontrako aldarria egingo dute gaurko agerraldian. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 aldarri (Lar, Hb ap. Lh). Etim. Posiblemente alda- + harri, litm. ‘piedra de lado’. Antepecho. “Guardalado” Lar. Inguru zaukat auzo bezala / itsas-gezala: / zedorri zatzait etxe aldarri / lur ta mugarri. Inzag EEs 1912, 210.

  2 aldarri (V-arr-ger). Ref.: A; Holmer ApuntV. 1. Clamor, grito. “Clamor” A. Joan zirean guztiak katamotza ikustera, ta izugarriak zirean arek egitten ebazan orruak eta aldarriak. Echta Jos 317s. Zegaittik dira ortik eta emetik entzuten direan aldarriak? Ib. 284. Alpin urdiñak, zuen arru ixillek […] gogoan idukiko dute arkaitzean ezarrita, gure aldarriaren oroitzapena. Or Mi 138. Lau-aizetaratuz artzai-aldarria, / lau probintzietara an doa irrintzia. SMitx Aranz 56. Aldarri batzukin dantza bat egin zuten. Arti MaldanB 195. Iskanbilak eta aldarriak entzun ziren plazan. Arti Tobera 279. Alabaiña amak, ibai sakoneko bere egoitzatik aldarria entzun zuen. Ibiñ Virgil 114. Anuncio, pregón. Zoazte kapardian barna aldarri au erriari egiten. ‘Et imperate populo, ac dicite’. Ol Ios 1, 10. 2. (Adv.). “Aldarri ibiltzen zirean (V-ger-arr), andaban clamando” A.

  Sinonimoak: iz.

      [krida]: krida Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. grito; iz. pregón (2) iz. antepecho, parapeto
  fr beuglement
  en iz. clamour (Br); clamor (Am)
  port (1) iz. grito, berro; iz. pregão

  Emakume txirrindularien lasterketa gehiago eta emakumeen kirol profesionalari oztopo gutxiago, horra #NoPodiumGirls analisian Zoë Leverant-ek egiten duen aldarria, emakumeek kirolari egiten dioten “ekarpen” ikusgarriena gizon txirrindularien alboan “sari gisa” agertzea izan ez dadin. [Erabaki aitzindaria Australiako proba ziklistan: azafatarik ez podiumean, Mikel Garcia Idiakez (Argia.eus, 2017–01-09)]
  

  

  aldarri (Argazkia: argia.eus)

   
• 

  Maite 11:48 pm on 2017/01/10 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  baranotu 

  du ad. Inguratu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  baranotu. Rodear, cercar. v. inguratu. Iria baranotu zuten. Ol 4 Reg 6, 14 (Dv, Ker, BiblE inguratu).

  Sinonimoak: ad. jas.

      [inguratu]: inguratu, ingurukatu g.e., birundatu Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. rodear, cercar
  fr du ad. entourer, encercler, cerner
  en du ad. to enclose, to fence, to surround
  port du ad. rodear, cercar

  Hiria baranotu zuten.  (Orotariko Euskal Hiztegia, moldatua)

  

  baranotu