Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:52 pm on 2017/06/19 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  krako 

  iz. 1 Ipar. Kakoa. Gelditu zen dilindan krako batetik. 2 iz. Ipar. Mus. Kortxea. krako bikoitz Ipar. Mus. Kortxeaerdia. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [kakoa]: Ipar.kako, kroka, mako, pintza, arpeu g.e., gantxo g.e.

      [musika nota]: kortxea Heg.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) gancho (2) iz. (Mus.) (Ipar.) corchea
  fr (1) crochet (2) croche
  en (1) hook (2) (UK) quaver / (US)eighth note
  port (1) gancho (2) Mús breve

  Gelditu ziren dilindan krako batzuetik. 

  

  krako (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:48 pm on 2017/06/18 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  desosegu 

  iz. Urduritasuna, ezinegona, sosegurik ez duenaren egoera.

  Sinonimoak:
  [ezinegona] : artegatasun Bizk., erreustarzün Zub., erreustasun Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, ‘urduritasun’)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es desasosiego, intranquilidad, pesadumbre
  fr trouble
  en unease, feeling of unease, sense of unease, misgivings
  port desassossego, inquietação

  
  Esker mila, Josi Sierra, bideoa hain txukun ipintzeagatik!

  #gaurkohitza.ren 5. urteurreunaren harira bildutako argazki eta hitz guztiak ikusi nahi badituzu: Azaleratu zure hitza!

   
• 

  Maite 11:26 pm on 2017/06/16 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  adiskidetu 

  ad. adiskidetu, adiskide/adiskidetu, adiskidetzen da/du ad. Adiskide bihurtu, bereziki haserreturik edo etsaiturik zeudenak. Adiskidetu nintzen ostatuko ugazaba andrearekin. Lehengo elkar ezinikusi guztiak utzita, biak adiskidetu ziren. Adiskidetu da bere emaztearekin. Jainkoarekin adiskidetzen gaituen grazia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  adiskidetu (S; Urt, Lar, VocS <anis->, Añ, H, VocB), adixkidetu, adiskidatu, aiskiretu (V-gip), aixkiratu (V-gip, G-azp), aizkidatu (V-gip). Ref.: Lh; Iz ArOñ (aiskiretu); Etxba Eib (aizkidatu); Elexp Berg (aixkiratu).

  Tr. Formas con final en -atu se documentan en Añibarro (GGero 128), E.M. Azcue y EY (adiskidatu), JanEd (adiskiratu) y Uztapide (aixkidatu). En DFrec hay 14 ejs. de adiskidetu.

  Sinonimoak: ad.

      [onezkoak egin]: bakeak egin, baketu, onezkoak egin, errekontziliatu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. hacerse amigos, -as; reconciliar(se), conciliar(se) (2) da ad. (Zuz.) conciliarse
  fr da/du ad. se réconcilier, devenir amis, se lier d’amitié
  en (1) du ad. to reconcile (2) da ad. to be reconciled
  port reconciliar-se

  Bakardadearekin adiskidetu naiz gisa batez. [Azken apeza, Piarres Aintziart (Elkar, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  adiskidetu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:58 pm on 2017/06/15 Permalink | Reply
  Tags: N ( 60 )   

  nekoso 

  adj.  Heg. Lgart. Neketsua. Lau eguneko bide luze nekosoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  nekoso (V-gip, G-azp, AN-gip-larr-ulz, B; H (V, G)), nekos (L, B, BN, S; VocB), nekosu. Ref.: A (nekos); EI 100; Lh (nekhos); Iz LinOñ 182; Asp Leiz2; Elexp Berg; Izeta BHizt2; Gte Erd 205.

  1. Fatigoso, costoso; pesado, aburrido; difícil, complicado. “Eulatzaia, lanbide nekosua” Iz LinOñ 182. Tr. Documentado en autores meridionales de los ss. XIX y XX. Al Norte se encuentra en Lafitte, en sendos ejs. de Prop y Almanaka Berria y en unos versos de Valcarlos del s. XX. La forma general es nekoso; hay nekhos en Prop y Lafitte, y nekos en los versos citados. Lau eguneko bide luze nekosoa bazegoan ere aren errira. Gco I 458. Askotan zerori zure burubarentzat nekosoa izango zera. Echve Imit 153. Zulo onen ataka da medarra eta sarrera nekosokoa. Izt C 73. Orazio luze nekosoetan. Arr Orac 28. Ilhabete hau osoki tzarra. Nabegazionera nekhoso. Almanaka Berria 1885, 11 (ap. DRA). Fraide trapensearen bizitza latz eta nekosua. Ezale 1899, 1a. Lan apostoliko nekhosari lothu zirenetik, hekien nekhe-izerdia Jainkoak nasaiki saristatu zuen. Prop 1906, 57. Fededunen arthatzea nekhos delarik, nekhosago da fedearen galdez daudezenen argitzea. Ib. 71. Aurrerapen nekosuak, baiña alere etengabekoak. Vill Jaink 179. Ez laiteke ikastia / Batere nekosa. LuzKant 122. Ain nekosua eztute izan / Amasarako bidia. Lasarte in Uzt Noiz 121. Nekhos eta bortxa-kara zaiku. Lf ELit 277. Ura lan nekosoa ta urria! BAyerbe 24. Areintzako etzan an / malda nekosurik. FEtxeb 182. Nekosoa egiten genduan etxerako etorrera. AZink 26.

  v. tbn. BOEans 413 (B, 1782). Izt C 100. Aran-Bago ManMed 270. MSIgn 346.

  2. (Ref. a personas, uso pred.). Que se esfuerza, que se cansa. Lanian eziyak, / nekoso biziyak. AzpPr 32. Zalla izango nula / banekin aurretik / nekoso jardun arren / amaitu orratik. AZink 9. Aruntzean nekoso joan nintzalako, onuntzerako artu nuan beste bidea. Ib. 159.

  Sinonimoak:izond. Heg. beh.

      [neketsua]: gaitz, gaizto, neketsu, nekez, zail, neke Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Heg.) (lgart.) trabajoso, -a, arduo, -a, fatigoso, -a, cansado, -a
  fr adj laborieux, pénible, fatigant
  en adj arduous, difficult, laborious
  port adj trabalhoso(a)

  Lau eguneko bide luze nekosoa. (Hiztegi Batua)

  

  nekoso (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:23 pm on 2017/06/14 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txotxatu 

  ad. txotxatu, txotxa, txotxatzen da ad. Bizk. Burua arindu, umetu. Ik. sinpletu. Txotxatu, sinpletu, zahartu, itxuragabetu eta ezainduko zara. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txotxatu (V, G, AN ap. A; Añ, Izt 4v), txotxotu (R ap. A), txotxeatu (Lar).

  1. “Achocharse” Añ. “Aniñarse, chochear. En V-ple distinguen entre txotxotu ‘aniñarse un hombre’ y txotxatu ‘aniñarse una mujer'” A. v. txotxindu. Ni hirurogei ta amairugarren urtean sartua nabil, zartu naiz, ez ordea oraindikan elzartu (txotxotu, caduco): burua daukat soilla, baña fresko ta sendo. Lar, carta a Gandara 162. Txotxatu, sinpletu, atso-aguretu, lenbait len zartu, etxurabagetu ta ezainduko zareala. Añ MisE 107.

  (Aux. intrans. bipersonal). Ikusten da gaurko egunian persona bat irakurtera emona, eleisa ta sakramentu zalia, arimia garbi gorde nai dabena peligrubei iges eginda; diñuee beriala munduko juezak, sinpletu edo txotxatu jako oni. JJMg BasEsc 155.

  2. Chochear, extremar el cariño (empleado en la expr. txotxatuta egon). Bere gurasuak txotxatuta egozan beragaz. Kk Ab I 108.

  Sinonimoak: ad. Bizk.

      [eltzartu]: eltzartu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. volver(se) ligero, -a de cascos, atontar(se)
  fr abrutir
  en stupefy
  port aturdir-se, ficar tonto

  “Badakizu, mundu hau gaixorik dago edo neu txotxatu naiz zeharo”, bota zuen Mari Terek erretolika amaitzeko. [Ileak uretan, Josu Penades (Alberdania, 2012)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  txotxatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 11:33 pm on 2017/06/12 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  ziplo 

  adb. Bat-batean. Bertantxe ziplo hilda geratu zen. Gogoangarria izan zen gelara etorri eta infernurik ez zela, ziplo, bota zigun eguna. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 ziplo (G-goi ap. A).

  De repente. “De repente. Ziplo il da geratu zan, quedó muerto al instante” A. Alako baten lotsagalduko bat pandero-soñuz dantza lotuan egin naita asi zan; baita laster, bertantxe ziplo ilda geratu be. Karmengo Amaren Egutegia 1952, 115. Alkarrizketa eten dut ziplo, tximistak jota bezela. Txill Let 33. Besarkatu egin nau orduan, eromodun, bere indar guziakin, tiro batek ziplo zauritu bai luan. Ib. 91. Ximonek, soldaduzka urteak urreratu zitzaizkionean, aitari, ziplo, esan zion […]. NEtx LBB 124.

  (Voz que expresa que algo se ha terminado). Expresión “(AN-araq), expresión que denota terminar con todo en la comida o bebida” Satr VocP. Ordu biak inguru ortan asita, eguna argitzerako ziplo meta-belarra. Ataño TxanKan 186s.

  xiplo. Pili aitaren alaba izango dek. Ta zer? Izan dedilla nai badu. Baiña i, Ximon, eta ori ire amak ongi zekik zer esaten duan, i ez aiz berarena. Xiplo!!! NEtx LBB 126.

  2 ziplo.

  Provocación. v. 1 zipo, 1 zipla. Juan Jose Udarregi, / mutill eder ori / zer ote da ari? / ziplua ugari, / zer biar dit neri? AzpPr 81.

  Sinonimoak: adond.

      [bat-batean]: bat-batean, bat-batera, behingo batean, behingoan, berehalako batean, bertan behera, bertatik, kolpe batean, kolpe batez, kolpetik, banpez Ipar., betan Ipar., bet-betan Ipar., kolpez Ipar., sastakoan Ipar., tanpez Ipar., tipuski Ipar., tipustapastean Ipar., tupustean Ipar., zank Ipar., zankez Ipar., bat-batez g.e., behingo g.e., sost g.e., sostean g.e., supituan zah., derrepente Heg. beh., derrepentean Heg. beh., bertarik Ipar. g.e., tipustapan Ipar. g.e., hotsean Bizk. g.e., supituki Ipar. zah., frixtan Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. de repente, súbitamente, al punto
  fr adb. soudain, d’un coup
  en adb. suddenly, all of a sudden
  port adb. de repente, subitamente

  Trenbidean argi gorri bat ziplo berde bihurtu zen. [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana (Ibaizabal, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ziplo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:48 pm on 2017/06/11 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txinpartatsu 

  adj. Txinparta asko botatzen dituena. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

      [pindartsua]: pindartsu Ipar., pindardun Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. chispeante
  fr étincelant(e)
  en sparking
  port adj faiscante

  Sinonimia jostalaria, errepikapen txinpartatsua eta aldarte zirtolaria bere estiloaren sor marka dira. [Ifrentzuen jauna, Harkaitz Cano (Berria.eus, 2017-06-09)] [Anjel Lertxundiri eskainitako hitzak]
  

  

  txinpartatsu (Argazkia: Zaldi Ero)