Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 6:34 pm on 2020/04/24 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  ganorabako 

  adj./iz. Bizk. Ganoragabea. Ganorabako berba gangarrak. Ganorabakoen etxean, goizeko salda arratsean. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  (V), ganoragabeko, ganorabagako, ganorabageko, ganorebaako (V-gip), ganorabareko (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (gánore baakua); Etxba Eib; Elexp Berg (ganorabako, ganorabareko).
  (Ref. a personas) sin sustancia, botarate, torpe; (ref. a cosas) sin fundamento, insustancial. “Persona desmañada, torpe para el trabajo” A. ” Gizajua, ganorabakua izan zan beti ” Etxba Eib. “Sin sustancia, persona sin nervio, insustancial. Zelan izan leike personia hain ganorabakua ” Elexp Berg. Cf. LexBi ganorabaco. v. ganoragabe.
  

  *Eta zer, etxeak badira ain ganora bakoak non alkar ta erabatera lo egin bear izaten dabe? Añ LoraS 161. Euren ganora bagako berba gangarrak […] adierazoten deutse gustijai ardaoz aserik dagozana. Astar II 123. Itaune zalea dalako, / berbetan izan arren ganora bagako. AB AmaE 327. Barritxukeria ganorabagakoan iardun badeutzut bere. Ag Ioan 211. Nun egoaz Martin umeari zugatzera igoten galarazo barik, ganorabakuori? Echta Jos 33. Abelaztia biar litxaken baño erkiñago ta ganorabakuago aurkitzen da. ForuAB 101. Ganora gabeko aitzakiak esanaz. Garit Usand 62. Ganora bakoen etxean goizeko saldea arratsean. (V-gip) A EY III 131. Au benetan ganora gabekua! (V-gip) Etenak egin zituen barreka ikusleak, ain ganorabako talde aren zirriparra ta joan-etorriak ikusita.Erkiag Arran 44. Alako gizon ganorabakoari zer txarrik jazo ez gero? Bilbao IpuiB 168. Olarratz jaunari ganorabako zeren bat egin deutsazu. Erkiag BatB 66.
  v. tbn. Azc PB 244. A BGuzur 147. Ag Kr 173. Etxde JJ 40. Osk Kurl 41. Ganoragabeko: Ag G 141. Ganora bagako: Itz Azald 79. Ganorabageko: Ag Kr 60. En DFrec hay 2 ejs., vizcaínos, de ganorabako.

  *Artu oi dirian ganora eta burubagako osagei edo medizinakgaitik.Astar II 39. Epel, motel, ganora ta erakarde bagekoa. Ag Kr 49. Ganora ta ardura bako alper zar bat zala. Bilbao IpuiB 145.

  Sinonimoak

  iz. [ganorabako]: arduragabe, ganoragabe, baldar, gangar, dorpe, trakets, trauskil. Ant. argi, trebe (Adorez sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es izlag. (batez ere B) (lgart.) insustancial, negligente, sin fundamento
  • fr izlag. maladroit, -e, lourd, -e
  • en izlag. (lgart.) superficial, shallow, feckless, ineffectual, irresponsible
  • port iz. inútil, negligente, sem fundamento

  Testuinguruan

  Ganorabakoen etxean, goizeko salda arratsean. Esaera zaharra. (Hiztegi batua)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:58 pm on 2020/04/23 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  irakurle 

  1 iz. Irakurtzen duen pertsona; liburu edo aldizkari jakin bat irakurtzen duen pertsona. Ez baita idazlerik irakurlerik gabe, ezta irakurlerik ere, inork irakurgairik eskaintzen ez badio. Euskal irakurleak erdaraz ere irakurtzen duelako. Berrehun mila irakurle dituen aldizkaria. Liburu honen irakurleari hitz bi. Irakurle euskaldunari. Eliz liburuen irakurle saiatua. Hona hemen, irakurle, liburu batean batuta, Euzkadi egunkarian argitaratu nituen irakurgaiak.

  2 iz. Elizkizunetan eta, goraki irakurtzen duen pertsona; lanbidez irakurtzen duen pertsona. Irakurlearen zeregina Epistola irakurtzea da. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  berrogaialdi. Cuarentena, período de cuarenta días. v. berrogeizaro. Berrogei-aldi onen ondoren deabrua alderatu eta tentatzen asi zitzaion. Lard 372. Ta andikan berrogei egunera, berrogei-aldia bete zitzaion. Jesus! Ura edaten asi ta an zakurra ikusten zuala. PEBiz 42. Naiz berrogai-aldi ezoak naiz legorikaragarriak edo izotzaldiak edo uzta ugariak zekazten. Or Mi 90. Garizumako edo berrogeialdiko barua, Jesukristo gure Jaunaren baruaren oroipenean egin oi dugu. Or MB 156.

  Sinonimoak

  iz.    [irakurtzen duena]: irakurlari g.e. (UZEI sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz./izond. lector, -a [que lee] (2) iz. (Erl.) lector
  • en (1)  iz. reader (2) izond. reading
  • fr  iz./izond. lecteur, -trice
  • port (1) iz./izond. , leitor(a). [que lee] (2) iz. (Erl.) leitor

  Testuinguruan

  Kontuz, irakurle, ez dut inor ezagutzen lehen irakurketan tronpatu ez denik. [Ipuin hautatuak, Jorge Luis Borges / Juan Garzia (Ibaizabal, 1998)]

  

   
• 

  Maite 5:11 pm on 2020/04/22 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  ganoradun 

  izadj. Bizk. g.er. Ganora duena. Emazte zintzo ganoraduna. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ganoradun. “(Hombre o mujer) de remango” A BeinB voc. v. ganoratsu.
  Maripa lango emazte zintzoa, iasekoa, ganoraduna ta maratza. A BeinB 41.
  v. tbn. Ag Kr 50. Beargin zindo eta ganoraduna. Alt EEs 1917, 43.

  Sinonimoak

  iz. [berrogei eguneko bitartea]: koarentena, berrogeizaro g.e. (UZEI sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es adj. (batez ere B) que tiene fundamento; garboso, -a; hábil, diestro, -a
  • en graceful, -a; skilled
  • fr gracieux, -a; habile
  • port gracioso, -a; hábil

  Testuinguruan

  Hona hemen etxekoandre ganoradun bat. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 8:13 pm on 2020/04/20 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eramangarri 

  1 adj. Aldean eraman daitekeena; tresnez edo gailuez mintzatuz, aldean eramateko bereziki egina edo pentsatua dena. Lanpara eramangarria. Konputagailu eramangarria.

  2 adj. Eraman edo paira daitekeena. Askoren artean banatu da karga, eramangarriago gerta dadin. Neke hori eramangarriago izan dadin zuretzat.(Hiztegi batua)

  Sinonimoak

  izond. [pairagarria]: eramankor, pairagarri, igarokor zah., jasangarri Ipar. jas.

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) izond. portátil (2) izond. llevadero, -a; soportable, aguantable
  • en (1) izond. portable (2) izond. [jasangarria] tolérable, supportable
  • fr (1) izond. portable; [ordenagailua] laptop (computer) (2)  izond. [jasangarria] bearable
  • port (1) izond. portátil (2) izond. suportável, tolerável

  Testuinguruan

  Ordenagailu eramangarri horrek argiztatzen den teklatua du. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 7:14 pm on 2020/04/20 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  ebaki 

  ebaki¹, ebaki, ebakitzen

  1 du ad. Lanabes aho-zorrotz baten bidez, zerbait, osatzen duen edo itsatsirik dagoen beste zerbaitetatik edo nonbaitetik bereizi. Ik. moztu 4. Ebaki zizkien oinak eta eskuak. Jondoni Petriri ebaki zioten burua. Petrik bere ezpataz ebakitako belarria. Halere ez zuen lore bat ebakiko eta beretzat hartuko. Zuhaitz betekorra ez du inork ebakitzen. Haritz guztiak hondo-hondotik ebaki. || (Belarraz eta kidekoez mintzatuz). Belarra ebakitzen ari zela. Segaz ebakia. Garia noiz erein eta noiz ebaki. || Aldizkari batetik argazkiak ebakitzen.

  2 du ad. Lanabes aho-zorrotz baten bidez zerbaiten jarraitutasuna eten, zerbait bereizi edo zatitu. Mastaren lokarriak edo sokak ebakitzen. Korapilo hau ebaki gabe askatu dut. Hemendik moztu, hortik ebaki, hango urratua pasaratu eta hemen adabakia ipini. Puskatan ebaki. Ogia ebakita, bere apostoluei eman zien. Egurra ebakitzen nekatu zen.

  3 du ad. (Hedaduraz). Ik. moztu 6. Etsaiari ebakitzen zion bidea, bere bihotzean sar ez zedin. Ontziak ura ongi ebakitzen du. Ebaki, eta kartak banatzen hasi zen. Solas alferrak ebaki behar dituzu (Ik. eten¹ 2). Bi astean gaitzak ebaki zigun koplariaren bizitza.

  4 du ad. Zauria egin. Lotu zuen gerriko latz batekin larrua ebakitzeraino. Azotez ebaki. Labanarekin matraila alderik alde ebakia utzi zien. Ganibeta erori zaio eta behatza ebaki du.

  5 du ad. (Hizkuntza-hotsak) ahoaz gauzatu. Ik. ahoskatu. Lau edo bost urteko mutiltxo bat badator Gaztelatik Euskal Herrira, laster ikasiko du euskara, eta guk bezala ebakiko ditu hitzak. Hango azentu tankerak badu berezkorik; esate baterako, “gizonak” sing. eta “gizonak” pl., berdin ebakitzen dira: “gizónak”. Esaldiak ongi ebakitzen ahalegintzeko.

  6 du ad. Mat. Lerro, plano edo solido batek, hurrenez hurren, beste batekiko puntu, lerro edo plano komun bat izan. Elkar ebakitzen duten bi zuzenek edo bi planok mugatzen duten plano edo espazio zatia. || Elkar ebakitzen duten bidexkak.

  ebaki 2

  1 iz. Lanabes aho-zorrotz batez-edo egindako zauria edo arrakala. Ebakientzat eta zaurientzat ez da ura baino sendagai hoberik. Ganibetaz eginiko ebakia. Adabegian bertan ebaki mehar bat eginez.

  2 iz. Kafeari esne pixka bat nahasiz eginiko edaria. Ebaki bat eskatu eta hizketaldi laburra izan du lagun batekin.

  (Hiztegi batua)

  Sinonimoak (UZEIren sinonimoen hiztegia)

  ad. [moztu]: moztu, pikatu Ipar., epaitu g.e.    

  ad. [ahoskatu]: ahoskatu

  iz. [ebakidura]: ebakidura, moztura, epaitza Ipar., piko Bizk., epaiketa g.e., epai zah.

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) du ad. cortar; recortar (2) du ad. rajar; cercenar (3)  du ad. segar, cortar (4) du ad. (hed.) partir, romper, quebrar; cortar, cercenar (5) du ad. (Hizkl.) pronunciar (6) du ad. (Mat.) cortar (7) du ad. (Z) decidir, resolver, fallar; juzgar (8) du ad. golpear, herir, castigar (9) du ad. partir, dividir; repartir (10) du ad. [kartak] cortar (11) du ad. interrumpir, cesar
  • en (1) du ad. to cut, to cut sth out (2) du ad. [hotsak ahoz gauzatu] to articulate; [hizkuntza jakin batekoak] to pronounce (3) du ad. [banatu] to divide; to distribute
  • fr (1) du ad. couper, découper (2) du ad. [Hizk.] prononcer (3) du ad. diviser ; partager (4) du ad. interrompre (5) du ad. [belarra] tondre
  • port (1) du ad. cortar; reduzir, diminuir (2) du ad. rachar, fender (3)  du ad. ceifar, segar

  Testuinguruan

  Ebaki bat nahi duzu? #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 6:47 pm on 2020/04/19 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bihurgunetsu 

  adj. Bihurgune asko dituena. Bide bihurgunetsua. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bihurgunetsu. (V-arr, BN-arb; Dv→A).
  Lleno de curvas. “Sinueux, tortueux” Dv. ” Bide bihurgunetsua (V-arr, BN-arb)” Gte Erd 292.

  Sinonimoak

  izond. [bihurgune asko dituena]: okertsu g.e. (UZEI sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es izond. lleno de curvas, tortuoso, -a
  • en izond. windy, winding, curving, twisting
  • fr izond. sinueux, -euse, tortueux, -euse
  • port iz. sinuoso, -a; cheio de curvas

  Testuinguruan

  Poliki joan errepidea oso bihurgunetsua da eta. Elhuyar hiztegia.

  

   
• 

  Maite 5:44 am on 2020/04/18 Permalink | Reply
  Tags: X ( 52 )   

  xabalina 

  iz. Lehen arma gisa eta, gaur egun, atletismo ariketetan erabiltzen den haga edo makila modukoa, luzea, eskuz jaurtitzen dena. Xabalina jaurti. (Hiztegi batua)

  Wikipedia

  Xabalina jaurtitzeko diseinatuta dagoen lantza bat da. Historiaurreko ehiztariek eta gerran sartuta zeuden gerlariek erabili zuten. Zeltiberiar gerlarien hilobi askotan burnizko xabalinak aurkitu izan dira, eta, Bayeuxko tapizean, gudu bat irudikatzen da, etsaiaren aurka airean jaurtitako xabalinekin. Bultzada eta indar handiagoa emateko eta jaurti ondoren berreskuratzeko, batzuk erdialdean lotzen ziren, soldaduari ere lotuta zihoan uhal batekin, latinez améntum izena hartzen zuena.

  Egun, xabalina, atletismoko proba batean erabiltzen da

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. [jaurtitzeko lantza arina] jabalina (2) iz. (Kir.) jabalina
  • fr (1) iz. [arma] javeline (2) iz. [jaurtiketa-probakoa] javelot
  • en iz. javelin
  • port iz. Dep dardo

  Testuinguruan

  Xabalina jaurtitzaileak zeuden bertan, lehian.
  Ez balego beste mundurik, Karlos Linazasoro (Alberdania, 2000), Orr.: 85 (EPG)