Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:52 pm on 2020/02/12 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  solastatu 

  ad. solastatu, solasta, solastatzen || Solas egin, mintzatu. Santuez solastatu ziren luzaz. Emakumeekin solastatzeaz atsegin hartzen duenak, eta ez dela erortzearen beldur erraten duenak, sinetsarazi nahi du ez dela gizon.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  solastatu.

  1. (BN ap. A; Ht VocGr, VocBN, Dv, H (+ -lh-)), solaztatu (H). (Aux. intrans.). Conversar, charlar. “Parler, minzatzea, solastatzea ” Ht VocGr 397. “Converser, s’entretenir” Dv. v. SOLAS EGIN. Nork bere egitekoak egin ditzala eta behar duena behar duenarekin solhasta dadilla. Ax 327 (V 216). Ez solhasta sainduen abantaillez. SP Imit III 58, 2 (Ch etzaitezela halaber iar ihardukitzen sainduen merezimenduez). Solhasta zaitezkenzat bihotzez bihotz zure Jainkoarekin. He Phil 127. Jesus berrogoi egunez solastatzen da bere dizipuluekin. Dv LEd 18. Elgarrekin solastatzen ziren Donapauleko merkatuetan kausitzen zirelarik. JEtchep 51. Solasta zite harekin eta jarraik haren kontseiluer. Ardoy SFran 121. Giristino erlijioneaz luzaz solastatzea. Ib. 220. Frango usu joaiten nintzan haren etxolara, harekin solastatzera. Etchebarne 39. v. tbn. Dh 63. Lf Murtuts 29. Zerb Azk 39. SoEg Herr 12-5-1960, 2. Larre ArtzainE 193.
  (Aux. trans., con objeto directo). Zergatik ordea hain gogotik solhastatzen dugu elkhar? SP Imit I 10, 1 (Ch nondik dugu hanbat gutizia elkharrekiñ mintzatzeko?). ” Solastatu: […] 2.º s’amuser” Lh.

  2. (Aux. trans.). Adular, lisonjear. ” Solhastatzea norbait, mugueter quelqu’un de paroles” SP. Atsegin hartzen du bere burua solastaturik eta inguraturik ikusteaz. SP Phil 28 (He 27 lakhet baitu bilhatua eta balakatua izatea). Ordea, sarri elhatuko zarete eta guzien aitzinean iarriko zarete elkharren solhastatzen. Ib. 289 (He 289s elkarri amodiozko solhasa eta mainak eginen diotzotzue). Atsegin hartzea begietsia, balakatua eta solhastatua izaiteaz. Ib. 416 (He 420 begistatua, maiñatua eta balakatua izateaz atsegiñ hartzea). Baldin emakume batek lekurik ez emanagatik solhastatua izaiteko, plazerik hartzen badu nihork hura solhasta dezan, gaizki erraitekoa da hargatik. Ib. 447.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

  [solas egin]: hitz egin, hizketatu, jardun, mintzatu, solas egin, ele egin Ipar., ele eman Ipar., elekatu Ipar., iharduki Ipar., mintzo izan Ipar., berba egin Bizk., ele erran Zub., elestatu Zub.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da ad. (Ipar.) hablar, conversar
  fr da ad. s’entretenir, converser
  en da ad. to talk, to chat
  port da ad. (Ipar.) falar, conversar

  Luzaz solastatu ginen. (Elhuyar hiztegia)

  

  solastatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:35 pm on 2020/02/11 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  seguru 

  iz. 1 adb. Heg. Dudarik edo zalantzarik gabe. Ik. segur; ziur 2. Seguru dakit ez zabiltzala zu niregandik ihesi. Egia den ala ez den seguru jakin ez. 2 adb. Heg. Arriskurik gabe. Jainkoaren adiskidea banaiz, seguru nago arerio guztietatik. 3 adj. Heg. Ziurra. Ik. segur 2. Hizkuntza eredu eta gidari segurua. Gauza segurua da. 4 adj. Heg. Hutsezina. Bekatu guztien erremedio seguru eta erraza. 5 adj. Heg. Arriskurik gabea. Bide zuzen eta segurua. Euskararen zoria ez da gauza segurua, askozaz hobekiago dabil munduan judua. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  adond. Heg. [ziur]: ziur, ziurki, aments Ipar., segur Ipar., segurki Ipar., eskier neol., gertuz zah., segurik Ipar. g.e., gertuki Ipar. zah., ziertoro Heg. zah., arean Bizk. zah.
  izond. Heg. [ziurra]: ziur, segur Ipar., eskier neol., gertu zah., zierto Heg. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (Heg.) [ziurra] seguro, -a (2) izond. (Heg.) [arriskurik, kalterik ez duena] seguro, -a (3) izond. seguro, -a (4) adb. (Heg.) [ziur] seguro, -a, con seguridad (5) adb. (Heg.) seguramente, según parece, según dicen (6) adb. [arriskurik gabe] seguro, -a (7) iz. Ik. aseguru
  fr (1) izond. [ziurra] certain, -e, assuré, -ée (2) izond. [arriskurik, kalterik ez duena] sans risque (3) izond. sûr, -e (4) adb. [ziur] sûr, -e, avec certitude (5) adb. sûrement, certainement, à ce qu’il paraît (6) adb. [arriskurik gabe] sans risque
  en (1) izond. [ziurra] sure, certain (2) izond. [arriskurik gabea] safe (3) izond. [ziur] for sure, certainly, for certain (4) adb. [arriskurik gabe] safe

  Interneten erabilera seguru eta arduratsuari buruz hausnartzea ezinbestekoa da. 

  

  seguru (Argazkia: Safer Internet Day)

   
• 

  Maite 11:17 pm on 2020/02/10 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txatxala 

  adj. Bizk. Emakumeez mintzatuz, memeloa. Ik. mamala. Txatxala galanta da bera. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txatxala.

  1. (V), txatxal (V-gip), xatxala (Lh). Ref.: A; Rollo 26t; Iz ArOñ ; Etxba Eib ; Elexp Berg . “Mujer casquivana, charlatana. ¿Será la voz txotxolo aplicada a la mujer, a imitación de otras lenguas dotadas de terminación genérica? Iñogaitik esan bear dau orrek barritsua dala: txatxala, beti txutxu-putxu ta ziri-mara dabillen orrek? (V-m)” A. ” Xatxala (Lf) cocot[t]e” Lh. “Una chochola” Iz ArOñ. . “Se dice de las hembras y parece ser la forma femenina de txotxolua que se aplica a varones. […] Txatxala galanta da bera beintzat! ” Etxba Eib. . ” Zetan abill or, txatxalioi alakuoi. Neska ori txatxal samarra da ” Elexp Berg. . Marikontze eskallu, txatxala, eskel, petralari. Ag Kr 68. Ai, txatxala burubagea ni! Ib. 114 (en boca de Mañasi). Zer andra! gizona be barria billau don ala? Norekin abil i, txatxaliori (insustancial) alakuori? SM Zirik 68. Orain zoaz […] baña bidean neska txatxalei, emakume ganorabakoei begira astirik galdu barik. Abeletxe GaziG 99. Emakumeak be orretarako eratsuak bear dabe izan, ez txatxalak. Ker 1 Tim 3, 11. (Ref. a varones). [Zer diñostaz] txatxal onek? ‘¿Qué está diciendo este villano?’ Otx 85 (v. tbn. 170). v. tbn. Alz Bern 68.

  2. ” Salda au txatxalia dago, este caldo está insípido” Etxba Eib. .

  TXATXALA-PATXALA. “(V-gip), hablar sin sustancia” A. v. txitxili-patxala.
  

  Sinonimoak: izond. Bizk.

  [mamala]: tuntun, zuntzun Bizk., mamala beh., memela Bizk. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) mujer casquivana, mujer de poco juicio, mujer inocente/alelada/lela/zopenca/embobada
  fr iz. (B) woman of little judgment, innocent woman / finned / stupid / dull
  en iz. (B) femme au jugement bas, femme innocente / à ailettes / niaise
  port iz. (B) mulher de pouco julgamento, mulher inocente / barbatana / lela / zopenca / embobada

  Txatxala galanta da bera. (Hiztegi Batua)

   

  

  txatxala (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 4:22 pm on 2020/02/07 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  sotiltasun 

  iz. Sotila denaren nolakotasuna. Begiramenik, sotiltasunik eta garbitasunik ederrenez. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  sotiltasun.
  1. “Subtilité” Ht VocGr 428.
  2. (Vc ap. A; Añ). “Hermosura” , “pulidez” Añ. “Robustez” A. “(Sal, R), elegancia en el porte” A.
  3. (c. sg. A). “Mansedumbre, docilidad” A. Erromarrak ikusirik Juduak etzietela nai luketean bezain sotilltasun andia erakusten, aien mendean bizitzeko. Lard 538. Ar itzazu bere (Jesusen) sotiltasuna, humiltasuna eta otzantasuna miragarriak. Anima konsolatzallea 512 (ap. DRA).
  4. (G, L, BN, R ap. A ). Discreción. ” Urhets horiek egin behar dire sothiltasunekin, elhebiderik eman gabe, […] avec habileté” H (s.v. urhatsa). “Discreción, circunspección” A. Onik berebizikoenek kabi egin zuten aren baitan, eta begiramenik, sotiltasunik eta gurbiltasunik ederrenez, egin ere. Zait Plat 6. Oratik [= Horaziok] neurri, sotiltasun eta garaitasun sentikizuna du ezaupide. Gazt MusIx 62. Oar zaiozu azkeneko aapaldiaren sotiltasunari, aurreko neurtitza berrirotzean. Ib. 68. (V ap. A, que cita el msOch; Izt). “Cortesía” A. ” Sotiltasunaz etorri, con buenos modales, con cortesía” Izt 30v. “Modales” Ib. 74r.
  5. “(V-ger-ple, AN), tristeza” A.
  6. (Vc ap. A).Nobleza. XOTILTASUN ( (H)), TXOTILTASUN ( (Lar)). a) “Lindeza” Lar. b) (H). Agudeza, inteligencia, astucia. c) Modestia. Espiritu Santuaren sorkari edo frutuak amabi dira: […] Amaikagarrena, xotiltasuna. KIkG 22s. (KIkV 35 eratasun)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  1. adeitasun, jentiltasun. Ant. laztasun.
  2. leialtasun, zintzotasun, prestutasun. Ant. desleialtasun, harrokeria.
  3. dotorezia, edertasun, lerdentasun. Ant. itsuskeria, trakestasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. prudencia, discreción; cortesía; distinción, elegancia; ingenio
  fr iz. douceur, amabilité, docilité, discrétion, élégance
  en iz. subtlety; prudence, caution, wisdom; courtesy, politeness
  port iz. prudência, discrição

  -Nola sartu zara nahaspila honetan? [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  sotiltasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:07 pm on 2020/02/06 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lur(-)jausi 

  iz. lur jausi, lur-jausi iz. Luizia. Uholde eta lur-jausien eraginez salbamendu lanak zaildu egin dira. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  LUR-JAUSI (V-gip; A Apend; -jauzi G-bet, AN-ulz). Ref.: Zt; Iz Ulz (luryauzíe); Elexp Berg. “Desprendimiento de tierras (G-bet)” Zt (comunicación personal).  Bitan ondoa jan lurjausiak, / bitan jausiormagintza. SMitx Arantzazu. Euskal-sinismenaren poema (1949). “>Aranz 97. (G-bet ap. Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A ; lujauzi G-bet ap. Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A ). “Tierra corrida” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A.

  Sinonimoak: iz.

      [luizia]: luizi, lurtadura, luperi Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es desprendimiento [de tierra(s)]; corrimiento de tierra(s)
  fr éboulement [de terre, de rochers]
  en landslide, landfall
  port desprendimento de terras

  AP-8a itxita dago Zaldibar parean, lur-jausi baten ondorioz  (Goiena.eus, 2020-02-06)

  

  lur-jausi (Argazkia: SOS Deiak – 112)

   
• 

  Maite 11:15 pm on 2020/02/05 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  estropezu 

  iz.  1 iz. Oztopoa. Ik. behaztopa. Estropezuak ezarriz eror gaitezen. 2 iz. Estropezu egitea, behaztopatzea. Hemen estropezu eta hor behaztopa zebilen. Han izan zuen lehenengo estropezua. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [oztopoa]: debeku, enbarazu, eragaitz, eragozgarri, eragozle, eragozpen, eragozpide, galarazpen, oztopo, oztopobide, traba, trabagarri, behaztopa Ipar., faxeria Ipar., poxelu Ipar., trebukagarri Ipar., destorbu Ipar./Naf., baragailu Zub., epantxu Zub., objekzio beh., behaztopabide jas., behaztopagarri jas., behaztopa-harri jas., atzerabide g.e., atzeragarri g.e., atzerapen g.e., eragozketa g.e., molestia Heg. beh., baragarri Ipar. g.e., murtzi Ipar. g.e., enpatxu Ipar. zah., harzaragarri Ipar. zah., trabu Ipar. zah.
  

  [zapasaltoa]: zapasalto, behaztopa Ipar., trebukaldi Ipar., trebuku Zub., behaztopatze jas., trebukamendu Ipar. g.e., haburiko Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. obstáculo, estorbo, traba (2) iz. tropiezo, traspiés, mal paso, desliz (3) iz. inconveniente, accidente
  fr iz. obstacle, empêchement
  en iz. hindrance, impediment, obstacle; handicap
  port (1) iz. obstáculo, dificuldade, impedimento (2) iz. tropeço, traspés (3) iz. inconveniente
  

  Estropezuak ezarri zituzten eror gaitezen.  (Elhuyar hiztegia)

  

  estropezu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:52 pm on 2020/02/04 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beterraba 

  iz. Batez ere Ipar. Erremolatxa. Beterraba sasoia egitera. Azukre beterraba. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  beterraba. Etim. De fr. betterave (v. DCECH s.v. betarraga ). (-eraba Alth Bot 4), betarraba (T-L), betarraga (Lar, Lcq 138). Remolacha. “Betarraga, remolacha, y ambas son voces del Bascuence. Betarra significa en general raíz, porque siempre se oculta debajo, y betarra el que de suyo y de asiento está debajo. El ga, terminación que significa frecuencia y multitud. Betarraga, betarraga, errozerba. Lat. Radix betæ” Lar. “Betterave, betarraba, bleta ” T-L. Frantzian, aziendei ematen diote belhar, faruxa, trefla, […], beterraba, aza, gaztaina. Dv Lab 259. Bihia ehorik ematen dute, nahastekatuz lur-sagar, pastenagre, beterraba, aza edo bertze zerbaitekin. Ib. 260. Erremolatxa edo betarragaren ostro kentzea. GipNek 1905, 33. Han egon behar zangoen gainean bermatu artio, beterraba saldan goxo goxoa. StPierre 24. Alkoola atera zutelarik beterrabatik, bihietarik, sukre-kanaberatik. JE Med 146. 1953-an etorri nintzen Pithiviers-era betarraba sasoinaren egitera. InXa Odol 292. Udazkenetan plazerrekin ikusten ditut zonbeit lagun Eskual-herritik betarraba sasoinaren egitera heldu. Ib. 292.

  Sinonimoak: iz.
  

  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Bot.) (batez ere Ipar.) remolacha (Beta vulgaris) (2) iz. (batez ere Ipar.) [sustraia] remolacha
  fr iz. (batez ere Ipar.) betterave
  en iz. (Bot.) beetroot, beet
  port iz. beterraba

  Behi gris tropak, zurzuriak eta beterraba landak atzoko desertua aspaldikoa bezala bilakatu zait jada. [Santiago oinez, Piarres Aintziart (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  beterraba (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)