Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:09 pm on 2020/02/03 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  ardaztu 

  ad. ardaztu, ardatz/ardaztu, ardazten ||da/du ad. Zerbait beste zerbaiten inguruan eraiki edo oinarritu. Eztabaida argudio bakar baten inguruan ardaztu zen. “Euskal kultura” diogunean, euskararen inguruan ardazten den kulturaz ari gara. Elkartasunean ardazturiko kooperatibismoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ardaztu.
  1. (Part. en función de adj.). “Ahusado, adelgazado a modo de uso, ardaztua, ardatza bezalatua, ardatz moldekoa ” Lar.
  2. (G-nav ap. Iz Als ). Hilar en la rueca. “[Liyua] trangau. Geo zúbaztú (sic) ta txarrantxatú ta árdaztú ta ásko ” Iz Als (s.v. liyú).

  Sinonimoak: iz.
  

  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. focalizar, centrar
  fr da/du ad. focaliser, centrer
  en da/du ad. focus, centre (UK), center (US)
  port da/du ad. enfocar, centrar, centralizar

  Komunikazioaren garapenean, informazioaren hartzailea ere lore bat da, komunikazio katearen subjektu kritiko berria, zeinaren inguruan ardazten den prozesu osoa.  [Ikus gaitzazuen, Txema Ramirez de la Piscina (Alberdania, 2004) Orr.: 115] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ardaztu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:28 pm on 2020/02/02 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  koskortu 

  iz. koskortu, koskor/koskortu, koskortzen  1 da/du ad. Koskorrez bete. 2 da ad. Haurrez mintzatuz, zertxobait hazi. Ik. tarrotu. Umeak koskortzen direnean. Haurrak koskortuta dituzue. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  koskortu.
  1. (V-ger-gip, G, AN-gip), koxkortu (V-gip), kozkortu (T-L). Ref.: A; Elexp Berg. “Crecerse algún tanto las criaturas” A. “(Se) devélopper” T-L. “Zuek umiak koskortuta dauzkazue” Elexp Berg. v. koskondu. Mutikoa, koskortu-ala, gallendu egin zaigu. Ldi IL 81. [Umeak] asiak dira kozkortzen janez esne ta ale. Or Eus 48. [Bularreko aurrak] koxkortzen astearekin [dana bere dula uste]. Or QA 70. Kozkortzean bere amaz mintzatuko zaizkio [aurrari]. Ib. 161. Bere gurasoak, koxkortu zan garaian apaiz egiñaztea pentsatu zuten. Etxde JJ 17. Aurra kozkortu zanean, Paraoren alabari eraman zion. Ol Ex 2, 10 (Ker anditxoa egin zanean, BiblE handi egin zenean). Kozkortu zanean, Felixek Arrosiko fabrikan astea nai zuan. JAzpiroz 213. Kozkortu giñalarik, asi giñan aita ondoren mendira ardiak ikustera joaten. AZink 20.
  v. tbn. Ataño TxanKan 165. Koxkortu: Insausti 299. Zuen izenpean argitaratu ta koxkortu bite nere Ardi Galdua. A Ardi VII. Kozkortzen asi diran artoek / agertzen dute bizarra. “Ha comenzado a espigar”. Or Eus 295. [Azia] gora ta gora mardo indartsu azi ta zorionen batean kozkortu ta garatuta ikusi gogo ebana. Erkiag Arran 66.

  2. ” Ogíe kozkortuik dagó, está duro el pan” Iz Ulz (s.v. ogíe).

  3. Desarrollar nudos (un tallo). Maiatzean, garia kozkortzean. ‘L’époque où le froment forme ses nÅ“uds’ . Or Mi 41.

  4. ” Abrats koskortrik dago, está mucho rico” ZMoso 61. KOSKORTUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). Emezortzi urte izatea ez da ume izatea. Kozkortuxe ere ba zan latin ikasteari ekiteko. Or SCruz 18. Koxkortuxe ba aiz, utzi ama noizpait. Zait Gold 42.

  Sinonimoak: ad.

      [hazi]: tarrotu Ipar., koskondu Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. llenarse de bultos/chichones (2) da ad. crecer, desarrollarse
  fr (1) da/du ad. être rempli de bosses (2) da ad. grandir
  en (1) da/du ad. to fill with bumps (2) da ad. to grow, to develop
  port (1) da/du ad. encher com inchaços (2) da ad. crescer

  Lehen hitzak euskaraz egingo nitinan, erraz ahoskatuko nitinan dd, tt eta txistukariak, eta zailtasun xarmagarriak izango nitinan, koskortutakoan, gaztelaniaz hitzen gramatika-generoa hautatzeko.  [Patua, ‘Patois’, Batua, Xabi Paya (Berria.eus, 2020-01-28)]
  

  

  koskortu (Argazkia: Pixabay Domeinu Publikoa,TerriAnneAllen)

   
• 

  Maite 9:50 pm on 2020/02/01 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  koala 

  iz. Australiako martsupiala, hartzaren kumearen itxura duena (Phascolarctos cinereus). (Hiztegi Batua

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) koala, coala (Phascolarctos cinereus)
  fr iz. koala
  en iz. koala
  port iz. (mamífero) coala

  Marcosek besoez inguratu zuen Lucas, Australiako koala bati helduko liokeen moduan. [SPrako tranbia, Unai Elorriaga (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  koala (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:49 pm on 2020/01/31 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  egubakoitz 

  iz. Bizk. Ostirala. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  egubakoitz.

  (V-gip; Lar in Aq 1470, Hb, H (V)), egubakotx (V-gip; Añ), eguakoitz (V-gip), eguakotx (V-ger-gip), eguakitz, eguaikoitz (V-gip), eguaikots (V-gip), eguekitz (V-gip), eguekotx (V-gip), egoikotz, eubakotx (V-ger), ebeikutz (V-gip), ebaikutz (V-gip), ebaikotz (V-gip), ebakotx (V-ger). Ref.: A (egubakotx); EI 335; Iz ArOñ (ebéikutz) UrrAnz (astélena). Viernes. Cf. ebiakoitz. v. ostiral, bariku. Egubakoitza edo Barikoa, ta Zapatua. Cb EBO 47. Egubakoitz edo bariaku-arratsalde baten. A BeinB 75. Bariku edo egubakotxa. A Txirrist 197. Egoikotzeko (ostiraleko) azoka egunean. Ag G 247. Beren izenak (ortzirala, ostirala eta eguakitza) ala esan nai digute. JMB ELG 78. Txala jaixoten danian, lenengo Ebaikotzean eiten xako etxeko señalia (V-gip). Gand Eusk 1956, 211.

  EGUBAKOITZ SANTU. Viernes Santo. Ebaikotz santu egunean. (V-gip). Gand Eusk 1956, 222.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [ostirala]: ostiral, bariku Bizk., ortzirale L-N (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. viernes
  fr iz. vendredi
  en iz. Friday
  port iz. sexta-feira

  Egubakoitz gauetan kopa batzuk hartzeko ohitura zuen. #gaurkohitza

  

  egubakoitz (Argazkia: Pexels, Pixabay Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:19 pm on 2020/01/29 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  soberaxe 

  adb. Ipar. Gehiegitxo. Ik. soberaxko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  SOBERAXE (L, BN, S; Lh; H), SOBRAXE (H). Ref.: Lh; Lrq. a) (Con verbos). Un poco demasiado. “Un peu trop” Lrq. v. soberaxko. Eta ikhusirik andere urguillutsu bat bere buriaren, bilhoen […] eta gorpitziaren soberaxe edertzen […]. Tt Onsa 109. Gaitz da jan-edanetan ahoko gostuari sobraxe ez behatzea. Dh 54 (v. tbn. 75). (Con adj.). Errumeko kolazioniak zoin baitira soberaxe handi eta anple. Tt Arima 59. Hari iduri zaiko balena anderia / soberaxet dela lodia. Arch Fab 183. Nik egin dutan lana enetako sobraxe gogor izan da nore adin andiagatik. ‘Un poco demasiado duro’. ZMoso 89. b) (Soberaxe izan, en 3.ª pers. sing.). Ser algo excesivo. Kotoin marratu, angeles xuria, / etzaie aski gainekotz propia. / […] Pekina da sobraxa [sic], perkala gutixe. Rob in BertsZB 185. Buru bat galtzen duenarentzat, hori bera soberaxe da. Dv Lab 214. Eiheazaiñ bazia behar da lakhatü / bena sakü hüstia soberaxe düzü. Xikito 2. Hortakotz, lehenbizikorik aiphatu ditugun zazpi hiriak balitazke aski, soberaxe kasik. JE Bur 48. (Con aux. bipers.).Parecer algo excesivo. Hau, diotzo, zaitak soberaxe. Gy 101.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

  [soberaxko]: askotxo, gehiegitxo, gehiegixko, larregitxo, soberaxko Ipar., lartxo Bizk., gehitxo beh., gehixko beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) (un poco) demasiado
  fr adb. (un peu) trop
  en adb. (a little) too much
  port adb. (um pouco) demais

  Soberaxe iduritzen zait. (Elhuyar hiztegia)

  

  soberaxe (Argazkia: SocialButterflyMMG, Pixabay CC0)

   
• 

  Maite 10:43 pm on 2020/01/28 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  errainu 

  iz.  1 iz. (Argi) izpia. Eguzkiaren errainuak. Bere aurpegitik argi errainuak botatzen zituela. 2 iz. Itzala. Errainu artean bizi zen amesgile hura. Mundu hau ez da egiazki bizi den Munduaren errainu ahuldu bat baizik. (Hiztegi Batua

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [argi-izpia]: izpi, arraio Ipar., inar Ipar., zirrinta Ipar., leinuru Zub.
  [itzala]: geriza, itzal, itzaltasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. rayo; reflejo, destello; proyección, imagen (2) iz. sombra
  fr iz. rayon [de soleil]
  en (1) iz. [izpia] ray; reflection (2) iz. [itzala] shadow
  port (1) iz. raio; reflexo; lampejo; projeção (2) iz. sombra

  Ilargiaren errainu zilartsuak ardora zirudien itsasgainean. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  errainu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:43 pm on 2020/01/27 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  larde 

  izond. (zah.) Koldarra, beldurtia.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1. (SP→Dv, A, H). ” Lardea, appréhensif. Larde naiz horren egitera, j’appréhende de faire cela” SP. “1. craintif, qui a peur; 2. timide, qui a une honte honnête de ce qui blesse la pudeur” H (que cita los dos ejs. de Oihenart).
  Gero ahutz-araldea, / potarentzat lardea. O Po 35. Etziren ber zu batere / larde, gaurgoitik, oinaren / puntan bihotza duenaren. Ib. 44.
  2. “(Sust.) (SP, O), appréhension, peur” Dv (pero no aparece como sust. en ninguno de los dos).

  Sinonimoak: izond. zah.

  [beldurtia]: beldurti, bihozgabe, ikarakor, ikarati, izukor, izuti, koldar, txepel, izipera Ipar., lotsakor Ipar., oilobusti Ipar., makal Bizk., kakati beh., kakatsu beh., beldurbera g.e., beldurkor g.e., lepozale g.e., ihabali zah., lotsor Zub. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. cobarde, medroso, -a; temeroso, -a
  fr izond. poltron, -onne ; lâche
  en izond. coward, chicken
  port izond. covarde; temeroso, -a

  -Hago isilik, oilo larde hori! #gaurkohitza

  

  larde (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)