Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:56 pm on 2020/05/26 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ipitz 

  iz. Ardiak lepoan daraman zintzarria.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 ipitz. (V-m, G-azp ap. A ), ipitx (V-m ap. A ), ipintx (G-azp ap. Iz ArOñ ).
  Estropajo o escobón para limpiar el horno. v. ipizki.

  2 ipitz. v. ipitx.

  Sinonimoak: iz.

  [ipitz] : ipizki (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. estropajo, fregajo
  fr iz. éponge, éponge à récurer
  en iz. scourer
  port iz. bucha

  Testuinguruan

  Ipitzarekin garbitu beharko dizut aurpegia (Elhuyar hiztegia)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:10 pm on 2020/05/25 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mantxu 

  adj./iz. Heg. Herr. Besomotza. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mantxu. (V-ple-arr-m-gip, G-goi-azp, AN, R), mantxo (V-gip). Ref.: A; Totor Arr; Iz ArOñ (mantxo); Etxba Eib; Elexp Berg. Manco, lisiado. v. mantxot, maingu. Mantxu baltza agertu zanean. Alzola Atalak 42. BESO->MANTXU (V, G ap. A; beso-mantxo V-gip ap. Iz ArOñ). “Manco a quien falta el brazo” A (s.v. mantxu).

  Sinonimoak: iz.

  izond. Heg. beh. [besomotza]: besamotz, besomotz, eskubakar, eskumotz, mantxot Ipar., maingu Gip., besobakar g.e., maki g.e., besobakoitz zah., beso-motz, beso-bakar g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. (Heg.) (herr.) manco, -a
  fr iz./izond. (Heg.) (herr.) manchot
  en iz./izond. (Heg.) (herr.) one-armed, one-handed
  port iz./izond. (Heg.) (herr.) maneta, manco(a)

  Testuinguruan

  Ez ei gara elkar asko ukitzekoak euskaldunok. Afektua adierazten uzkur, laztanetan mantxu, besarkadetan labur eta musuetan zekenak garela esan liteke, Europa Hegoaldeko gure auzokideen aldean, behintzat. [Faltan, Leire Narbaiza (Kalamuatik Txargainera, 2020-05-21)]

  

   
• 

  Maite 10:07 pm on 2020/05/24 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mahaigaineratu 

  ad. Ahotara ekarri, gaia atera.

  Sinonimoak: iz.

  [mahaigaineratu] : azaldu, esan, proposatu
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. plantear, traer a colación
  fr proposer, mentionner
  en set out, lay out, bring up
  port expor, explicar, apresentar; trazer à colação
  

  Testuinguruan

  Gosariko mintzagai nagusia, ordea, ez zen hura bezain arina izan mahaikideentzat, Amaiari – besteei bezala ziurrenik – buruan biraka zebilkion galdera mahaigaineratu zuenean, etxe barneko giroa kanpokoa bezain ilun jarri baitzen berriz. [Bost ahizpa, Aitor Arana (Euskaltzaindia-BBK, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

   
• 

  Maite 9:20 pm on 2020/05/23 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mundrun 

  iz. Galipota, brea. Txirrindularia patar batean erori zen, beroarekin mundruna urtua zen bihurgune batean. (Hiztegi Batua)

  https://twitter.com/intxaursaltsa/status/1263582967214903298

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mundrun. (L-ain, BN-lab, S ap. A ), mundruna (T-L).
  Alquitrán. “Asphalte” , “bitume” T-L. v. alkaterna, asfalto, galipot.
  Emaiten badiozu neguan [sagartzeari] lurretik bizpahiru erhi trebes mundrun ez inguruan ustei bat. EGAlm 1903, 33. Alkaterna edo mundrun. EOnAlm 1906, 40. Ihizko untzi bat hartu zuen harentzat, mundrunaz eta bikez emokatu, haurra hartan ezarri eta ihien artean utzi. Bibl Ex 2, 3 (Urt alkaternaztatu, Dv naslika, Ur, Ol betun, Ker lika, BiblE galipot).

  Sinonimoak: iz.

  iz. [galipota]: betun, brea, alkaterna Ipar., galipot Heg., naslika Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. (Kim.) alquitrán
  fr iz. goudron ; bitume
  en iz. tar
  port alcatrão, piche

  Testuinguruan

  Zangoak lurrean, besarkadak oraindik faltan.
  Ezin da atzera egin, hobe! Erabat galdu ginen han…
  Ez genuen mirailan mehatsua ikusi nahi.
  Nola utzi bide bat, beste biderik omen ez denean?

  Baina kolpe batez, bortxaz den dena gelditu da.
  Mundrun ta zementuzko egia pitzatu da.
  Zer eginen dugu orain? Zuloak tapatu?
  Ala artesi bakoitzean proiektu bat landatu?

  Sortu, hazi, hezi,
  ikasi, irakatsi,
  hautatu, erabaki,
  berriz bizi arazi,
  konpondu ta trukatu,
  jan ta elikatu,
  ahal den dena birtokiratu…

  Bihar, hementxe bertan da…
  Utzazu atzokoa atzean, bihar hementxe bertan da.
  Bihar, hementxe bertan da…
  Utzazu atzokoa atzean, bihar hemen egiten da.

  Energia, kultura, kontsumoa, laborantza
  ala ekonomia,
  kudeaketa, osasuna ala hezkuntza gure eskura izan
  daitezela

  Bihar, hementxe bertan da…
  Utzazu atzokoa atzean, bihar hementxe bertan da.
  Bihar, hementxe bertan da…
  Utzazu atzokoa atzean, bihar hemen egiten da.

  Hementxe eta oraintxe…
  Bihar hementxe bertan da.
  Bihar hemen egiten da.

  [Bihar, Jurgi Ekiza (enbata.info, 2001)]

  

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2020/05/21 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aztoratu 

  ad. aztoratu, aztora, aztoratzen || da/du ad. Izuak, ezinegonak edo gertaera bereziren batek animaliak edo pertsonak asaldatu edo bere onetik atera. Ardiak aztoraturik, alde orotara lasterka, ez jakin zer egin, ez nora jo. Aztoratutako astarra baino zakarragoa. Hobira joan eta gorputz hila aurkitu ez dutelako aztoratuta dabiltza. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

      [asaldatu]: asaldatu, nahasi, nahaspilatu, zentzordatu Zub., iskanbilatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. turbar(se), azorar(se), inquietar(se); alterar(se), alborotar(se), excitar(se)
  fr da/du ad. se troubler, s’affoler, s’inquiéter
  en (1)  da ad. to be disturbed, to get worried, to become alarmed; to be embarrassed; to be bewildered/confused; to be upset; to be agitated (2) du ad. to disturb, to worry, to alarm; to embarrass; to bewilder; to upset
  port da/du ad. turbar-se, perturbar-se, preocupar-se; alvoroçar-se, alvorotar-se

  Testuinguruan

  Ilargi beteak bizidunak aztoratu egiten dituela gauza jakina da; galdetu, bestela, ospitaleetan lan egiten dutenei. [Lurtarra da begiratua, Xabier Etxabe (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

   
• 

  Maite 9:32 pm on 2020/05/20 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  berrekin 

  berrekin, berrekin, berrekiten || dio ad. Berriz ekin. (nor osagarririk gabe). Bihar berrekingo diozu lanari. Hilerrian sartu gabe berrekin nion bideari.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  berrekin. birekin Neols. creados por Arana Goiri en 1897 y 1896 respectivamente (AG 1508 y 2337). “Berrekin, de berr- y ekin ‘emprender‘” NeolAG. “Birekin (volver a emprender) de ekin (emprender)” AG 2337.
  1885. Berrekitten da Loiolako etxe deuna egitten. (1897). AG 1508. Gaur gauerako ostatu / nere ermitan badezu. / Biar ber-ekin dezazun pozik / orain lo, amets egizu. SMitx Aranz 24. En DFrec hay dos ejs. de birrekin.

  Sinonimoak: iz.

  [berrekin] : berrabiatu, berriz ekin, berrasi, birlotu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es dio ad. reanudar, reemprender
  fr reprendre, continuer; réentreprendre
  en resume, restart; resume
  port retomar, recomeçar; continuar, prosseguir

  Testuinguruan

  Zeruko izarrek beren ibilbide argiari berrekin zioten. [Ipuin hautatuak, Jorge Luis Borges / Juan Garzia (Ibaizabal, 1998)]

  

   
• 

  Maite 11:11 pm on 2020/05/19 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kuxkuxeatu 

  kuxkuxeatu, kuxkuxea, kuxkuxeatzen || du ad. (nor osagarririk gabe). Kuxkuxean aritu, kuxkuxean ibili. Orain ulertzen dut; kuxkuxeatzera etorri zara! || (nor osagarriarekin). Bazterrak kuxkuxeatzen ibiliko zen.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kuskuseatu. kuxkuxeatu (G-bet), kuzkuzeatu. Fisgar, espiar. Haurrek leihoetatik kuzkuzeatzen zuten. K. Izagirre Gauzetan 39.

  Sinonimoak: iz.

  [kuxkuxeatu] : ikusmiratu, ikusmiran/kuxkuxean/zokomiran/usainka ibili (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. husmear, curiosear, rastrear
  fr du ad. fouiner, suivre
  en du ad. snoop, track
  port du ad. bisbilhoteiro, faixa

  Testuinguruan

  -Zer zabiltza kuxkuxeatzen? [Ezkon kanpaiak urrun!, Goenkale, 2009 (Erein, 2001)]