du ad. (B) Imurtxi egin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â ad.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Labayru eta Word Reference hiztegiak):
es (1) du ad. (B) pellizcar (2) comer a bocados
fr pincer
en to pinch
port beliscar
Entzun:
Gizonak gogoz piltxikatu zuen.
piltxikatu (Argazkia: Habla signada)
Tabakoa edo bestelako substantziaren bat erretzeko tresna. Tabakoa ontzi–antzeko txiki batean jartzen da, eta bertatik ateratzen den hodi batetik kea zurgatzen da (ahoratu aurretik iragazki batetik iragaten da). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘pipa’)
Orotariko Euskal Hiztegian
pitxinbaba (Lar, H). “Pipa de fumar” Lar.
Sinonimoak: iz.
[pitxinbaba] : pipa
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es pipa
fr pipe à fumer
en pipe [for smoking]
port cachimbo
Entzun:
Aitonak pitxinbaba ahoratu eta kea biriketaratu zuen.
pitxinbaba (Pixabay, CC0 Public Domain)
iz. 1. Bi gorputzek, bata edota biak higitzen ari direla, elkarren kontra jotzean datzan ekintza eta ondorioa. Errepideetan maiz gertatzen dira autoen talkak. 2. Zenbait animaliak, bereziki ahariek, borrokan ari direla elkarri buruz emandako kolpea. • ahari–talka. Ik. ahari. || talka elastiko. FIS. Abiada eta norantzari dagokienean izan ezik, partikulek osorik dirauten talka. • TALKAN. adb. Talka eginez. Amezketako eliza–aita jaunak, ahari-apustu zalea izan zelako, ezin zuen bada egon ahariak talkan ikusi gabe. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegia
talka (G, AN, L; Hb ap. Lh, H), dalka (G-nav). Ref.: A; Lh; Gte Erd 66.
1. (Sust.). Topetazo, testarada. “Tope, testerada” A. “Coup” Lh. “[Behiak] dalka ein dit (G-nav)” Gte Erd 66 (junto a adarka, topeka, etc., de otras zonas). v. talkada. Arri-mutillaren ostetik yarri nintzan zezen-talkaren begira bainegon. “Tope de toro”. Or Tormes 33. Bata besteari begira, arnasa artuz, burua makurtuki elkarri eltzen diote talka-ots aundiarekin. Or Mi 58. Ogei talka, ein ortan, erauntsiak ditu. “Golpes”. Or Eus 31. Lên-talka jo-artean itxaro dezagun. “Topetazo”. Ib. 29. Ez da astoaren dalkatik (adarkatik) hilko. EZBB I 108.
Choque. Aurrekaldea olatuak eraiki ta ondartzan erori zan gero, talka-ots andiz [itxasontzia]. Zait EG 1951 (9-10), 75. Ango tximist-gurdi, etxea lango beribiltzar ta txirrinkin gai oro, itsu mustuan, lurra dardartuz […]. Orduak zioazkion gure mutil arrituari talka ikuskarriren bat noiz ikusiko. JKort EG 1955 (5-12), 91.
2. (Adv.). A topetazos. Adarrak gora, talka oldartzen dira muuka izugarriz. Ibiñ Virgil 98.
Sinonimoak:Â iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) choque, colisión (2) topetazo, topetada, topetón (3)(Fis.) colisión, choque
fr choc, heurt, impact
en collision, crash, impact
port choque, colisão
Entzun:
EZ DAGO LAINORIK
Gaur ez dago lainorik eta gaua dator garbi,
gutxitan ikusten da horrela, beldurra ematen du ia.
Zerbaitek eztanda egitea izan daiteke irtenbide bat.
Bake honetan jalgi dira gerizpeak
eta aurpegia ukitu didate,
inoiz gulakorik ikusi gabeak balira bezala.Ez zenuke lorik egingo
zertan pentsatzen ari naizen jakingo bazenu.
Astiro noa zugana, hankabakar noa zugana,
denboran atzera egin nahi dut
esku fosil bitzuokin ukitzeko
jaio gabeko zure azala.
Gure oraina ukatuko nuke
zelan hilko zaren ikustearren.
Zelai bat bezain zabal daukat eskua,
aurrera jotzen dute handik zure ametsek
eta hemen daude nireak talka itxaroten;
esadazu ze asmorekin datorren zure barre urduria.
Esadazu, egingo didazun zulo horretan
geratzeko asmorik duzun.[Tundra, Igor Estankona (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Inform.) disquete, diskette, disco flexible
fr iz. disquette
en  iz. floppy (disk), diskette
port iz. disquete
Informatikak badaki erantzun guztien berri; lehen oro liburuetan zegoen bezala, orain disketeetan. [Ez balego beste mundurik, Karlos Linazasoro (Alberdania, 2000, orr.: 83)] (Ereduzko Prosa Gaur)
diskete (Chris Phan, FlickrCC)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es 1  izond. feliz, dichoso, -a; bienaventurado, -a; 2  iz. (Erl.) beato, -a
fr izond. heureux, -euse ;  bienheureux, -euse ;  béat, -e
en 1  izond. happy, contented;  blessed; fo
port 1 Feliz, bem-aventurado; 2 iz. (Erl.) beato, -a
Eta, hasi aitzin, labur erranen dizut: ez nintzen, oro har, dohatsu izan. [ Lur bat haratago, JOAN MARI IRIGOIEN (Elkar, 2000, orr.: 381)] (Ereduzko Prosa Gaur)
dohatsu (Vladimir Pustovit, Flickr)
iz. Gorrotoa, ezinikusia, norbaitenganako gaizkinahizko joera. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘herra’)
Sinonimoak: iz. Ipar.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es rencor, odio, resentimiento, aversión
fr rancœur, haine, rancune
en hate; resentment
port rancor, ódio
Entzun:
Inkinari so egiten diodanean, zeraz ohartzen naiz. Denok dugula barruan hitzak duen esanahi hori eta nahiz eta bizitzari aurre egiteko gizaki askok erabili, beste askok beste zentzu batean erabiltzen dugula. Hitzaren zentzu “negatiboa†birmoldatzen dugu eta “positiboa†hartzen dugu bizkar gainean egunerokotasunari aurre egiteko. [Inkina, Geroa Galarraga (Mundu(ko)koloreak, 2015-10-16)] (Argia.eus)
inkina (Argazkia: prince.org)
iz. (B) 1. Zaborra, hondakina. 2. Zirimiria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. Bizk.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. (B) desecho, residuo, basura, resto, despojo (2) iz. (B) sirimiri; llovizna, calabobos
fr iz. déchet, résidu, ordure
en (1) iz. [zaborra] rubbish (Br); garbage (Am); waste, litter, trash (2) iz. [zirimiri] drizzle
Entzun:
Azkenean Irenek arrazoia zuen, jende gehienaren memoria zarama pilo bat besterik ez da.[Lagun izoztua, Joseba Sarrionandia (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)
zarama (Wikimedia Commons)
Reply