Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:06 pm on 2015/11/26 Permalink | Reply
    Tags:   

    santujale 

    izond. Jainkojalea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [santujalea] : jainkojale (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. santurrón, -ona, beato, -a, chupacirios
    fr izond. bondieusard, -e, bigot, -e ; grenouille de bénitier
    en ADJ (= )sanctimonious
    port adj santarrão(ona)

    Entzun:

    Eman niri bihurri amarrutsu bat santujale ments baten ordez, nahi duzunean. [Brooklyngo erokeriak, Paul Auster / Oskar Arana (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    santujale (Gaurko hitza, CC)

     
  • Maite 8:08 pm on 2015/11/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    indarkeria 

    iz. Norbait menderatzeko indar zakar eta basa; zerbait indarrez lortu nahi duenaren gehiegikeria, indarraren erabilera gaitzesgarria. Indarkeriarik gabeko borroka.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    indarkeria.

    1. Fuerza (en sdo. peyorativo), violencia. Beste batzuetan inguruko erriak indarkeriz erri ori azpiratzea yasoten da. GMant Y 1933, 188. Hek bezain ahalmen-gabea baitzen jende zuzenen indarkeriaren aurrean. Mde HaurB 86. Izkilluak artu bearrean ziran ollarkeriz eta indarkeriz agintea ostu zun gizontxoa bere errege alkian iraun-erazteko. Etxde JJ 180. Eztezakezu eleketan indarkeririk erabili. Zait Plat 133. Indarkeria, bake txarra / dakust urian parra parra. Akes Ps 54, 92 (ap. DRA; la ref. es incorrecta). Gure pazientziarekin geiago egingo degu, gure indarkeriarekin baiño. BAyerbe 158. Erresistentzia bipila izana baitzen etsaiaren indarkeriaren aintzinean. Larre ArtzainE 142. Batasunerako, nik ez nuen bortxarik ez indarkeriarik nahi hasi berri hartan. MIH 395. Hauek ez dute fitsik ere galdu nahi indarkeriaren indarkeriaz sakeleratu dutenetik. MEIG IX 24. v. tbn. FEtxeb 55. En DFrec hay 70 ejs., meridionales.

    2. Salvajada. Ezeban inddarkeririk edo basatikeririk egin gura ixan. Otx 107.

    Sinonimoak: iz.
    [indarkeria] : bortxakeria, gogorkeria (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es violencia
    fr (agresividad, fuerza) violence
    en violence
    port violência

    Entzun:

    Indarkeria matxistarik ez! Aski da!

    indarkeria (Irudia: amorebieta.com)

     
  • Maite 6:40 pm on 2015/11/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    akuilulari 

    iz. Demetan, idia akuilatzen duen laguna. Idi-demara akuilaririk onenei deitu diete. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    akuilari (-ll- AN), akulari (V, L (-kh-); -kh- Dv), akullatari (Lar), akululari (V-gip). Ref.: A (akulari); Iz ArOñ (akúlaarixa); Etxba Eib (akulularixa); Elexp Berg (akululari).

    Aguijoneador; incitador, estimulador. “Incitador” Lar. “Celui qui pique avec l’aiguillon. Fig.: celui qui stimule” Dv. “Azuzador” A. “Los arreadores o aguijoneadores (de los bueyes) [en las pruebas]” Iz ArOñ. “Boyero. En las pruebas de bueyes, el que aguijonea a los animales. Akulularixa bada ezbadakua, akulua motza eta irixak ule-latzak, eziñ gauza aundirik atara orretara” Etxba Eib. “Idi probetan alde aundixa dago akulularixa zelakua dan” Elexp Berg. Datorren astelenean idi-indarketa bat egongo ei da ta onetarako Bizkaiko ta Gipuzkoako akularirik onenak deituak izango ei dira. Ezale 1897, 15a. Alperrari lan eragiteko bearrizan ori akulu zorrotza da: muker eta nagienak be azkartu ta bizkortzeko akulari ta zirrikatzalle on-ona. Eguzk LEItz 13. Jarri alde banatan / akulari biak, / o ze golpe kruelak / idien lepoan! EusJok II 114. Banango idiekaz / erridien kontra, / arri nagosi eta / akulari bana. Ib. 117.

    Sinonimoak: iz.
    [akuilari] : akuilatzaile, zirikalari, zirikatzaile, piztaile (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm, 5000 eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) aguijoneador/ra, aguijador/ra (2) irud. azuzador/ra, incitador/ra, estimulador/ra
    fr (1) bouvier, aiguillonneur (2) stimulateur
    en a person who stimulates, motivates or encourages
    port incitador(a), estimulador (a)

    Entzun:

    AKUILARI: Hizkuntza eskubideen aplikazioa

    Honatx Hizkuntz Eskubideen Behatokian azken hilabeteotan prestatzen ibili garen mugikorrerako aplikazio berria: Akuilari. Dagoeneko aplikazioa eskuragai dago Google Play Store-n (Android) eta Itunes App Store-n (Apple iOS). Zertarako erabili dezakezu? Euskara erabiltzeko duzun eskubidea ez badizute errespetatu edo euskara erabiltzeagatik kaltetua izan bazara, kexa jartzeko. Zure hizkuntza-eskubideak bereziki ongi zaintzen dituzten entitateen jokabide eredugarria txalotu eta zoriontzeko. Beste erabiltzaileek Behatokira helarazi dituzten gertaerak ikusteko eta sare sozialetan partekatzeko. Kexak eta zorion mezuak konfidentzialtasunez bideratuko dira, zure datuak publiko egin gabe. Akuilari Hizkuntz Eskubideen Behatokiarekin harremanetan jartzeko tresna praktiko eta azkarra da. (Akuilari.eus, Sustatu.eus)

     Aplikazioa jaisteko:

    akuilari (Irudia: akuilari.eus)

     
  • Maite 5:23 pm on 2015/11/23 Permalink | Reply
    Tags:   

    lepo 

    lepo (Wikimedia Commons)

    iz. 1. Burua enborrari lotzen zaion gorputzaren zatia, gehienetan mehea. Norbaiti lepoa bihurritu, estutu. Lepoa moztu, ebaki kendu. 2. Gorputz baten zatirik estu eta meheena; ontzien goiko zati meharra. Umetokiaren lepoa. Lepo luzeko botilak. 3. Jantzietan, lepoa inguratzen duen zatia. Atorra-lepoa. 4. Bi gailurren artean gertatzen den altitude txikiagoko aldea, igarobide izan ohi dena. Ibañetako lepoan. Everesteko hegoaldeko lepoa. 5. (batez ere B) Sorbalda. Gurutze astun bat ipini zioten lepoan. 6. (B) Bizkarra, gorputzaren zatia. Lepo okerra zuen emakume hark. • lepo barometriko. METEOROL. Presio ia uniformeko eskualdea, azal isobaroak zela-forman dituena eta, txandaka gurutze-eran kokatutako bi depresio eta bi antizikloiren artean agertzen dena. • -EN LEPORA. (B) -en gain, -en bizkar. Irabaziak banatzeko ardura bere lepora hartuko balu. || -EN LEPOTIK. -en kontura, -en bizkar. Gure lepotik bizi nahi dutelako. || LEHENGO LEPOTIK BURUA. Aldatzen ez dena adierazteko esapidea. Eta dirudienez lehengo lepotik dugu eta izango dugu burua. || LEPO EGON, JAN. Goraino egon, jan. Plaza lepo zegoen. Bazkari hartan lepo jan zuten. || LEPOA EGIN. Apustua egin. Lepoa egingo nuke hori horrela dela. || LEPORAINO. Goraino, erabat. Leporaino asea. Trena leporaino betea zetorren.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [sama]: lepo-zintzur Ipar., idun Bizk., sama Bizk.
        [jantzietakoa]: idun Bizk., fola zah.
        [sorbalda]: Bizk.besaburu, besagain, soinburu, soingain, sorbalda, sorburu, espalda Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. cuello, pescuezo (2) iz. (hed.) cuello (3) iz. collado; paso (4) iz. (batez ere B) hombro (5) iz. (B) espalda
    fr (1) iz. cou ; gorge ; [zenbait animaliarena] encolure (2) iz. [d’une bouteille, d’un vêtement] (hed.) col ; encolure (3) iz. gorge, défilé, col [de montagne] (4) iz. (Anat.) col (5) iz. (batez ere B) dos, épaule
    en (1) iz. neck (2) iz. [jantziena] collar; neck (3) iz. (mountain) pass (4) iz. [sorbalda] shoulder
    port (1) iz. pescoço (2) iz. (de camisa) colarinho m.  (3) iz. [sorbalda] costas

    Entzun:

    Gure bizimodu azkarrak eta makinen aurrean eserita egon beharrak postura txarrak ekartzen dizkigute eta, haien ondorioz, sorbalda, bizkar eta lepoko minak. [Neckpoc unpoltsing, Joxe Rojas,  (Teknopata.eus, 2015-11-22)]

     
  • Maite 9:02 am on 2015/11/22 Permalink | Reply
    Tags:   

    gaztigatu 

    1. dio ad. Jakitea komeni zaion zerbait norbaiti adierazi. Dabidi gaztigatu zion aitak hil nahi zuela, eta ezkutatu zedila. 2. du ad. Gaztigua eman. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [zigortu]: Ipar.zigortu, larderiatu Ipar., kastigatu Heg., atarratu g.e., nekaldu g.e., penatu g.e., punitu Ipar. g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) dio ad. avisar, comunicar, notificar (2) du ad. (Ipar.) castigar, dar un escarmiento
    fr (1) dio ad. aviser, faire savoir, notifier (2) du ad. (Ipar.) punir, châtier
    en (1) dio ad. to notify, to inform, to send word (2) du ad. to punish
    port (1) dio ad. avisar, comunicar (2) castigar

    Entzun:

    LEHEN DESKRIBAPENA

    Petalo belikoak dituzu
    betazalak

    gaur ernaldu eta gaur ihartuko direnak
    hozkailuan gordeta
    gaztiga zaitzadan denbora ez iragaitera

    ezpainik eta bularrik galkorrenak dituzu
    elurrezko bola maldan behera
    eta beti ahul izateko obsesio hori

    atzazaletan hitz pozoitsuak
    airean koloretako lapitzez
    margotzen dituzunak

    [Aingurak erreketan, Jon Benito (Susa poesia, 2001)]

     
  • Maite 9:02 pm on 2015/11/21 Permalink | Reply
    Tags:   

    tableta 

    1. iz. INFORM. Ordenagailu eramangarri txikia, telefono adimendunak baino handiagoa eta ukipen-pantailaz hornitua. (Euskalterm)  2. iz. Laukizuzen-formako txokolatezko pastilla, puska txikiagotan zati daitekeena. 3. iz. MED. Konprimatua, pastilla.  (Euskalterm eta Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) [gailu elektronikoa] tableta (2) [txokolatezkoa] tableta [botika] (3) pastilla
    fr (1) [gailu elektronikoa] tablette  (2) [txokolatezkoa] tablette (3) [botika] comprimé
    en (1) [gailu elektronikoa] tablet (2) [txokolatezkoa] bar (3) [botika] tablet, pill

    Entzun:

    Urtebetetzean oparitu zioten tabletarekin hartzen zituen eskolako apunteak.

    Lupin maisua txokolate-tableta handi bat zatitzen ari zen. [Harry Potter eta sorgin harria, J.K. Rowling / Iñaki Mendiguren (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Niri mesede egina zidaten zorabioaren aurkako tableta haiek eraman nizkionean, dena den, Sabethek ez zuen bere kamarotera inor sartzerik nahi. [Homo Faber, Max Frisch / Joxe Austin Arrieta (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    tablet (Pixabay, CC0 Public Domain)

     
  • Maite 12:36 pm on 2015/11/20 Permalink | Reply
    Tags:   

    destatu 

    du ad. Tiro egin aurretik, arma bat jo nahi den ituaren norabidean jarri.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    destatu (O-SPAd, SP, Lar, Lar Sup, Dv, H (G, L), A). Apuntar; disponer, prevenir. “Mirer ou prendre visée” O-SPAd 882. El resto de los testimonios lexicográficos dependen directamente de éste (así SP, Dv, H (en parte) e incluso Azkue (“mirar”), que parece haber interpretado mal la trad. fr.), salvo Lar (“asestar artillería, &c., sutunpa […] destatu”; cf. tbn. Lar DVC 206: “apuntar, asestar”) y Lar Sup (“disponer” > H). Kheinatzen dira eta eztute aurthikitzen; destatzen dira eta eztute desarratzen. Ax 54 (V 35). Ethorkizuneko gauzak, […] nahi ditutzu oraidanik gobernatu, trazatu eta destatu. Ib. 66 (V 43, que traduce “alcanzar”; en AxH “resolver”). Guk destatzen eta ordenatzen dugun gero hartara heldu gabe, kontu hura konpli ditekeiela. Ib. 117 (V 77). Bethi ere, lehenbizitik hartu dugun xedeari, ahal bezanbat, aurthikitzen dioguela, hari iarraikitzen gatzaitzala, hartara destatzen eta enkaratzen garela. Ib. 270 (V 181).

    Sinonimoak: ad. g.e.

        [su-arma helburura zuzendu]: keinatu Ipar., apuntatu Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es du ad. apuntar; disponer, prevenir
    fr viser
    en aim
    port apontar

    Entzun:

    Intsektizida esprai aspaldian erabili gabea hartu eta armiarma destatu nuen. [Terrorea (III), Anjel Erro (Jira, 2015-11-20)] (Berria.eus)

    destatu (Pixabay, CC0 Public Domain)

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel