Updates from ekaina, 2021 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:13 pm on 2021/06/30 Permalink | Reply
    Tags:   

    irringarri 

    adj. Ipar. Irrigarria, irri-egingarria. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    irringarri. v. irriegingarri.

    irriegingarri. 1. (T-L), irringarri (B, BN-arb), erriegingarri. Ref.: Izeta BHizt (irringarri); Gte Erd 268. (Adj.). Ridículo, cómico, que produce risa. “Burlesque” , “ridicule” T-L. Ez dire nihorentzat hirri egingarri. Hb Esk 6. Hanbatenaz irriegingarriago [soinekoa] zenbatenaz bera baita luzeago. Laph 95. Dona Johane Lohitzün izan denal entzün düke üskara bitxi eta erriegingarririk. ArmUs 1900, 63. Etzaizkizu bitxi, eta irringarriapur bat. JE Ber 73. Lehengo xapel turruta luze irri-egingarri hetarik bat buruan. Zerb Ipuinak 519. Bere alderdi bitxi eta irri-egingarritik. Vill Jaink 132. Turko gaizoak irringarri bilakatu ziren. Lf in Casve SGrazi 10. v. tbn. Prop 1876-77, 56. Elsb Fram V. HU Zez 73. Zub 43. Mde HaurB 83. Ardoy SFran 218. Irringarri: Bordel 173. Beude, beude, irringarriak oro irriz daude. (BN). Lander Eusk 1925 (IV) 47. 2. (Uso sust., precedido de gen.) Mundu guziaren irriegingarri. Laph 126. Oroen irri-egingarri bilakatzen ari zira. HU Zez 62. Dakitenen irringarri. HU Aurp 216. Eskualdun guzien irri-egingarri gintazke. Lf Murtuts 24. 3. (Uso adv.). De modo ridículo. Eskuara murdukatu nahiz, hirri-egingarri ere ari zauzku arrotzak. Barb Sup VII. Gero aitabitxi-amabitxiak irri-egingarri. Ox 40.

    Sinonimoak: izond. Ipar.

    [irri-egingarria]: barregarri, burlagarri, grazioso, irrigarri, komiko, irri-egingarri Ipar., irrigai g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. (Ipar.) risible, ridículo, -a, irrisorio, -a
    fr izond. (Ipar.) risible, hilarant, ridicule
    en izond. (Ipar.) laughable, ridiculous
    port izond. (Ipar.) risível, ridículo(a), irrisório(a)

    Testuinguruan

    Ez nuen ez susmagarri ez irringarri gelditu nahi. [Mailuaren odola, Aingeru Epaltza (Elkar, 2006)]

     

  • Maite 10:49 pm on 2021/06/29 Permalink | Reply
    Tags:   

    baldinba 

    1 interj. Ipar. Nahia edo itxaropena adierazten duen partikula. (Indikatibozko aditzekin erabiltzen da, batez ere geroaldian doazen aditzekin). Ik. baldinbaitere; ahal2; agian 2; oxala. Baldinba ez zara hain eroa izango. Baldinba ez nauzu utziko. Adio ene maiteak, baldinba ez betiko! Baldinba etorriko ahal da! Ez, ez baldinba! 2 adb. Ipar. Baldinbere, egiazki. Baldinba, zure arimak hamar ezkutu baino gehiago balio du. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: prt.

    [baldinbaitere]: baldinbaitere, baldinbere zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) interj. ojalá, espero que, quiera Dios que, ¡quiera Dios!, (que) Dios te oiga; ya (2) interj. (ezezko testuinguruetan) interjección que denota la certeza de que lo enunciado no va a suceder
    fr (1) interj. Espérons!, Je l’espère!, Ce serait bien!
    en (1) interj. If only!, I hope so
    port (1) interj. eu gostaria, eu queria

    Testuinguruan

    Baldinba etorriko ahal da! (Elhuyar hiztegia)

     

  • Maite 8:21 pm on 2021/06/28 Permalink | Reply
    Tags:   

    desberdintasun 

    1 iz. Berdintasunik eza. Ik. ezberdintasun. Gizarte desberdintasunak. Hizkerak tokien arabera azaltzen dituen desberdintasunak. 2 iz. Gauza bat besteetatik desberdintzen duen gauza; bi gauza edo gehiagoren artean dauden aldeen multzoa. Ik. alde1. Ez du desberdintasunik nabaritzen bi ardo moten artean. Zerutik lurrera dagoen desberdintasuna. 3 iz. Desberdina denaren nolakotasuna. Erritmo desberdintasuna. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    desberdintasun. (Urt II 124), desbardintasun (Añ, Dv, H), desbardintarzun. Desigualdad, diferencia, disparidad, heterogeneidad. Desbardintarzün handi bat da Jinkuak argitzen dian gizon debot baten zühürtziaren eta elizagizon jakitus […] baten jakit[i]aren artian. Mst III 31, 2 (SP, Ch, Echve diferenzia, Ip tregoa, Ol arte, Pi alde, Leon ozka). Konfesorerik Konfesorera dijoa desberdintasun edo diferenzia andia. Mg CC 133. Emendi aterako da zetan daguan Bizkaiko euskeriaren desbardintasuna. Mg CO VI. v. tbn. Gco II 264s. Ez da izango arrezkero beste desbardintasunik, justu ta pekatarijeena baño. JJMg BasEsc 265. Zerutik lurrerako desbardintasuna baño andijagua dago donzellatasuneko estadutik ezkontzakora. Ib. (ed. 1845), 221. Ze desbardintasuna Jesus ta nire artian daguana! Ur MarIl 104. Industrijaren eta komerzijuaren kontribuziñoia desbardintasunagaz bota zalako euki ditubezan kaltiak. (1866). BBatzarN 223. Zeren herri bateko goldea ez den hauzo herriko goldearekin bardina. Makhur handi bat heldu da desbardintasun hortarik. Dv Lab 57. Bereala […] medikua deitzen dezu, eta bereala konfesatzen etzera? Zertan dago desberdintasun arrigarri au? Arr May 95s. Greziatar jakintsuen erakutsietatik Jesukristo gure Jaunarenetara zeiñ desberdintasun aundia dagoan. Ag Serm 416 (ib. 399 desbardintasun). Eta deritxo ariña, pekatu ilgarriagaz daukan desbardintasunagaitik bakarrik. Itz Azald 155. Auteskundeetan be antzeko desbardintasuna izaten dan da. Etxabu Kontu 103. Guretzat ainitz erran nahi zuten [erakasle] heien desbardintasunek. Larre ArtzainE 193. Bukaerako desberdintasun hori berori (-oi(n) / -io / -u), euskalkiari dagokala. MIH 106. Bi soinuren arteko aldea eta desberdintasuna. MEIG VI 100. Irregularidad, relieve, desnivel.
    Mendien goraberuntza seaska artako estalkien desberdintasuna zala. Arzac EE 1882c, 377.

    Sinonimoak: iz.

    [diferentzia]: alde, berdinez, berdineztasun, berdingabetasun, ezberdintasun, desberdintza g.e., diferentzia g.e., banaita zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (1) diferencia, disparidad, heterogeneidad (2) irregularidad, relieve, desnivel
    fr iz. négalité, différence
    en iz. difference; distinction; inequality; unevenness
    port iz. diferença

    Testuinguruan

    Batasunean galtzen da desberdintasun guztia. #gaurkohitza

     

  • Maite 10:49 pm on 2021/06/27 Permalink | Reply
    Tags:   

    karaka 

    iz. Oiloaren kantua edo oihua. Ik. kukurruku. Arrautza txar bat eta anitz karaka. Oilarrak kukurruku, oiloak karaka. || karaka egin Hiru aldiz karaka egin zuen zulo ilunean oiloak. || karakaz adb. Karaka eginez. Ik. karakaka. Karakaz egon. Oilo taldea karakaz eta zalapartaka. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 karaka. (AN-gip-araq-erro, B, Sal, R; Aq 1070 (AN), H), kakara (T-L). Ref.: A; Izeta BHizt. Cacareo. “Chant de la poule” H. “Caquet de la poule” T-L. “Hau ollo karaka!” Izeta BHizt. v. kakaraza. Arrautze txarbát ta anitz karáka. LE Prog 106. Olloaren karaka entzuten zen eta belatxingarren ega-ukaldia. Or Mi 72. Auxe bada egazti taldetxoa! / Bat baño beste da areagoa! / Jaungoikoak dakin egunetako asi / alara ta kakara. JKort EuskOl 1931, 34. Ordubata da, ez euli-soiñu, / irrintzi, marru, karaka, / lizar-osto bat ez da mugitzen, / ez belar-izpi geraka. Or Eus 342. Croar de la rana.
    Kallaren ttiuka, igelaren karaka, oreinaren arrama. Lf Herr 3-8-1961, 4. KARAKA EGIN (T-L). Cacarear. “Crételer” T-L.
    Iru aldiz karaka egin zuen zulo illunean olloak. Or Mi 79. Karakak egin eta, aren arroltzea / bero bero da, baiñan laister du oztea. Or Eus 108. –Zer egiten dik oiloak? –Oiloak alara: kakara! Lf Herr 3-8-1961, 4. KARAKAZ (BN-baig, Sal ap. A; kakaraz G-to ap. A). “Cacareando” A. [Olloek] karakaz eta zalapartaka erantzun zioten etxeko-andre gaztearen deiari. TAg Uzt 112. Egoak arrotuta, karakaz eta istilluka irten zan bere oetik burrukalari. Ib. 117. “Cacarear, karakaz egon (G, AN)” Aq 1069. Eliza ondoan zeude karakas ollo batzuk (83). LE-Ir.

    2 karaka. Carraca (embarcación). Etzen segurki itsas untzi txarra “Santiago” deitu delako “Karaka”. Ardoy SFran 152.

    Sinonimoak: iz.

    [garranga]: alara, kakara, kakaraza, garranga Ipar., kokoratz Ipar., kada Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz.  cacareo
    fr iz. gloussement
    en iz. clucking
    port iz. cocoricó

    Testuinguruan

    Oilarrak kukurruku, oiloak karaka. (Elhuyar hiztegia)

     

  • Maite 10:50 pm on 2021/06/26 Permalink | Reply
    Tags:   

    lazun 

    iz. Korrokoia. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    lazun. 1. (V-m, G-azp; SP, Lar, msOch 7, Izt C 206, Hb, H), lasun (V, G-azp-bet). Ref.: A; Garate Cont RIEV 1934, 58; Holmer ApuntV ; Arzdi Peces 380. Mújol, muble, albur. “Albur, pescado gustoso difícil de cogerse” Lar (tbn. ‘albur’ en Izt C 206). “Gardon, posson d’eau douce” Hb. “Mújol, vulg., muble” A (tbn. “muble” o “corrocón” en msOch 7, Harriet, Garate y Aranzadi). “Korkoiñak lau gisatakoak dirade: xipa, txikiena; korrokoin, aunditxoago; lazuna, buru-aundiak […] (L), […] muble (vulg.) de cabeza grande” A (s.v. korkoin). “Lasuna barriz da, itxasoko arraiñ lepo baltz edo asuna lakoa daukana” A Ezale 1899, 10a. Ezin dabenak lazuna, jo begi abuan asuna. “Quien non puede hallar el muble, maje en el mortero la ortiga” . RS 72. Lenengo asunak ian bear dira gero lasunak iateko. A Ezale 1899, 10a. Asunek jan bier dira lenengo, lasunek gero jateko. EZBB I 48. v. tbn. Ag EEs 1917, 170. 2. “Alga, lazúna, itsasbelhárra” Urt I 485. 3. “Astuto (G-azp)” Inza EsZarr 176.

    Sinonimoak: iz.

    [korrokoia]: buruzabal, korrokoi (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (Zool.) (B) lisa, corcón, mújol, muble
    fr iz. mulet
    en iz. mullet
    port iz. tainha

    Testuinguruan

    Azken aspaldian inoiz baino lazun gehiago ikusten da itsasadarrean. [Ragga-ragga dator gaua, Paddy Rekalde (Susa, 2006)]

    https://www.ehu.eus/eu/-/zer-zapore-dute-lazunek-

     

  • Maite 11:12 pm on 2021/06/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    betoker 

    adj. Begi-okerra. Bazuen lagun bat betokerra. Betoker ez dena, erdi itsu. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    betoker.

    1. (V, G-goi; Zam Voc), begi-oker (V-ger-gip-m, AN; Lar, -okher S; Gèze). Ref.: VocZeg 286; A (begi-oker, betoker); Etxba Eib. Bizco. “Bisojo, ezkela, begiokerra” Lar. “Esaten dana sinistera ezkero, Judas ei zan ule gorri begi okerra” Etxba Eib. Cf. A Morf 592 y 604. Cf. Or LEItz 35s. : Homerok leukolene, glaukopis, podas okys, […], esaten badu, guk esan dezaguke besazuri, begiurdiñ, […]; baita ankoker, gerrigogor, besamotz, begioker edo betoker.
    Bertsolari onek zuan lagun begi oker bat. PArt in Bil 174. Begi okerrak […] ala diyo: –Zanpatuko au “Moko-okerrak”! Ib. 174. Ez; berak etzun iñor il. Egozkue au, alako Hilario Zendoia begi-okerra esaten ziotenak txarotu zun. Or SCruz 95. Kulparik gabe jarri dizkigu / begi-okerrak bertsuak. Tx B I 99. Betoker eztana, erdi-itsu; / alako arrek, gorreria…/ […] / Erostekoan akatsik ez; / Erosi eta, danak urgun. JKort in Onaind MEOE 944. I[ra]kaslea du betoker arrotza; / izketan berritsu, zimurra biotza. P. Etxeberria ib. 972. Eztago geiago errenik! Ez betokerrik! Eskatu gaurtik… “Makilixka” sendagaia. NEtx LBB 198. Ez al dakizu ordean begi-okerra dala? DRA. (Usado gralmente. como pred.).De mirada torva. “Anitz euzkaldun beren elez betoker daude, no pocos vascos miran con desafecto su propia lengua.” Ayerb EEs 1914, 161. Aparra zeriola, begi-oker eta abo-zabal, pizti itsusi bat bezala. ‘Les yeux hagards’ . Or Mi 60. Zapotzar bat izan bai-litz baño jaramon geiagorik egin gabe, betokereta mintzo legorrez esan zion. TAg Uzt 103. Leoiama betokerrak otsoa billatzen du, otsoak, berriz, auntza. “Torva leaena lupum sequitur” . Ibiñ Virgil 35. Bigantxarik onena, betoker, buru zakar, lepa sendo ta kokotz-azpia aztaletaraiño zintzilika daukatena. “Optima torvae forma bovis” . Ib. 95.

    2. begi-oker (AN, L, Sal, R ap. A; Lar DVC 181, Arch VocGr, Hb (-kh-)). Tuerto. “Borgne” Arch VocGr . Ez duzu ikusi hemen gizon begi oker bat? Barb Leg 143 (cf. ib. unas líneas más arriba bikezko begi batekin, iduri okerra).

    Sinonimoak: izond.

    [begi-okerra dena]: begi-oker, begizeihar, ezkel, zeiharbegi g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) izond. bizco, -a; torvo, -a (2)  izond. tuerto, -a
    fr izond. loucheur, -euse
    en izond. cross-eyed
    port (1) izond. vesgo (2)  izond. caolho(a)

    Testuinguruan

    Bazuen lagun bat betokerra. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 10:50 pm on 2021/06/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    lastotu 

    ad. lastotu, lasto/lastotu, lastotzen || da ad. Lasto bihurtu.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    lastotu.

    1. (Lar). “Encañutar, encañar los panes, gariak lastotzera asi” Lar.

    2. +lastatu (L-sar-ain ap. A). “Trabajo que consiste en separar los últimos granos que restan” A.
    Azao juak edo lastotu dana alderatu biar da eskubariaz garijaganik. Mg PAb 151.

    3. (L, BN, S ap. Lh ). “Propement, devenir paille, se sécher en parlant de graminées” H.

    4. “Syn. peu usuel de lastoztatzea” H. v. lastoztatu.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es da ad. desgranar [el trigo y semejantes]
    fr ad. égrener
    en ad. to thresh
    port ad. descascar

    Testuinguruan

    Lastotu dena alderatu behar da. (Elhuyar hiztegia)

     

← Older posts

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel