Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:39 pm on 2017/06/02 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  petrikilo 

  iz.  Sasimedikua. Petrikilo batek konponduko dizkio hezurrak. Mediku, sasimediku eta petrikiloak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [sasimedikua]: jainko txiki, sasimediku, sendalari, enplastero Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. iz. curandero, -a, matasanos, mediquillo, -a
  fr iz. guérisseur, -euse
  en iz. quack (doctor)
  port iz. curandeiro, -a

  Gipuzkoako petrikilo bati jarritako isunak herri jakintzaren eta medikuntza ofizialaren arteko harremanari buruzko eztabaida jarri du mahai gainean. Sasi-zientziak salatzen dituztenek txalotu dute debekua, baina badira, zientziatik ere, mendeetako ezagutza bat galduko den beldur direnak. [Aho biko belarrak, Edu Lartzanguren (Bizigiro, 2017-06-02] (Berria.eus)

  

  petrikilo (Argazkia: eitb.eus)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:17 pm on 2017/06/01 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  ebasgo 

  iz.  Ohointza, lapurreta. Badakigu ebasgo guztiak ez direla bide bazterretan egiten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ebasgo. v. ebasko.

  ebasko (L, B; Urt III 6, Dv, VocB), ebasgo (-tsgoa det. Ht VocGr 438; A), ebaskoa (SP (-tskoa det.), H), ebasgu, ebasgua, ebaskua, epaskoa (det. SP). Ref.: A; Izeta BHizt.

  Robo, hurto. “Gaur ebaskoa egin dute” Izeta BHIzt. “Ebasko haundia izan da” Ib. En Lar Sup (recogido tbn. por Harriet) se encuentra la forma esparko, debida sin duda a una mala lectura del ej. de Axular (v. infra). v. lapurreta, ohointza.

  Tr. Documentado en textos alto-navarros y septentrionales no suletinos. Las formas con -sk- (sobre todo ebasko(a); epaskoa en Axular y Etcheberri de Sara, ebaskua en AR) son más empleadas que las formas con -sg- (ebasgo en Duvoisin, Leon, Lafitte, F. Irigaray (136) y A. Irigaray, ebasgua en Arbelbide, ebasgu en Hualde).

  Sinonimoak: iz. Ipar./Naf.

      [ohointza]: harrapakeria, harrapaketa, lapurreria, lapurreta, ohoingo Ipar., ohointza Ipar., ohorgoa Ipar., ebasketa g.e., arrobatze Ipar. g.e., ohoinkeria Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (GN/Ipar.) robo, hurto
  fr iz. vol ; pillage
  en iz. theft; [eraikinetan, etxeetan] burglary, housebreaking; [dendetan, bankuetan] robbery
  port iz. roubo, furto

  Badakigu ebasgo guztiak ez direla bide bazterretan egiten. (Hiztegi Batua)

  

  ebasgo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:32 pm on 2017/05/31 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  astapotro 

  adj./iz. Lgart. Astakeriak egin edo esaten dituena. Ik. astakirten. Astapotro halakoa! (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  astapotro (V-gip, G), astopotro (V-gip). Majadero, bestia. “So, soburro” PMuj. “Astapotro […] astopotro […], bragado, aguerrido, gamberro. Astapotro bat zuan bizikletan” Elexp Berg. “Kuadrilla orretakuak astapotro batzuk dittuk” Ib. “Segun eta nola esaten den izan daiteke ausarta edota kaskajoa” Ib. Ik. astakerten” Elexp Berg. v. astapito.

  Sinonimoak: izond. beh.

      [astakirtena]: aker, astakaiku, astakirten, astakume, astalapiko, astaputz, astazakil, asto, astotzar, mandotzar, astaña Ipar., astakilo Heg. beh.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (lgart.) burro, -a; bruto, -a; bestia
  fr izond. niais, -e ; imbécile, abruti, -e
  en izond. stupid; clumsy; dope, half-wit
  port izond. (lgart.) burro, -a; bruto, -a; besta

  Astapotro halakoa! (Hiztegi Batua)

  

  astapotro (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 11:45 pm on 2017/05/30 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txikierdi 

  iz. Edukiera-neurri zaharra, txikiaren erdia, hots, pinta erdiaren laurdena balio zuena. Mahai baten aurrean txikierdiko botila ardoarekin. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txikierdi (G, B ap. A), txikerdi (V, G ap. A).

  “Medio chiquito, equivalente a un octavo de litro” A. “Un octavo de litro” Ib. Oraiñ guazen, gusto badezu, Andres, txiki-erdibana eratera. Moc Damu 30. Yezarri ta txikerdi bana ardao zuri garbituta, eskekuak agindu eban ekarteko maira txorixo egosi bana. Kk Ab II 58. Guztizko umore ederraz txikerdi batzuk paparlepo bitartera ustuten. Ib. 96. Antxen negon ba, txiki erdi baten kondarrai txurrut egin edo ez egin. Alz Burr 32. Txikierdi bat artzea eskeñi zion kaieko goiarro nagusiak. Anab Poli 47.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. medio chiquito [octavo de litro]

  Antxen negon ba, txiki erdi baten kondarrai txurrut egin edo ez egin. Alz Burr 32 (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  txikierdi (gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 11:50 pm on 2017/05/29 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zalagarda 

  iz. Amarrua, engainua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zalagarda (AN-5vill ap. A; Lar, Hb ap. Lh, H), zalagarde (Lar ->H).

  1. “Zalagarda, emboscada” Lar. “Engaño” A. Cf. A la zalagarda, / zalagarda mala, versos castellanos del cantar de Sandailia, en los que Isasti entendió equivocadamente el término como nombre propio (TAV 3.1.10).

  2. (B ap. Izeta BHizt2; Lar). Alboroto, desorden, jaleo. “Zalagarda, alboroto, tumulto fingido” Lar. “Emen bada sekuleko zalagarda” Izeta BHizt2. v. zalarda. Egun oetako zalagardak, bekaturako bide eta perillak utziko ez dituztenak. AA III 211. Iñuteriko eta beste denboretako zalagardak. Ib. 517.

  “(G-to), revolución, motín” A. Ekaitza geiagotzen dala, zalagarda zurgu gora dijuala dakuszunean. “El motín”. Zink Crit 44.

  3. zalarda (AN-larr ap. Asp Leiz2). “Revoltijo de cosas […]. Ure ango zalarda!” Asp Leiz2.

  4. zalarda. “Trabajo mal terminado” Asp Leiz2.

  Sinonimoak: iz.
  [iruzurra] : amarru, engainu, amarrukeria, iruzurkeria, iruzur
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es engaño, trampa
  fr tromperie
  en trick, ruse, machination
  port engano

  Dena zalagarda handi bat da.

  

  zalagarda (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 6:57 pm on 2017/05/28 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  panpalina 

  iz. 1 iz. Ipar. Txilina. Panpalina mihia. Panpalina-soinuz. 2 iz. Ipar. Lgart. Barrabila. Ik. potro. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  panpalina (B, BN-baig-lab; Aq 1079 (AN), Dv, H, VocB), panpalin (AN-ulz; T-L). Ref.: A; Satr VocP; Iz Ulz (panpalin); Izeta BHizt2.

  1. Campanilla; cencerro, esquila. “Clarine” Dv. “Clochette” T-L. “Xakur oi panpalinekin dabile” Izeta BHizt2. Triki triki bazoan [astoa] / panpalina soinuz. Zby RIEV 1908, 760. Badakarza [Txerreroak] gerrian panpalina eta xilintxa batzu. JE Bur 141n. Piarresek eta haren lagunek terrententen ekartzen zituzten karrikarat [sukilak], panpalina soinutan. Barb Piar I 58. Zeren baduzu joare eta joare… […] Behi uztartuentzat [baditutzu]: panpalinak, hauk ohorezko joareak. GH 1958, 263. Hamar bat itzain, lerro-lerro, denak kantuz, […] panpalin-xilintxen eta orgen kirrinken artetik! Larz GH 1959, 88. Kabala guziak ziren panpalinetan eta saielean (kalainketan), kopetako itze eta kuskuladunekin… Ib. 86.

  2. “(B), galillo o úvula de la garganta” A.

  3. “(B), partes pudendas del hombre” A

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [txilina]: ezkilatxo, kanpaitxo, txilin  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) campanilla (2) iz. (Ipar.) (arrt.) (batez ere pl.) huevo, cojón
  fr clochette
  en small bell
  port sineta, campainha

  Ondoan zuen panpalina bati eragin zion.

  

  panpalina (Argazkia: etsi.com)

   
• 

  Maite 8:12 pm on 2017/05/27 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lertzotu 

  ad. lertzotu, lertzo/lertzotu, lertzotzen da/du ad. Ipar. Lohitu, zikindu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  lertzotu (Dv, A).

  “Se charger d’impuretés, en parlant des eaux qui semblent s’épaissir en se corrompant” Dv. Bere emazte eta haurrek utziesten dute, […] ez nahiz haren notha higuinez lertzotu, den gutienik kutsatu. Prop 1912, 126 (ap. DRA). Gibelak eri, odola loditua eta osoki lertzotua. GAlm 1962, 69.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [lohitu]: lohitu, lokaztu, zikindu, baltsatu Ipar., likistu Ipar., lohiztatu Ipar., notatu Ipar., zetakatu Ipar., ugertu Bizk., teiutu Zub., orakatu jas., satsutu jas., lerdatu g.e., lupeztu g.e., tortikatu g.e., urdetu g.e., basatu zah., idoiztatu Ipar. g.e., istildu Ipar. g.e., makulatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. (Ipar.) ensuciar(se), mancharse (2) da/du ad. (Ipar.) corromper(se) el agua
  fr se salir
  en get dirty
  port sujar-se

  Osoki lertzotua dago.

  

  lertzotu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)