Gaurko hitza

Updates from urria, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:14 pm on 2017/10/08 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  korapilo 

  iz. 1 iz. Soka, hari edo beste gauza malgu batean, edo biren artean, egiten den lotura, mutur batetik edo bietatik tiratzen denean gogorragoa gertatzen dena. Hariaren bi muturrak korapilo batez lotu. Zapiaren muturreko korapiloa. Korapilo estua. Korapiloa egin, lotu, askatu. Korapiloz beteriko mataza. Korapilo begiztaduna. Marinel korapiloak. 2 iz. Irud. Mihian korapilorik gabe mintzatu. Korapilo bat zeukan zintzurrean. Iruditzen zaio korapilo bat edo zama pisu bat barren hartan baduela. 3 iz. Kezka nahasia. Ez baitakit nola askatu atsekabearen korapiloa. Baina, artean, Martarentzat ez ziren bukatu korapiloak. 4 iz. Arazo edo auzi baten zailtasun nagusia. Ik. koska 3. Hor dago korapiloa. 5 iz. Kontakizun edo drama batean, gertaeren haria biltzen den gune gorena. Film bat egiteko besterik ere behar da: korapiloa, “istilua”. 6 iz. Itsasoan erabiltzen den lastertasun neurria, milia bat orduko lastertasunaren baliokidea. Hamar korapiloko abiaduran ibili da belaontzia. 25 korapiloko haize boladek arriskuan jarri zuten ontzia. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [lotura]: marapilo Bizk., moropilo Bizk., troinu Bizk.

      [kezka nahasia]: iltze, koska

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. nudo (2) iz. (hed.) enredo, embrollo, lío, problema, complicación (3) iz. (Eraik.) nudo (4) iz. (Itsas.) nudo (5) iz. (Lit.) (Zin.) nudo, enredo (6) iz. (Elektr.) nudo
  fr (1) iz. nœud (2) iz. (hed.) enchevêtrement, embrouillement, confusion, complication (3) iz. (Lit.) trame ; nœud (4) iz. (Itsas.) nœud
  en (1) iz. [ilea, haria, soka] knot (2) iz. [kezka nahasia] complication, problem; muddle (3) iz. (Lit.) plot (4) iz. (Itsas.) knot
  port (1) iz. nó (2) iz. (hed.) enredo, embrulhada, embrulho

  Ba al dago korapilo hau askatuko duenik?

  

  korapilo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:52 pm on 2017/10/07 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  endroke 

  iz. Xake-jokoan, zenbait baldintza betez gero erregea eta gazteluetako bat aldi berean mugituz egin daitekeen jokaldia. Erregearen gazteluarekin egiten denean (endroke motza) erregea zaldiaren laukitxoan eta gaztelua alfilarenean kokatzen dira; erreginaren gazteluarekin egiten denean berriz (endroke luzea), erregea alfilaren laukitxoan eta gaztelua erreginarenean. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. enroque
  fr iz. (jeu d’échecs) roque
  en iz. (chess)castling
  port iz. roque

  Xake partidako mugimendu guztiak aurrez zekizkien igarlea zen, erregea arriskuan zegoenean dorrearekin ordezkatzen zuen endroke egilea, kasualidade urrunetara gidatzen zuten ate guztietako maratilaren jabea… [Pasaia blues, Harkaitz Cano ((Susa, 1999))] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  endroke (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:50 pm on 2017/10/06 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  ziurgabetasun 

  iz. Ziurtasunik eza, ziurra ez denaren nolakotasuna. Etorkizunari buruz zalantza da nagusi: Keynes ekonomialariaren hitzak erabiliz, ziurgabetasuna. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [ziurgabetasun] : zalantza, ezbai. ziurtasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. incertidumbre
  fr iz. incertitude
  en iz.uncertainty
  port iz. incerteza

  Etorkizunari buruz zalantza da nagusi: Keynes ekonomialariaren hitzak erabiliz, ziurgabetasuna. (Hiztegi Batua)

  

  ziurgabetasun (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:01 pm on 2017/10/05 Permalink | Reply
  Tags: N ( 60 )   

  norgehiagoka 

  iz. eta adb. 1 iz. Lehiaketa, bereziki indarrak neurtzekoa. Aizkolarien arteko norgehiagoka hartan. Indar norgehiagoka. Elkarren lehia latza, norgehiagoka bortitza. 2 adb. Bi pertsona edo gehiagoz mintzatuz, bata bestearen indarrak neurtzen. Norgehiagoka bizi izan ziren hil arte. norgehiagokako adj. Plazan ere hasi dira norgehiagokako partidak. norgehiagokan adb. Norgehiagoka. Beste pilotariekin norgehiagokan jardutea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  norgehiagoka (V-gip, B). Ref.: Etxba Eib (norgeixagoka); Izeta BHizt; Elexp Berg.

  1. (Adv.). Compitiendo, en pugna. “Norgeixagoka bizi izan ziran ill arte” Etxba Eib. “Aiko gara norgeiagoka?” Izeta BHizt2. “Desafiando” Elexp Berg. Nor-geiagoka ari dira. Or Eus 24. Sofistok Sokratekin norgeiagoka iarten dituenean, Sokratek txil eragiten die ezin bestez eta bearrik. Zait Plat 117. Etxejaun orreik [andrai] emon deuskue / ezezko eta gordintza, / nor-geiagoka bata-besteai / desafiatuz dabiltza. Ayesta 124.

  2. (Sust.). Competición, pugna. Euren arteko nor-geiagoka. Etxde JJ 33. Norgeiagoka edo konkurs bat. Egan 1956 (3-4), 80s. Nor geiagoka edo karreren bat ipintzera. Bilbao IpuiB 261. Onen antzeko norgeiagoka izan zuten Atenaiko iakintza-ikasguek. Zait Plat 23. Poema erdiruntz, olako norgeiagoka bat asten da bien artean. Gazt MusIx 152. Orrela galdu zun nor-geiagoka. Ibiñ Virgil 50. Elerti-norgeiagoka. Yurre in Loram 5. Guda-burrukak, nor geiagokak. “Desafíos”. Berron Kijote 32. Goierriko sokatira-norgeiagoka irabazi ondoren. Insausti 110. Nor-gehiagoka hauetan. MIH 215. Nola ez dira norgehiagoka berriak sortzen? MEIG I 111. En DFrec hay 14 ejs. v. tbn. Or QA 190.

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  adond. [zeingehiagoka]: norgehiagokan, zeingehiagokan, zeingehiagoka g.e.

  iz. [lehiaketa]: lehiaketa, norlehenka, prima, sariketa, txapelketa, lehia Ipar., xapelgo Ipar., indar-neurtze g.e., zeingehiagoka g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. competición, lucha, disputa, puja (2) iz. (Kir.) encuentro; confrontación; partido; competición (3) adb. disputando, compitiendo
  fr (1) iz. compétition, concours, dispute (2) adb. disputant, rivalisant
  en (1) iz. contest, competition, struggle (2) iz. [partida] match, game (3) adb. competing, struggling
  port (1) competição, luta, disputa (2) iz. (Kir.) confrontamento, confrontação (3) adb. disputando, competindo

  Elkarren lehia latza, norgehiagoka bortitza.  (Hiztegi Batua)

  

  norgehiagoka (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:04 pm on 2017/10/04 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  albaramendu 

  iz. 1. Altxamendua, errebolta. 2. ZUZ. Sedizioa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  albaramendu (A <- DvHtoy). Revuelta, insurrección. “Sedición” A. Eta bazen orduan Barrabas erraten zioten bat albara-zale batzuekin burdinetan zena, albaramenduan heriotze bat eginik. DvHtoy Mc 15, 7 (Dv bihurrialdian heriotze bat eginik).

  Sinonimoak: iz.

      [altxamendu prestatua]: sedizio (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. asonada, revuelta, algarada (2) iz. (Zuz.) sedición
  fr (1) iz. révolte  (2) iz. (Zuz.) sédition
  en (1) iz. riot (2) iz. (Zuz.) sedition, insurrection
  port (1) assuada, algazarra (2) iz. (Zuz.) ƒ sedição

  Eta bazen orduan Barrabas erraten zioten bat albara-zale batzuekin burdinetan zena, albaramenduan heriotze bat eginik. DvHtoy Mc 15, 7 (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  albaramendu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:53 pm on 2017/10/03 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  esku-zikin 

  iz. Lapurra.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ESKU-ZIKIN (AN-gip, L, S, Sal, R ap. A). Ladrón. Biz nirabe bat esku-zikin; lagunek bear lukete debekatu (202). LE-Ir. Txanpon zalea zeralako, etzaitut makillaz joko “esku zikiña” ez bazera. Munita 106.

  Sinonimoak: iz./izond.

      [lapurra]: harrapari, lapur, xixkalari, ebasle Ipar., ohoin Ipar., arrobatzaile Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. ladrón, -ona
  fr iz. voleur, -euse
  en iz. thief, robber
  port iz. ladrão(ona), ladrão(a)

  -Harrapatu haugu azkenean esku-zikin maltzur hori!

  

  esku-zikin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:39 pm on 2017/10/02 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beheititu 

  ad. beheititu, beheiti/beheititu, beheititzen da/du ad. Ipar. eta Naf. Beheratu. Beheititurik gordetzera doan eguzkia. Dirakien eltzea, gainez eginik doanean beheititzeko erremedioa, ur hotza da. Burua beheititu. Harroak beheititzeko. Fite erromatarrak eta Erromako hiria ere beheititu eta erori ziren. Bere esertoki goitarretik beheitituak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Ipar./Naf.

      [beheratu]: apaldu, behera egin, beheratu, behetu, goibeheratu, jaitsi, jautsi L-N, baxatu g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. (GN/Ipar.) bajar, descender; rebajar, disminuir; declinar (2) da/du ad. (GN/Ipar.) humillar(se), rebajar(se) (3) da/du ad. (GN/Ipar.) abaratar, rebajar
  fr (1) da/du ad. (GN/Ipar.) descendre, baisser (2) da/du ad. (GN/Ipar.) (s’)humilier, (s’)abaisser (3) da/du ad. (GN/Ipar.) baisser, diminuer, abaisser
  en da/du ad. to lower
  port (1) da/du ad. (GN/Ipar.) baixar, descer (2) da/du ad. (GN/Ipar.) humilhar-se, rebaixar-se (3) da/du ad. (GN/Ipar.) baratear, rebaixar

  Ahotsa beheititu zuen, alferrik, inor ez baitzen inguruan. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  beheititu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)